دو متضاد نظریے

لكهت: اکرم شیخ

پاکستان دی سیاست تے ریاست دو متضاد نظریاں دی زد وچ اے جہدے وچ اک پاسے سٹیٹس کو توڑن لئی ہر حربہ ورتن نوں لازم تے جائز سمجھیا جاندا اے دوجے پاسے ایس رائے نوں مقدم سمجھیا جاندا اے کہ موجودہ حالات وچوں ای راہ لبھیا جانا چاہیدا اے جے انتہاپسندی دا مظاہرہ کیتا گیا تے سب کجھ الٹ پلٹ ہو جاوے گا جدوجہد دے مثبت نتیجے سامنے نہیں آن گے سگوں قابض طبقے اپنی طاقت‘ وسیلے تے اختیارات نوں ورتن تے مجبور ہو جان گے۔ ماضی اک واری فیر پلٹ سکدا اے بچی کھچی آزادی وی سلب ہو سکدی اے ایسے لئی درمیانی راہ ضروری اے۔ مملکت خداداد جہڑے اندرونی تے بیرونی مسئلیاں وچ پھسی ہوئی اے اوہ شکنجہ ہور سخت ہو سکدا اے جد کہ پاکستان خاص کر پنجاب دے عوام ایس جدوجہد لئی پوری طرح تیار نہیں اوہناں نوں منظم تے متحد کرن دی ڈاڈھی لوڑ اے ایس لئی کڑوا سچ ایہہ وی اے سٹیٹس کو دیاں قوتاں نے تخلیق پاکستان توں ہن تک پنجاب نوں ای اپنی سیاست تے طاقت دا مرکز بنایا اے ایہدے لئی نظریاتی نہج نوں وی آراستہ کیتا سیاسی جماعتاں نوں لے پالک بنایا اوہناں نوں ہر طرح سرپرستی تے تعاون وی دتا پنجاب نوں ای محافظ پاکستان دا درجہ دتا دوجیاں قوتاں تے صوبیاں نوں ملک دشمن تے غدار قرار دین وچ کوئی کسر نہیں چھڈی ایہ وکھری گل اے کہ قابض طبقیاں دی ایس روش دے خلاف جو آواز اٹھی اوہنوں وی اختیارات دے پیراں تھلے مدھ کے رکھ دتا جہدے نتیجے وچ نفرت دے سارے جذبات دا سامنا پنجاب دے معصوم تے بے گناہ لوکاں نوں کرنا پیا۔
حالاں کہ پنجاب دے عوام تے دوجے صوبیاں دے عوام وی معاشی تے معاشرتی‘ سیاسی تے جمہوری حقوق توں اوسے طرح محروم سن تے ہے نیں جس طرح دوجے صوبیاں دے عوام نیں پر اوہ جو سیاست دی نظریاتی پردہ پوشی تے کٹھ پتلی سیاستداناں دی پھیلائی ہوئی گمراہی دا سائبان سی اوہنوں سورج دی گرمی تے تتی دھپ دا جواز بنا کے پیش کیتا جاندا رہیا پر انسانی شعور دے ارتقاء وچ حقائق دی تلاش نے پھٹے سائبان یاں اوہدے وچ تیز آندھیاں تے حالات دے جھکھڑاں نال پین والے مگھوریاں توں نیلے اسمان ول ویکھن دے جہڑے راہ بنائے سن اوہ نویں بینائی تے ادراک دا کارن بنے۔ اوہدے وچوں کجھ آوازاں وی فطری ردعمل وچ ابھرن لگ پئیاں ایہ وکھری گل اے کہ طاقت نے سارے وسیلیاں دا بھرواں استعمال کیتا ایہدے نتیجے وچ زندان دے بوہے وی کھلے تے ہجرتاں وی پناہ گاہواں وچ بدلیاں جہناں نوں مفتوح تے محکوم قوماں نے سراہیا وی تے اوہدی ہمنوائی وچ موڈھا نال موڈھا وی مولایا ایس لئی ایس ہمنوائی نے ہواواں تے فضاواں نوں وی متاثر کیتا ایس لئی ایسے تناظر وچ نویں کٹھ پتلیاں دی دریافت وی ہوئی تے اوہناں نوں انگلیاں تے نچان دا عمل وی شروع ہویا پر افسوس اجتماعی عوامی شعور نے طاقت دے ایس کھیڈ نوں ادراک دا حصہ بنا کے جس تیزی نال رد کیتا ایہدی مثال وی ماضی وچ کدھرے نہیں ملدی ایس لئی ڈر دا ایہ عالم اے کہ کجھ سجھائی نہیں دے رہیا اختیارات تے وسیلیاں دی ٹامک ٹوئیاں تے نظر آئوندیاں نیں پہاڑ دی چوٹی توں جتھے اگے اتران دے نال گہری کھائی اے۔ ہور بدقسمتی ایہہ وے کہ واپسی دا راہ انا دی واضح شکست بنیا ہویا اے ایس لئی مفاہمت دے ناں تے درمیانی یاں فیر سٹیٹس کو وچوں ای راہ لبھن دی ترغیب نوں پہل دین دیاں گلاں ہو رہیاں نیں ایہدے لئی اوہ سیاست متحرک اے جو ماضی دی سب توں مظلوم تے ستم رسیدہ اے تے اوہ ہور کوئی قربانی دین توں گریز دا اشارا دے رہی اے۔ گل تے سچ اے کوئی کدوں تک جدوجہد دی قتل گاہ وچ سراں دا نذرانہ پیش کردا رہوے گا۔ اک‘ دو‘ تن‘ چار‘ انسان تے انسان ای ہوندا اے اوہ کدی نہ کدی تے سوچن یاں فیر اپنے آپ تے نظرثانی کرن تے مجبور ہو جاندا اے۔ میں ای کیوں؟ ایس شہر خرابات وچ کجھ ہور لوک وی آباد نیں سگوں اوہ وی سہولتاں تے مراعات حاصل کر رہے نیں ایسے لئی سٹیٹس کو وچوں راہ لبھن دیاں گلاں دہرائیاں جا رہیاں نیں پر دوجے نقطہ نظر وچ ماضی دا اعادہ کردے ہوئے یاددہانی کرائی جا رہی اے کہ تہاڈے وڈیریاں نے سٹیٹس کو توڑن دی تھاں جو سٹیٹس کو وچوں راہ لبھن دیاں جہڑیاں کوششاں کیتیاں سن اوہناں دا انجام کیہ ہویا سی۔ سٹیٹس کو ای اوہناں نوں کھا گیا سی۔ طاقت نے اوہناں نوں اپنے اختیارات دے پیراں تھلے مدھ دتا اے کدھرے معاون ادارہ اگے آیا تے کدھرے وسیلیاں دا انھا استعمال ہویا یاں فیر چتاونی نوں توجہ دا مرکز نہ بنان دا نتیجہ کیہ نکلیا۔ تہاڈے وچوں بہتر کون جاندا اے۔
اقتدار دیاں غلام گردشاں وچ تسیں وی تے چہل قدمی کردے رہے او۔ ریاست دی طاقت دے کول وسیلے تے اختیارات دی طاقت وی ہوندی اے جو جدوں زد وچ آئوندی اے تے اوہ ہر نجائز نوں جائز سمجھدی تے اوہدے استعمال توں گریز نہیں کردی۔ طاقت دے قلعے تے کمند پائی جاندی اے یاں فیر سرنگاں راہیں اوہدیاں کندھاں وچ تریڑاں پائیاں جاندیاں نیں۔ اسیں تے وی ایسے کوشش وچ مصروف آں اٹھارویں ترمیم اوہ زمینی راہ سی جنہے ایوان خاص چوں نکل کے حکومت تے حاکمیت دے س امنے نکل کے تاج و تخت پریشانی وچ مبتلا کر دتے سن۔ انج دا ای ساڈا نقطہ نظر سرنگاں پانا تے زمینی راہواں نوں آباد کرنا اے قلعے وچ وڑنا اے جہڑے راہ تے تسیں ٹر رہے او اوہدے وچ لوکاں دا جم غفیر چاہیدا اے جو انجام توں بے پروا ہووے۔ جہدے سامنے صرف آن والیاں نسلاں تے اوہناں دا خوشحال تے محفوظ مستقبل ہووے تے عوام نظریاتی قوت متحرہ بناں تے واضح مقصد دے بناں میدان عمل وچ نہیں آئوندے بدقسمتی کہ واضح مقصد وی خاتمہ کر دتا گیا اے۔٭٭