بچوں کی دنیا بچوں کا باغ‘‘ تے جگنو

ماں ، پیو تے بھین بھرا جیہے انمُلّے رشتیاں اُتے خاص نمبرز

اخترسر دار چودھری

کسے وی ملک دا مستقبل بچے ای ہوندے نیں ۔ جیہڑے اج بچے نیں ایہناں نوں وڈے ہو کے ملک دی نس بھج سنبھالنی ہوندی اے۔ ایہناں بالاں نوں اپنے رسم و رواج تے اسلاف دے کارناماں دے نال ایہناں دی معاشرتی تربیت کرنا بوہت ضروری ہوندا اے۔ بالاں دا ادب بچیاں دی عمدہ ذہنی تربیت تے شخصیت دی نشوونما وچ اہم کردار ادا کردا اے۔ بالاں دے اندر تجسس دا مادہ وڈیاں توں کدھرے زیادہ پایا جاندا اے۔ ایس تجسس نوں ساہمنے رکھدے ہوئے ایہناں دی تربیت کرنا ای اصل وچ بالاں دا ادب اے۔ اسیں ویکھنے آں پوری دنیا وچ ایس کم نوں بوہت اہمیت دتی جاندی اے باقاعدہ تحقیقات ہوندی اے، سیمینار ہوندے نیں، سائنس دان توں لے کے نفسیات دان تیکر ایس اُتے کم کر رہے نیں۔ بچیاں دے ادب اُتے حکومتاں مدد کردیاں نیں۔ اپنی مدد آپ دے تحت ادارے کم کردے نیں بالاں دے ادباء دا ماہر نفسیات ہونا تے اہم ہے ای ایہناں دا ادیب ہونا وی اہم اے۔
بوہت دل دکھدا اے جدوں اسیں پاکستان وچ بالاں دے ادب دا جائزہ لینے آں۔ ایس اُتے مزید خستہ حالت دا اندازہ اپنے دوالے ویکھ کے ای ہو جاندا اے کہ ساڈے بالاں نوں اسیں ادب دا شوق منتقل نہیں کر پائے۔ ایس ویلے جو بچے چھ توں 10 سال دے نیں ایہناں وچوں اکثریت دا رحجان ادب دی بجائے کارٹون و گیمز ول اے۔ ساڈے بچے کتاب توں دور ہو رہے نیں۔ ویکھیا جائے تے قصور والدین دا تے استاداں دا اے۔ ہن بالاں دے والدین تے استاد آپ کتاباں تے رسائلیاں توں دور ہو چکے نیں۔ بچیاں دے ادب دا جیہڑا حال ہو چکیا اے ایہہ حال ای وڈیاں دے ادب دا اے۔ ہن کجھ اک گنے چنے بالاں دے رسائل شائع ہو رہے نیں تے ایہناں دی تعداد اشاعت وی شرم ناک حد تیکر گھٹ اے۔ اخباراں وچ جے بچیاں دے صفحے شائع ہوندے نیں تے وہ اوہ بالاں دی پہنچ توں دور نیں۔ کسے حد تیکر بچیاں دا ادب ایہناں دی درسی کتاباں وچ ای موجود اے جیہڑا بچیاں نوں لازمی پڑھنا ہوندا اے ایس وچ وی انگریزی ذریعہ تعلیم ہون دی وجہ نال اردو ادب ول اوہ توجہ نہیں جیہڑی بالاں نوں انگلش سکھان اُتے وے۔
کجھ رسالے جیہڑے شائع ہو رہے نیں یا جیہڑے ایہناں وچ لکھ رہے نیں ایہناں وچ کہانیاں گھٹ خطاب زیادہ ہوندے نیں۔ ہر اک شوخی نال بالاں نوں روکیا جاندا اے ایہناں نوں گناہ و ثواب دے چکر وچ پا دتا گیا اے ایہناں نوں ڈرایا جاندا اے۔ اخلاقی کہانیاں نوں ایسے طرح لکھیا جاندا اے ہسنا منع اے بنا دتا گیا اے۔
بالاں لئی جناں بھوتاں اُتے انج شہزادیاں دی داستان ایہناں لئی بڑے شوق تے دلچسپی دی شے ہوندی اے۔ بالاں دے ادب دی ترقی دا سلسلہ 19 ویں صدی توں شروع ہویا تے بیسیویں صدی وچ تے بالاں دا ادب عروج دی منزلاں اُتے اپڑ گیا۔ ایسے تیزی نال پچھلے 20 سال وچ زوال دا شکار ہوندا چلا گیا۔ دور عروج وچ بچیاں لئی بڑی شاہکار نظماںتے کہانیاں لکھیاں گئیاں سن۔
یعنی طوطے، مینا، پریاں، پرندیاں، راجائواں، پھُلاں دیاں کہانیاں دے ذریعے ایہناں دی اخلاقی تربیت کیتی گئی سی پر موجودہ عہد بدل چکیا اے ہن ایہناں کرداراں وچ نواں رنگ پیدا کرنا ہوئے گا ہن دنیا دے نال چلنا ہوئے گا نہیں تے پہلے ای اسیں بوہت پچھے رہ گئے آں مزید زوال ول جان دی بجائے سانوں ایس اُتے توجہ دینی چاہیدی اے۔ والدین نوں سب توں پہلے ایس اُتے توجہ دینا چاہیدا اے ایہناں نوں آپ ادب ول راغب ہونا ہوئے گا۔ موبائل و ٹی وی تھوڑی دیر چھڈ کے کتاب نوں پڑھنا ہوئے گا۔ سالگرہ ، عید تے دیگر موقعیاں اُتے بالاں نوں دیگر تحفیاں دے نال نال معیاری کتاباں تے چنگے رسالے وی تحفے وچ دینے ہون گے۔
ایس دے بعد دوجے نمبر اُتے استاداں دی ذمہ داری اے اوہ بالاں نوں ادب ول راغب کرن بزم ادب دے پروگرام نوں لازمی کروایا کرن۔ آپ بالاں نوں کہانیاں سنان۔ اسکولاں وچ کتب خانہ لازمی ہونا چاہیدا اے۔ بالاں نوں اک ہفتے وچ اک پریڈ لازمی رسائل و اخبارات لئی دینا چاہیدا اے ایہہ کم ہن پرائیویٹ سکولاں وچ تے ہن ممکن نہیں رہیا ایس لئی حکومت نوں ای ایہناں اُتے سختی کر کے لازم قرار دینا چاہیدا اے۔
ملک دے سارے سینئر شاعراںتے ادیباں نوں چاہیدا اے کہ اوہ بالاں لئی لازمی لکھن۔ ایہہ کم عام لکھاری دا نہیں ، ملک دے وڈے لکھاریاں نوں ایس میدان وچ اپنا آپ وکھانا ہوئے گا۔ ایس ویلے بڑے دکھ دے نال کہنا چاہنا واں کہ نویں ابھردے ہوئے قلم کار جیہڑے ادب تخلیق کر رہے نیں تے پرانے ادیب جیہڑے بالاں دا ادب نوں تخلیق کر رہے نیں ایہہ موجودہ عہد نال مناسبت نہیں رکھدا۔ نوجوان لکھاری ای بالاں دا ادب تخلیق کر رہے نیں تے اپنی ناتجربہ کاری پاروں اکثر زبان و بیان تے املا دیاں غلطیاں کردے نیں۔ جیہڑی اونج ای شائع ہو جاندی اے۔ پرانے ادیب، پرانا طرز تحریر تے پلاٹ چھڈن نوں تیار نہیں سب کہانیاں اک جہے پلاٹ اُتے مشتمل ہوندیاں نیں۔ بالاں لئی لکھنا اک غیر معمولی کم اے کیوں جے بالاں لئی لکھن لئی تہانوں بالاں وانگوں سوچنا پیندا اے۔ بالاں دی نظر نال ہر شے نوں ویکھنا پیندا اے مختصر الفا ظ وچ اپنے آپ نوں آپ بچہ بننا پیندا اے۔ ایہہ اک محنت طلب کم اے تے محنت نال اسیں سارے عام انساناں وانگوں ادیب وی جان چھڑاندے نیں۔
خیر ایہہ صورت حال اے بالاں دے ادب دے ایس تاریک ترین دور وچ وی بوہت سارے بندے جی جان توں اپنی سی کوشش کر رہے نیں۔ دکھ دی گل ایہہ وے کہ ایہناں بندیاں وچ وی یعنی بالاں دے اردو وچ ’’گروہ بندی‘‘ شامل ہو چکی اے۔ سانوں گروپ بندیاں توں اُتے اٹھ کے خالصتاً بالاں دے ادب دے فروغ لئی کم کرنا ہوئے گا۔ اپنی توانائیاں نوں ایہناں گروہ بندی وچ لان دی بجائے دنیا دی موجودہ جدید صورت حال نوں ساہمنے رکھدے ہوئے۔ جنہاں نال بچے تے والدین اردو ادب ول راغب ہون ادب تخلیق کرنا ہوئے گا۔ کارٹون بنانا ہون گے۔ سوشل میڈیا اُتے کم کرنا ہوئے گا جویں کہ میں عرض کیتا بوہت سارے بندے ادارے پر اوہ بالاں دے ادب دے فروغ لئی کم کر رہے نیں ایہناں وچ اک ادارہ اے چلڈرن لٹریری سوسائٹی ہن ویکھو ایس ادارے دا ناں وی انگلش وچ رکھیا گیا اے۔ کیہ اردو وچ کوئی انج دا جاذب ناں نہیں سی۔ ناں نوں چھڈو کم ول توجہ دیو تے ایس اُتے شاباش دے مستحق نیں۔
چلڈرن لٹریری سوسائٹی محمد فہیم عالم دی سربراہی وچ اپنے حصے دا ایہہ فرض تے قرض دونویں بخوبی ادا کر رہی اے۔ ایس ادارے دے تحت تن ماہنامے شائع ہو رہے نیں جنہاں وچ ملک دے وڈے وڈے ادیباں توں کہانیاں لکھوائی جا رہی اے بوہت سارے نویں ابھردے قلم کار وی ایس وچ لکھ رہے نیں۔ سب توں اہم گل ایہہ وے کہ ایہہ تنے رسائل باقاعدگی توں شائع ہو رہے نیں۔
محمد فہیم عالم دی طبیعت وچ بوہت عاجزی اے اوہ آپ بالاں دے مایہ ناز ادیب نیں۔ ایہہ سچ اے کہ ایس ڈیجیٹل دور وچ جتھے انسان دی زندگی ہتھ وچ پھڑے موبائل وچ سمٹ آئی اے۔ ہن بچے وی موبائل اُتے ای گیماں نوں پسند کردے نیں تے موبائل اُتے ای کارٹون ویکھن نوں انج بالاں لئی کتابی شکل وچ معیاری، سبق آموز تے رنگاں توں مزین رسائل دی اشاعت اک نہایت قابل تحسین کم اے۔ ”چلڈرن لٹریری سوسائٹی‘‘ دے زیر اہتمام لکھاریاں نوں انعام دین دی روایت بوہت اعلیٰ اے۔ جے کسے ادیب دی کہانی یا تحریر کسے اک شمارے وچ شائع ہو جائے تے ایس دے نال باقی دو رسالے وی اعزازی دتے جاندے نیں ایہہ ای نہیں کہانی دی اشاعت اُتے اک خوبصورت کتاب دا تحفہ وی دتا جاندا اے جیہڑا کہ قابل تحسین گل اے۔
بالاں دے ادب وچ چلڈرن لٹریری سوسائٹی تے ایس نال جڑے ادیب و انتظامیہ اپنا بھرپور کردار ادا کر رہے نیں۔ چلڈرن لٹریری سوسائٹی دے تحت چھپن والے رسائلے بچوں کی دنیا،بچوں کا باغتے جگنو اک تاریخی حیثیت رکھدے نیں ایہہ تنے ادھی صدی توں شائع ہو رہے نیں۔ ساڈے بچپن وچ وی ایہہ شائع ہوندے سن۔ ہن وی تواتر نال شائع ہو رہے نیں۔ ایس وار مارچ دے مہینے وچ ایہناں رسالیاں دے بوہت ای خاص نمبرز شائع ہوئے نیں، ایہناں وچ خاص نمبر دی مناسبت نال کہانیاں، نظماں تے مضمون شامل نیں۔ چلڈرن لٹریری سوسائٹی نے ایہناں خاص نمبراں نوں شائع کر کے اک تاریخ رقم کر دتی اے۔
ماہ نامہ ”بچوں کا باغ” خاص شمارہ ”ابو نمبر”
ماہ نامہ ”بچوں کی دنیا” خاص شمارہ ”امی نمبر”
ماہ نامہ ”جگنو” خاص شمارہ ”بہن بھائی نمبر”
امی ابو تے بہن بھائی جہے انمول رشتیاں اُتے خاص نمبرز دی اشاعت ادارہ ہذا دی اک بے مثال و لاجواب کاوش اے۔ ایہناں دی اشاعت اُتے ادارہ بوہت زیادہ داد و تحسین دا مستحق اے۔ سانوں چاہیدا اے ادارے دے ایس احسن اقدام نوں سراہیے تے اپنے اپنے حلقہ احباب وچ تے اپنے بچیاں، دوست، احباب نوں ایس وار ایہناں رسالیاں دا تحفہ لازمی دیئے۔ چلڈرن لٹریری سوسائٹی انتظامیہ نے ایہناں رسالیاں اُتے بوہت زیادہ محنت کیتی اے۔ اللہ ایس ادارے نوں دن دگنی رات چگنی ترقی عطا کرے۔ آمین۔ ایہہ ادارہ انج ای بالاں دی خدمت کردا رہوے۔ امید اے کہ اپنی اعلیٰ روایت نوں برقرار رکھدے ہوئے چلڈرن لٹریری سوسائٹی انج ای بالاں دے ادب دی افزائش کردی رہوے گی۔ ان شا ء اللہ