پنجابی زبان دا رانجھا۔۔فقیر محمد جنید اکرم حسین

جنید اکرم دی سوچ وچ ماں بولی دی خدمت دا جذبہ وی ایناں ای سی جنی اوہنوں بابائے پنجابی نال محبت سی

تحریر: پروفیسر اورنگ زیب اکرم

سیانے آکھدے نیں کسے بد نصیب دی زندگی دا سب توں تگڑا بھار اوہدے پتر دے جنازے دا ہندا اے، اپنے نکے ویر محمد جنید اکرم دی منجی چکن لگیاں مینوں سیانیاں دی ایہ گل ادھوری لگن لگ پئی تے دل وچوں ایہ ہاڑا نکلیا کہ ربا جے توں دنیا توں جان والیاں دی واری دنیا وچ آن والی لسٹ دے مطابق طے کیتی ہندی تے اکو واری مرنا پیندا۔
جنید نیں ایل ایل بی تے ایم اے پنجابی توں بعد ایم اے اردو وی کر لیا تے میں اوہنوں اپنے والی راہ وکھائی کہ کالج دی سروس جوائن کر لے تیرے ذوق دے مطابق علمی تے ادبی ماحول وی مل جائے گا نالے اک چنگی ملازمت وی لبھ جائے گی اوہنے میرے آکھن دے مطابق سروس شروع کر لئی تے اوہدی پوسٹنگ وی میرے نال ای گورنمنٹ کامرس کالج گوجرانوالا ہو گئی بہت ای پیارا ماحول سی تے بڑے ای چنگے ساتھی سن جنید دے آن نال خوشیاں ہور ودھ گئیاں اوہ دور ساری عمر نئیں بھل سکدا لیکن جنید نے لاہور ٹرانسفر دی کوشش شروع کر دتی میرے پچھن تے اوہنے اک تقریر جھاڑ دتی جس دا عنوان سی پنجابی زبان تے بابائے پنجابی ڈاکٹر فقیر محمد فقیر دی خدمت دا جنون۔ اصل وچ پنجاب یونیورسٹی وچ ایم اے پنجابی دی پڑھائی دے دوران اوہ پنجابی زبان وچ انج ای گواچ گیا سی جس طراں رانجھا رانجھا کردیاں ہیر رانجھا ہو گئی سی گوجرانوالا کالج وچ ملازمت اوہدے مشن توں بہت چھوٹی سی اوہ اک وھڈی منزل دا راہی بن چکیا سی اوہدے ہیرو خادم پنجابی بابا جی فقیر محمد فقیر سن تے اوہدا عشق پنجابی سی اوہدی محبت دی تکمیل گوجرانوالا جئے چھوٹے شہر وچ رہ کے نئیں سی ہو سکدی ایس لئی جنید لاہور آ گیا میں اودوں جنید دے جذبے دے بارے سوچدا رہیا کہ پنجاب اوہ بد قسمت خطہ اے کہ جس دے واسی اجئے ماڈرن ازم دا شکار ہو گئے نیں کہ عظیم دانش وراں دا کلام نکرے لگیا ہویا اے نالے ایہ تے اپنے گھراں وچوں وی اپنی ماں بولی دا خاتمہ کردے جاندے نیں ایناں حالات وچ جنید پنجابی زبان لئی کیہڑا معرکہ مار لئے گا اج مینوں جنید تے ایس دور دے ماں بولی دے عاشقاں دی محنت ویکھ کے لگدا اے کہ میرا اوہ خیال چھوٹا سی۔ پنجابی زبان دی جنی خدمت ہو رہی اے اوہنوں ویکھ کے آکھیا جا سکدا اے پنجابی دے ایہ مجنوں جنہاں دے ناں میں اپنے تھوڑے علم پاروں نئیں لکھ سکدا ماں بولی نوں لبھدے جاں تے ایہ کدے ختم نئیں ہو سکدی تے ان شا اللہ انج ای ہووے گا۔ بہر حال جنید اکرم دے دل وچ پنجابی لئی ایہ گل بہہ گئی سی
اج پنجاب تے پنجابی دی بدل جانی سی ٹور
اک فقیر محمد کدھرے جم پیندا جے ہور
لاہور آ کے اوہنے بابا جی دی تقلید وچ پنجابی زبان و ادب دی خدمت شروع کر دتی۔ جنید ساڈا سب توں نکا ویر سی پر جدوں میں اوہدے کم تے جھاتی پاناں واں تے اوہ مینوں سب توں وہڈا لگدا اے۔ اوہ ے اپنی عملی زندگی وچ جیہڑا بھرواں کم کیتا اے اوہدی ونڈ چار حصیاں وچ ہندی اے
اوہنے بابائے پنجابی دے مطبوعہ تے غیر مطبوعہ لشکدے کلام نوں جیہڑا گم ہو رہیا سی اکٹھا کیتا تے ادبی میدان وچ رکھ کے کھپ پا دتی کہ ڈاکٹر فقیر محمد فقیر پنجابی ادب دا پردھان تے پنجابی زبان دا بابا سی
بابائے پنجابی دے دنیا توں رخصت ہو جان نال یتیم ہو جان والی ماں بولی دی خدمت وچ حصہ پا کے جنید اکرم نے ایہ دسیا کہ پنجابی زبان دے وارث جیوندے نیں
اوہنے اپنیاں لکھتاں نال پنجابی ادب وچ خوبصورت واہدا کیتا
اپنی سرکاری ملازمت وچ تدریسی کم کرن دے نال نال اوہ اپنی پوسٹنگ دے ہر کالج وچ ادبی میگزین چھاپدا رہیا تے ہم نصابی سرگرمیاں نال اگلی نسل دی تربیت وی کردا رہیا
جنید اکرم نے اپنی جدوجہد ڈاکٹر فقیر محمد فقیر نال پیار کردیاں ہویاں شروع کیتی تے دو تاریخی کم کیتے 1964 وچ اوہناں دی قائم کیتی گئی ادبی تنظیم‘‘بزم فقیر گوجرانوالا’’جیہڑی کہ ہن ختم ہو گئی سی اوہنوں‘‘ بزم فقیر پاکستان‘‘ دے ناں توں زندہ کیتا ایہدی رجسٹریشن کروائی تے ایس تنظیم ولوں علمی تے ادبی پروگرام کران دا سلسلہ شروع کیتا۔ بابا جی دے کلام نوں مختلف انداز وچ نمایاں کرن واسطے اوہناں دیاں رباعیاں چومصرعے قطعے تے بول اکٹھے کر کے کتابی شکل وچ کلام فقیر جلد اول دے ناں تو اوہناں دا کلام شائع کیتا فیر کلام فقیر جلد دوم وچ بابا جی دیاں غزلاں دا مجموعہ ترتیب دتا فیر اوہناں دے ماہوار ادبی رسالے‘‘پنجابی ’’دے ادارئیے اکٹھے کر کے‘‘بابائے پنجابی دی اداریہ نگاری‘‘ نوں کتابی شکل دتی۔ سارے رسالیاں وچوں ایڈیٹر دی ڈاک اکٹھی کر کے‘‘ ساڈی ڈاک‘‘ دے ناں نال وی اک کتاب بنائی۔ باباجی دے دور نامور ادیباں تے شاعراں دے اوہناں دے ناں لکھے ہوئے خط کر کے‘‘ فقیر نامے‘‘ کتاب مرتب کیتی۔ اوہناں دی غیر مطبوعہ شہرہ آفاق مثنوی
‘‘ سنگی‘‘ گم ہو گئی سی اوہنوں لبھ کے اوہدا مقدمہ لکھ کے بزم فقیر ولوں شائع کیتی۔ ایس چھوٹی جئی تحریر وچ ایہ ای لکھیا جا سکدا اے کہ ڈاکٹر فقیر محمد فقیر مرحوم دے سارے مطبوعہ تے غیر مطبوعہ کلام نوں منظر عام تے لے اندا۔
جنید اکرم دی سوچ وچ ماں بولی دی خدمت دا جذبہ وی ایناں ای سی جنی اوہنوں بابائے پنجابی نال محبت سی۔ بابا جی نے پاکستان دا پہلا ادبی رسالہ‘‘پنجابی‘‘ 1951 وچ شروع کیتا جیہڑا اوہناں دے دنیا توں جان نال ای بند ہو گیا سی جنید نے 1998 وچ اوہدا ڈیکلریشن منظور کروا کے تے اوہنوں دوبارہ جاری کیتا ایہ پنجابی ادب وچ خوبصورت اضافہ سی اوہنے بابا جی دی تقلید وچ اپنے دور دے منے پرمنے شاعراں تے ادیباں نوں پنجابی وچ لکھن واسطے قائل کیتا تے اوہناں کولوں‘‘ پنجابی‘‘ واسطے تحریراں لکھوایاں۔ جنہاں وچ اشفاق احمد بانو قدسیہ امجد اسلام امجد شفیع عقیل توصیف افضل حفیظ تائب سید سبط الحسن ضیغم بشیر حسین ناظم بابر جاوید ڈار تے ہور کجھ دوسرے لکھارو وی شامل نیں۔ 2001 وچ جنید نے بابا جی دی سوویں سالگرہ تے‘‘ تماہی پنجابی‘‘ دا خصوصی شمارہ‘‘ بابائے پنجابی نمبر‘‘ شائع کیتا۔ ایس جلد وچ حضرت علامہ اقبال توں لے کے اج تک دے رائٹراں دے پنجابی زبان بارے خیالات تے تحریراں شامل کیتیاں گئیاں۔ ایہ شمارہ پنجابی زبان و ادب وچ جنید اکرم دی انمول کوشش اے۔ بزم فقیر ولوں اوہنے پنجابی دے شاعراں تے ادیباں دیاں ستر توں زیادہ لکھتاں کتابی صورت وچ شائع کیتیاں۔ کئیاں ادبی رسالیاں وچ مہمان ایڈیٹر دے طور تے پنجابی بارے بھرواں کم کیتا۔ نوجواناں دی ادبی سوجھ بوجھ واسطے اوہنے اک رسالہ‘‘ دی پنجاب لاہور‘‘ وی شروع کیتا تے دو سال اوہدی اشاعت کیتی۔

جنید اکرم نے شاعر ہون دے ناتے پنجابی ادب دی خدمت وچ اپنا حصہ وی پایا اے۔ 2001 توں 2019 تک اوہدے پنج شعری مجموعے شائع ہوئے اوہناں نوں ملک دی ادبی شخصیات نے خوب سراہیا۔2012 وچ پنجابی ادبی اکادمی لدھیانہ نے جنید اکرم دی شاعری دا انتخاب کر کے اک کتاب‘‘ کیہڑا درد ونڈائے‘‘ دے ناں توں شائع کیتی۔ اوہنے اک استاد شاعر دی حیثیت نال شاعری دی ہر صنف تے طبع آزمائی کیتی اے۔ ایس تحریر وچ اوہدے کلام دا تجزیہ تے نئیں ہو سکدا۔ اپنی آخری کتاب‘‘ آ ہن ہجر مکا‘‘ وچ اوہ شاعری دی معراج تے دسدا اے۔ اپنے اک شعر وچ اوہ کہندا اے
ساہ گھٹ دا اے ویکھ کے سر تے چھت آسماناں تیری
ہٹ پرانہہ میں تیتھوں ہور اگانہہ تک تکناں چاہناں
ایہہ شعر پڑھ کے مینوں انج لگدا اے جینویں اوہدا عشق حضرت علامہ اقبال دی طراں آسماناں توں کدھرے اگے سی تے اوہدے سامنے وی حضرت علامہ دے ایس خیال جئی کوئی عظیم منزل سی
پرے ہے چرخ نیلی فام سے منزل مسلماں کی
ستارے جس کی گرد راہ ہوں وہ کارواں تو ہے
اوہ علامہ دے دسے ہوئے ستاریاں توں اگلے جہان دی تلاش وچ عشق دے امتحاناں وچوں گزردا رہیا۔ امت مسلمہ نوں اج جیہڑی بے بسی تے بے حسی دا سامنا ایں اوہدے بارے جنید اکرم کہندا اے
فیر اج ابرہا نال رب جی آپوں ٹکر لینا
ساڈے وس دا روگ نئیں جے فیر اوہدے نال کہنا
قرضے امداداں وی لینیاں پیندیاں رب جی ساہنوں
کر لو تیار ابابیلاں نوں ساڈے تے نہ رہنا
جنید اپنے حصے دی شمع جلا گیا اے جس دا چانن رہندی دنیا تک انساناں دے کم آوندا رہے گا۔
جنید اکرم دی عملی زندگی دا چوتھا پکھ اوہدی سرکاری ملازمت سی۔ اللہ پاک اوہدی قبر نوں نور نال پھر دیوے اوہنے مڈہوں لے کے تے اپنی مہلک بیماری دے آخری سولاں سال تک اپنی ملازمت نال پورا انصاف کیتا اے جیہڑے کالج وچ وی رہیا تدریسی کم دے نال نال اوس کاکج وچ ادبی رسالہ وی شائع کردا رہیا نالے نویں نسل دی تربیت وی کردا رہیا۔ گورنمنٹ کامرس کالج علامہ اقبال ٹاؤن اوہنے‘‘ منزل نو’’دے ناں نال رسالہ شروع کیتا تے مسلسل شائع کردا رہیا فیر کامرس کالج ٹاؤن شپ کیا تے اوہتھے وی پنج سال‘‘ افق‘‘ شائع کیتا۔ ایس طراں الحمدللہ اوہنے اک بھر پور زندگی گزاری اے۔
جنید اکرم دی ذاتی زندگی وی پیارے اوصاف دا مجموعہ سی اپنے رشتے دار سجن بیلیاں تے اوہناں دے بالاں نال وی اوہدی محبت سی۔ ساڈا ساریاں توں نکا ویر سی لیکن اوہدا رول خاندان دے بزرگاں والا سی۔ عید شبرات غمی خوشی تے اوہ کھپ رولا پا کے ساریاں بہن بھراواں نوں اکٹھیاں کر لیندا سی۔ اوہنوں چالہی سال دی عمر وچ گردے فیل ہون دی مہلک بیماری لگ گئی لیکن اوہنے اللہ سوہنے دی توفیق نال پوری ہمت کر کے بیماری نوں اگے لایا ہویا سی۔ ہفتے وچ تن واری ڈائیلسز کروان دے باوجود زندگی دے ہر معاملے وچ پوری دوڑ لاندا رہیا بالآخر سولہ سال مسلسل ڈائیلسز کران نال اوہدے جسم وچ کمزوری ہو گئی سی۔ کوئی دو مہینے پہلے اوہدے جسم دا تھلے والا دھڑ کم کرنا چھڈ گیا سی۔ اوہ بڑا غیرت مند تے خوددار سی جسم وچ ایہہ کمزوری ہو جان نال اوہنوں ڈاہڈا ذہنی صدمہ ہویا تے اوہ آکھن لگ پیا کہ میں بیمار ہو گیا واں۔ رب دے ترلے لین لگ پیا کہ رب جی مینوں کسے دا محتاج نہ کرنا لیکن اوہدی تکلیف ودھ جان نال اوہنوں باتھ روم وچ جان دی وی دقت ہون لگ پئی ایہدا اوہنوں بڑا غم سی جہدے نال اوہ شدید ذہنی ڈپریشن وچ چلا گیا ہسپتال آ کے بے ہوشی طاری ہون لگ پئی مینوں انج لگدا سی جینویں پریشانی تے شرم نال اوہدے ہوش و حواس ای گم ہو گئے نیں کہ میں گھر والیاں تے پے گیا واں اوہ قومے وچ ٹر گیا۔ ایس بے ہوشی دی حالت وچ ای بارہ دن بعد اوہدی ایہہ چاہت پوری ہو گئی کہ‘‘ آ ہن ہجر مکا‘‘ رحیم و کریم مالک نے پہلے روزے اوہنوں اپنے کول بلا لیا۔