جاگدیاں اَکھاں دے سُفنے

شکیل امجد صادق

اک پنڈ وچ اک غریب نائی رہندا سی جو اک رُکھ تھلے کرسی لا کے لوکاں دی حجامت کردا۔ مشکل نال ای گزارا ہوندا۔ اوہدے کول رہن نوں گھر سی نہ بیوی سی نہ بچے۔ اک چادر تے اک سرہانہ اوہدی ملکیت سی۔ جدوں رات ہوندی تے اوہ اک بند سکول دے باہر چادر وچھاندا‘ سرہانہ رکھدا تے سوں جاندا۔ اک دن سویرے پنڈ وچ سیلاب آ گیا۔ اوہدی اکھ کھلی تے ہر پاسے رولا پیا ہویا سی اوہ اٹھیا تے سکول دے نال بنی ٹینکی تے چڑھ گیا۔ چادر وچھائی‘ کندھ نال سرہانہ لایا تے لیٹ کے لوکاں نوں ویکھن لگ پیا۔ لوک اپنا سامان‘ گھر دیاں قیمتی شیواں لے کے نس رہے سن۔ کوئی نقدی لے کے نس رہیا اے کوئی زیور‘ کوئی بکریاں تے کوئی کجھ قیمتی شیواں لے کے نس رہیا اے۔ ایسے دوران اک بندہ نسدا آ رہیا سی اوہنے سونے دے زیور پیسے تے کپڑے چکے ہوئے سن۔ جدوں اوہ اوس نائی دے کولوں گزریا تے اوہنوں سکون نال لیٹے ویکھیا تے رک کے بولیا… اوئے ساڈی ہر چیز اجڑ گئی اے ساڈی جان تے بنی اے تے توں ایتھے سکون نال لیٹیا ہویا ایں۔ ایہ سن کے اوہ ہس کے بولیا: لالے اج ای تے غربت دی چس آئی اے۔
ایہ فطرت دا قاعدہ اے جدوں وی کوئی چیز حدوں ودھ جاندی اے تے عروج دے سارے کونیاں نوں چھوہ لیندی اے تے اوہ زوال ول پرت آئوندی اے۔ زوال پذیر تے زنگ آلودگی دی صورت حال وچ ہتھ ملن توں علاوہ کجھ وی ہتھ نہیں آئوندا تے پانی سروں لنگھ کے سارے پل پار کر جاندا اے۔ تریخ گواہ اے کہ ہر اوہ حکمران جنہے اپنی ریاست تے اپنے لوکاں تے ظلم کیتا اوس حکمران نوں منہ دی کھانی پئی۔ کئی حکمراناں نوں جیلاں دیاں اوکڑاں وی برداشت کرنیاں پئیاں۔ کئی حکمراناں نوں جلاوطنی دی سزا کٹنی پئی تے کئی حکمران پھاہے لگ گئے۔ میرے نیڑے سیاست تے جمہوریت اصل وچ لوکاں تے ریاستی خدمت دا ناں اے۔ درد دل دا ناں اے۔ مظلوم دی دادرسی دا ناں اے۔ غریب دے ڈھڈ وچ لقمہ پان دا ناں اے۔ مریض دی دوا تے دعا دا ناں اے۔ انسانیت دی ارتقاء‘ بقا تے طرفداری دا ناں اے۔ ساہ لین وچ آسانی پیدا کرن دا ناں اے۔ انسانیت نوں دین تے دنیا وچ آسائشاں دین دا ناں اے۔ رہنمائی تے ہدایت ول رجوع کران دا ناں اے۔ سماجی‘ معاشرتی‘ مذہبی اقدار دی پاسداری تے پیروی دا ناں اے پر ایتھے سیاست تے جمہوریت ملوکی رویاں دے نال نال جاگیردارانہ تے سرمایہ دارانہ رویے اختیار کر لیندے نیں۔ ایتھے سیاست دان تے سرمایہ دار اک وکھرا طبقہ اختیار کر گئے نیں تے غریب لوک وکھرے طبقے وچ شامل ہون لگ پئے نیں۔ ایتھے اُچا معیار زندگی‘ وزیراں‘ مشیراں‘ قنون داناں‘ سرمایہ داراں‘ جاگیرداراں دے اگے ہتھ بنھ کے کھلوتا اے تے غریب لوکاں نوں غربت دی لکیر توں تھلے دھکدی ہوئی زندگی دی سرحد توں پرے قبرستاناں وچ لئی جا رہی اے۔ ایتھے اشرافیہ لئی گھٹنے پل دی صورت اختیار کر رہے نیں تے غریب لوکاں دے پل گھنٹیاں دی صورت اختیار کر رہے نیں۔ غریب شہر دی دھی تار تارنوں ترس رہی اے تے امیر شہر دیاں کاٹن ملاں لکھاں ٹن دھاگہ بنا رہیاں نیں۔
درد صرف اوس بندے نوں محسوس ہوندا اے جنہوں سٹ لگی ہووے۔ بھکھ دی کیفیت توں اوہو واقف ہوندا اے جہدا اپنا چھڈ کئی دن توں فاقے وچ ہووے۔ مکان دی قدر اوس غریب نوں ہوندی اے جس غریب دی چھت ساری رات ٹپکدی اے تے اوہ گھر سارے بھانڈے اوس چھت توں ٹپکن والے قطریاں دے تھلے رکھ دیندا اے۔ سیلاب دی تباہی دا اندازا اوس بندے نوں ہوندا اے جو اپنی اکھاں نال اجڑن دا منظر ویکھ رہیا ہوندا اے تے کشتی نوح دے انتظار وچ ہوندا اے۔ جدوں وی کسے قوم یاں کسے ملک دفتر الٹدا اے تے فیر سب توں پہلاں اوس قوم دے جاگیردار‘ سرمایہ دار تے امیر طبقہ متاثر ہوندا اے۔ غریب دے کول تے اک کٹیا ہوندی اے تے اوہنوں صرف اپنے آشیانے دے تباہ ہون دا ای غم رہندا اے۔
اک بڈھی عورت کسے ڈپٹی کمشنر کول اپنا مدعا لے کے گئی۔ ڈپٹی کمشنر صاحب باہروں تعلیم حاصل کرکے واپس آئے سن تے مقابلے دے امتحان وچ پہلی پوزیشن لے کے تعینات ہوئے سن۔ بڈھی عورت نے لکھ سمجھان دی کوشش کیتی پر ڈپٹی کمشنر صاحب نوں کوئی سمجھ نہ آیا۔ جناب نے فرمایا کہ تسیں کسے وکیل دے راہیں پیش ہوو تے اوس غریب‘ ان پڑھ بڈھی عورت دے جواب نے سارے سسٹم نوں تھپڑ رسید کیتا۔ اوہ بولی! پتر سمجھ تینوں نہیں آئوندی تے وکیل میں کر لواں۔ سمجھ حکومت نوں نہیں آ رہی تے مہنگائی دا طوفان لوکاں نوں اپنی لھویٹ وچ لے رہیا اے۔ نظام نوں حکومت مستحکم نہیں کر رہی تے ایسی تیسی نظم و ضبط تے آئین دی پھر رہی اے۔ تسیں کجھ نہ سوچو! کجھ نہ کرو‘ پر ایناں تے سوچو کہ محشر والے دن انسان کیویں کامیاب ہووے گا۔ اک پاسے غریباں دا حساب ہووے گا اوہناں دے حساب وچ دو وقت دی روٹی‘ کپڑا‘ حقوق اللہ تے حقوق العباد ہون گے۔ دوجے پاسے سرمایہ داراں‘ جاگیرداراں تے حکمراناں دا حساب ہووے گا۔ پلازے‘ دکاناں‘ فیکٹریاں‘ گڈیاں‘ بنگلے‘ سونا چاندی‘ ملازم‘ پیسہ‘ حلال و حرام دی تمیز‘ عیش و آرام‘ زکوٰۃ دے معاملے‘ حقوق اللہ تے حقوق العباد اینیاں چیزاں دا حساب کتاب دیندے ہوئے مڑھکے نال بھجے تے خوف نال تھر تھر کنب رہے ہون گے تے دوجے پاسے غریب کھلوتے اوہناں نوں ویکھ رہے ہون گے۔ چہرے تے اک عجیب جیہا سکون ہووے گا تے دل ای دل وچ کہہ رہے ہون گے۔ اج ای تے غربت دی چس آئی اے پر ایہ ساریاں گلاں تے فکر دا زاویہ اپنی تھاں ٹھیک اے پر جو عوام دیاں جاگدیاں اکھاں وچ جو تبدیلی دے سُفنے پھر رہے نیں اوہناں دی تعبیر دتی جاوے تے غریب نوں پُرسا دتا جاوے۔٭٭