ساغر صدیقی …اُردو غزل دا بے تاج بادشاہ

ساغر صدیقی دا اصل نام محمد اختر شاہ سی۔ اوہ 1928 وچ بھارت دے شہر انبالہ وچ پیدا ہوئے۔ اوہناں نے اپنا بچپن سہارنپور تے انبالہ وچ گزاریا۔ ساغر اپنے والدین دی اکلوتی اولاد سن۔ اوہناں نوں اپنے اکلوتے ہون دا وی بہت رنج سی۔ ساغر دا بچپن انتہائی مساعد حالات وچ گزریا۔ ایسے طرح اوہناں دی زندگی دا اختتام وی نامساعد حالات وچ ہویا۔ اوہناں نوں جوانی وچ چار دن سکھ دے ویکھنے نصیب ہوئے۔ اوہناں دے گھر وچ افلاس نے ڈیرے پائے ہوئے سن۔ کیسی تعلیم’ کتھے دی تعلیم’ اوہناں دے محلے وچ اک استاد حبیب حسن رہندے سن۔ ساغر نوں اوہناں نے حروف نال آشنا کروایا۔ اوسے دور وچ ساغر وچ شاعری دا جذبہ پروان چڑھیا۔ ساغر 14 سال دی عمر وچ شعر کہن لگے سن۔ اپنے دوستاں نوں شعر سنایا کردے۔ شروع وچ تخلص ناصر مجازی سی لیکن چھیتی ای اوہنوں چھڈ کے ساغر صدیقی کر لیتا۔
لاابالی طبیعت دے مالک سن۔ہر ویلے بے چین رہندے’ جیویں کجھ گواچ گیا ہووے۔ اک دن اِکّو جیہے سویر شام توں تنگ آ گئے۔ امرتسر دا نام بچپن توں سندے آئے سن۔ گھر توں فرار ہو کے امرتسر جا پہنچے۔ اوتھے اک دکاندار دے کول نوکری کر لیتی جہڑا لکڑی دی کنگھیاں بنا کے فروخت کردا سی۔ اوہناں نے وی ایہہ کم سکھ لیتا۔ دن بھر کنگھیاں بناندے تے رات نوں اوسے دکان دے کسے کونے وچ پئے رہندے۔ ایہہ 1944 دا سال سی۔ جدوں ساغر دی شہرت دی ابتدا ہوئی۔ ہویا انج کہ اوس سال امرتسر وچ اک ملک گیر مشاعرہ ہویا۔ جہدے وچ رلت لئی پورے پاکستان دے اہم شہراں توں شاعراں نے کیتی۔ لہور توں وی بہت سارے شاعر اوہدے وچ مدعو سن۔اوہناں وچوں کسی شاعر نوں ایس گل دا علم سی کہ ساغر شعر کہندا اے۔ اوہناں نے منتظمین نوں آکھ کہ اوہنوں مشاعرے وچ پڑھن دا موقع دوا دتا۔ ساغر دی آواز وچ بلا دا سوز سی تے اوہ ترنم وچ پڑھن وچ جواب نہیں رکھدا سی۔ اوہ آئے’ اوہناں نے اپنا کلام پڑھیا تے مشاعرہ لٹ لیتا۔
اوہدے مگروں امرتسر تے لہور دے مشاعریاں وچ شاعر دی مانگ ودھ گئی۔ ہن اوہنے کنگھیاں بنان دا کم چھڈ دتا تے کجھ سرپرستاں دی مدد حاصل ہوئی تے علم نوں ودھانا شروع کر دتا۔ گھر والے اوہناں کولوں ناراض سن کہ منڈا آوارہ ہو گیا اے تے کوئی کم نہیں کردا۔ لیکن اوہنوں اوہناں دی کیہ پرواہ سی۔ساغر نے گھر آنا جانا ای چھڈ دتا۔ اوہناں دے کول کوئی نصابی علم نہیں سی لیکن علم ہور چیز اے ڈگری ہور چیز اے۔
اوہناںنے اپنی علمی استعداد ودھان دے نال نال کلام اتے اصلاح لین لئی
لطیف انور گورداسپوری مرحوم دا انتخاب کیتا۔ ہن اوہناں دے شعراں وچ نکھار آندا چلا گیا۔ قیام پاکستان مگروں ساغر نے امرتسر چھڈ کے لہور دی راہ لیتی۔ اوتھے یار دوستاں نے اوہناں نوں ہتھوں ہتھ لیتا۔انج اوہناں دی حیاتی دا اک نواں دور شروع ہویا۔ شہرت دا دور’ مالی آسودگی دا دور۔ ہن اوہناں دا کلام مختلف پرچیاں وچ چھپن لگیا۔ سینما فلم بنان والیاں نے اوہناں نوں گیتاں دی فرمائش کیتی جہدے وچ ساغر نے مقبولیت دے ریکارڈ دتے۔ انور کمال پاشا نے اوہناں دی سرپرستی کیتی جہڑے پاکستان وچ فلم سازی دی صنعت دے بانیاں وچوں اک نیں۔ اوہناں نے اپنی بیشتر فلماں دے گانے ساغر کولوں لکھوائے تے ایہہ بہت زیادہ مقبول ہوئے۔ ساغر نے اک واری لکھیا سی کہ ”تقسیم مگروں صرف شعر لکھنا واں’ شعر پڑھنا واں’ شعر کھانا واں’ شعر پینا واں”۔
اوہناں دادور عروج 1947 توں 1952 تک دا سی۔ اوس دور وچ فلماں وچ گیت لکھن دے علاوہ کئی اک رسالے اوہناں دی ادارت وچ شائع ہوندے رہے۔ اوہناں دا نام وکن لگیا سی۔
1952 مگروں شامت اعمال توں حالات نے ایسا پلٹا کھاہدا کہ اوہ کدھرے دے نہیں رہے تے آخری عمر وچ لاوارثاں وانگوں دفنایا گیا۔ بربادی دی ابتدا انج ہوئی کہ اوہ اک ادبی ماہنامے دے دفتر وچ بیٹھے سن۔ اوہناں نے سرد رد دی شکایت کیتی۔ کول ای اک ہور شاعر دوست وی بیٹھے سن۔ اوہناں نے تعلق خاطر دا اظہار کیتا تے اخلاص ہمدردی وچ اوہناں نوں مارفیا دا ٹیکہ لا دتا۔ سردرد تے دور ہو گیا لیکن اوہ نشہ دے عادی ہو گئے۔ بدقسمتی نال اک ہور واقعے نے اوس رجحان نوں ہور تقویت دتی۔ اوہ انارکلی لہور وچ اک دوست دے والد (جہڑے پیشہ دے لحاظ نال ڈاکٹر سن) مطب دی اوپرلی منزل وچ رہندے سن۔ اوسے کمرے وچ اوہناں دے نال اک دوست وی رہندے سن اوہناں نوں ہر طرح دے نشیاں دی عادت سی۔ اوہناں دی صحبت وچ ساغر وی رفتہ رفتہ بھنگ تے شراب توں گزر کے چرس تے افیون دے عادی ہو گئے۔
اوہناں دے دوستاں نے اوہناں دے نال بہت ظلم کیتا۔ ایہہ لوگ اوہناں نوں چرس دی پڑی تے مارفیا دے ٹیکے دی شیشیاں دیندے تے اوہناں کولوں غزلاں تے گیت لے جاندے۔ اپنے ناں توں پڑھدے تے چھپواندے۔ اوہناں نے ساغر دے مزاج دی تلخی تے دنیابیزاری تے ہر ویلے ”بے خود” رہن دی خواہش وچ وادھا کیتا تے بالکل آوارہ ہو گیا۔ منہ وچ سگریٹ لیتے سڑکاں اتے پھردا رہندا تے رات نوں نشے وچ دھت مدہوش کدھرے کسے سڑک دے کنارے کسے دکان دے تھڑے دے اتے یا تھلے پیا رہندا۔
زندگی جبرِ مسلسل کی طرح کاٹی ہے
جانے کس جرم کی پائی ہے سزا، یاد نہیں
آؤ اک سجدہ کریں عالمِ مدہوشی میں
لوگ کہتے ہیں کہ ساغر کو خدا یاد نہیں
لائل پور (فیصل آباد) کاٹن مل وچ ملک گیر طرحی مشاعرہ ہوندا سی۔ 1958وچ جگر مراد آبادی دی صدارت وچ مشاعرہ ہویا۔ جہدے وچ کجھ شاعراں مگروں ساغر نے اپنا کلام سنایا۔
ایک وعدہ ہے کسی کا جو وفا ہوتا نہیں
ورنہ ان تاروں بھری راتوں میں کیا ہوتا نہیں
ایہہ غزل سن کے جگر مرادآبادی جھوم اٹھے۔ جگر مراد آبادی نے اپنی واری آن تے آکھیا کہ ساغر مگروں میری غزل دی لوڑ نہیں۔ ساغر صدیقی اتے جنوری 1974 وچ فالج دا حملہ ہویا۔ اوہدے توں سجا ہتھ ہمیشہ لئی بے کار ہو گیا۔ کجھ دن مگروں منہ توں لہو وی آن لگیا۔ جسم سُک کے ہڈیاں دا ڈھانچہ رہ گیا۔ ساغر صدیقی دے آخری دن داتا دربار دے سامنے فٹ پاتھ اتے گزرے تے وفات وی اوسے فٹ پاتھ اتے ہوئی سی۔ 19جولائی 1974 نوں اوہدی لاش سڑک دے کنارے ملی تے دوستاں نے لے جا کے اوہنوں میانی صاحب دے قبرستان وچ دفن کر دتا۔
حکومت نے ساغر صدیقی دے مرن دے 48سال مگروں سول ایوارڈ دین دا فیصلہ کیتا اے۔ نامور شاعر ساغر صدیقی نوں اوہناں دی وفات دے 48سال مگروں وفاقی حکومت نے سول ایوارڈ دین دا فیصلہ کیتا اے۔ کمیٹی برائے ایوارڈز نے ایہدی منظوری دے دتی اے۔ ساغر صدیقی اردو غزل دے بے تاج بادشاہ سن۔