پاک افغان تعلقات وچ بہتری دا امکان
تحریر: حمیداللہ بھٹی
عمران خان دا حالیہ دورہ کابل بوہت اہمیت دا حامل اے، گوانڈھی ملک دا قصد کردے ہوئے وفد دے انتخاب وچ وزیراعظم نے سنجیدگی وکھائی اے ۔ شاہ محمود قریشی، صنعت و تجارت دے مشیر رزاق دائود تے ڈی جی آئی ایس آئی نوں نال لے جان نال واضح اے کہ دونواں ملکاں نے اختلافی امور اُتے اپنے اپنے نکتہ نظر دی وضاحت کرن دے نال مشترکہ مفاد و مقاصد دے حصول وچ حائل رکاوٹاں دور کرن اُتے تبادلہ خیال کیتا اے۔ دورے دا امریکہ تے یورپی یونین نے خیر مقدم کردے ہوئے توقع ظاہر کیتی اے کہ دونواں ملکاں دے تعلقات خوشگوار ہون دے نال افغان شورش اُتے قابو پان وچ وی مدد ملے گی پر تلخ ماضی دے تناظر وچ زیادہ توقعات وابستہ کرنا مناسب نہیں کیوں جے دہائیاں توں دونواں ملکاں وچ موجود بداعتمادی تے شکوک و شبہات نیں حالاں کے دونواں ملکاں دی سیاسی تے عسکری قیادت وچ تبادلہ خیال دا عمل مسلسل جاری اے باہمی تلخیاں دی وجہ نال طرفہ تجارت دا حجم دو ارب ڈالر توں گھٹ ہو کے محض نوے کروڑ رہ گیا اے۔ مستقبل وچ جنگاں نال نہیں ملک معیشت دے ذریعے فتح ہون گے تے معیشت دے فروغ لئی امن ناگزیر اے۔ دونویں گوانڈھی ملک باہمی تعاون نال غربت و بیروزگاری دا خاتمہ کر سکدے نیں پر اولین شرط باہمی اعتماد اے خیر سگالی دے فروغ لئی اشرف غنی نے افغانستان وچ قید کئی پاکستانیاں نوں رہا کرن دا حکم دتا اے پر جدوں تیکر سرحداں اُتے بدامنی دا خاتمہ تے امن مخالف عناصر دا یکسوئی نال مقابلہ نہیں کیتا جاندا اودوں تیکر پاک افغان تعلقات وچ زیادہ بہتری دا امکان نہیں۔
طالبان نوں مذاکرات دی میز اُتے لیان لئی پاکستان دا اخلاص کسے توں پوشیدہ نہیں، امریکہ وی معترف اے دوحہ امن معاہدہ پاکستانی اخلاص دی عمدہ مثال اے اشرف غنی نے دوحہ مذاکرات وچ پرخلوص کردار اُتے تشکر وی کیتا اے پر امن، ترقی تے خوشحالی لئی جدوں تیکر دونویں ملک مل کے کم نہیں کرن گے اودوں تیکر تلخیاں دا زہر گھٹ نہیں ہو سکدا پاکستان دے تعاون دے جواب وچ بھارت نوں تھپکی، دوستی دے تقاضیاں دے منافی اے، انٹر افغان مذاکرات وچ وی پاکستان دا کردار مثبت تے حوصلہ افزا اے پر افغان حکومت نوں تجارتی مراعات لئی بھارت دے سوا کوئی نظر نہیں آندا ایہہ دوستانہ اطوار نہیں معاندانہ سوچ اے ہن ویکھنا ایہہ اے کہ عمران خان دے دورے توں افغان قیادت نرم ہوندی اے یا روایتی پالیسی اُتے کاربند رہندی اے الزام تراشی دا سلسلہ ترک کرن توں یقین نال کہہ سکن گے کہ دو طرفہ اختلافات وچ وادھے دی بجائے بہتری کار وزن کھل رہیا اے۔
حامد کرزائی توں لے کے اشرف غنی تیکر دے دور وچ پاک افغان تعلقات کشیدگی تے سرد مہری دا شکار رہے ۔ بہتری دی ہلکی جہی رمق وی کسے اک واقعے توں فضا وچ دھوئیں وانگوں تحلیل ہو جاندی اے بداعتمادی تے شکوک و شبہات ودھان دی بھارت نے وی ہر ممکن کوشش کیتی اے۔ سرحدی حدود دے تعین وچ افغان قیادت نے خلوص دے جواب وچ کدی گرمجوشی نہیں وکھائی بلکہ سیاسی و عسکری قیادت نے گوانڈھی اسلامی ملک دے خلاف سازشاں وچ آلہ کار دا کردار ادا کیتا اے۔ طالبان دے دور حکومت وچ دونواں ملکاں وچ اعتماد دی فضا بنی پر عالمی طاقتاں دے چڑھائی نال اعتماد دی فضا دے خاتمے دے نال خطے دا امن وی رخصت ہو گیا۔ ایہہ گل کوئی راز نہیں رہیا کہ اعلیٰ حکومتی عہدیاں اُتے فائز شخصیات تے ایجنسیاں تیکر پاکستان دے خلاف ریشہ دوانیاں وچ بھارت دی آلہ کار نیں۔ ایسے لئی خلوص دا جواب بے رُخی نال دے کے بھارتی سازشاں وچ سہولت کار دا کردار ادا کردے نیں۔ عمران خان دا کابل آمد نال کیہ بداعتمادی تے شکوک و شبہات دا خاتمہ ہو جائے گا؟ میرے خیال وچ سرد مہری وچ کجھ کمی آ سکدی اے۔
پاکستان کئی وار کابل حکومت نوں آگاہ کر چکیا اے کہ بھارت نے پراکسی وار لئی افغانستان نوں مرکز بنا رکھیا اے پر حامد کرزئی وانگوں اشرف غنی حکومت نے کدی تحفظات دور کرن دی کوشش نہیں کیتی بلکہ افغانستان وچ جاری شورش دا پاکستان نوں ذمے دار ٹھہرا کے معصوم بنن دی راہ اختیار کیتی جس دی وجہ نال دونویں برادر اسلامی ملکاں وچ اعتماد دی فضا نہ بن پائی پر ہن حالات بدل رہے نیں۔ امریکہ راہ فرار اختیار کر رہیا اے تے افغان حکومت دی مالی اعانت وچ تخنیف دی روش اُتے گامزن اے ایس لئی افغان قیادت نوں حقائق دا ادراک کردے ہوئے چنگی ہمسائیگی وکھانی چاہیدی اے شائبہ نہیں کہ افغانستان اک قبائلی معاشرت دا حامل ملک اے تے ایس دے سکیورٹی اداریاں وچ اینی استعداد نہیں کہ اوہ بیرونی اعانت دے بغیر ملک وچ جاری انتشار و افراتفری اُتے قابو پا سکے اندرونی و بیرونی پیش آئے چیلنجز اُتے قابو پان لئی کسے نہ کسے اُتے تکیہ کرنا مجبوری اے پر ایہہ مجبوری کسے گوانڈھی دے خلاف سرزمین استعمال کرن دی اجازت دتے بغیر وی پوری ہو سکدی اے بشرط کہ افغان قیادت سنجیدہ ہووے وزیراعظم دا حالیہ دورہ تجارتی رکاوٹاں تے قومی سلامتی نوں پیش آئے خطریاں دے تناظر وچ کافی اہم اے پر افغان قیادت دے تعاون دے بغیر مقاصد حاصل نہیں ہو سکدے۔
پاک افغان لمبی سرحد اُتے غیر قانونی آمد و رفت دا خاتمہ دونواں ملکاں دی اولین خواہش اے کیوں جے تخریب کار تے منشیات فروش دشوار گزر گاہواں دے ذریعے ای مذموم مقاصد حاصل کردے نیں المیہ ایہہ اے کہ دراندازیاں نوں روکن لئی پاکستان باڑ لاندا اے تے افغانستان معترض ہوندا اے جے سرحداں اُتے نظر رکھن لئی دستے تعینات کردا اے تاں وی افغانستان اعتراض کردا اے حالاں کے دونویں ملک سرحداں اُتے آمد و رفت نوں قانونی بنا کے نہ صرف شر پسنداں دا خاتمہ تے اندرونی انتشار اُتے قابو پا سکدے نیں بلکہ منشیات فروشی دا وی خاتمہ کر سکدے نیں پر جدوں تیکر افغان قیادت بھارت نوں سرزمین دے استعمال توں باز نہیں کردی اودوں تیکر پاکستانی کاوشاں کامیابی نال ہمکنار نہیں ہو سکدیاں۔
شاہ محمود قریشی تے میجر جنرل بابر نے مشترکہ پریس کانفرنس وچ بھارت دی دہشت گردانہ کاروائیاں دے ثبوتاں اُتے مبنی ڈوزیئر پیش کیتا یو این او دے سیکرٹری جنرل تے سلامتی کونسل دے مستقل ممبران ممالک دے سفیراں نوں وی آگاہ کیتا جا چکیا جنہاں نوں جھٹلانا آسان نہیں تے ڈوزیئر دی تفصیلات توں صاف لگدا اے کہ پاکستان دے خلاف زیادہ تر کاروائیاں وچ ملوث تخریب کاراں دی سرپرستی معاونت افغانستان وچ قائم بھارتی سفارتخانہ تے قونصلیٹ کردے نیں۔ ایس توں پہلاں افغانستان دی ہر حکومت ملک وچ جاری لڑائی دا ذمے دار پاکستان نوں ٹھہرا کے بدنام کردی رہی پر جدوں بھارت نے حکومتی سطح اُتے دہشت گردی دی حوصلہ افزائی کرن تے سی پیک نوں ناکام بنان دا سلسلہ شروع کیتا اے پاکستان اداریاں دے ہتھ ناقابل تردید ثبوت آ گئے نیں جنہاں دی روشنی وچ سفارتی ذرائع توں افغان حکومت نال رابطہ کر کے مسلہ چکیا گیا ہن وزیراعظم دے نال ڈی جی آئی ایس آئی دا جانا ظاہر کردا اے کہ پاکستان نے بھارت دی پراکسی وار اُتے افغان قیادت نال دو ٹوک گل کیتی ہوئے گی ایس لئی پاک افغان تعلقات وچ بہتری لیان دے نال وزیراعظم دا دورہ بلوچستان تے کے پی کے وچ جاری تخریبی لہر دا زور توڑن دا باعث بن سکدا اے۔
