کنفیوژن

کنفیوژن اوتھے ای شروع ہو جاندی اے جتھے میرا دماغ کہندا مینوں کسے دا کوئی خیال نہیں،لیکن میرا دل سرگوشی کردا اے سٹوپڈ توں خیال کریں گا

فاطمہ جہاں

کجھ دیہاڑ پہلے میں بالاں نوں اک سبق پڑھا رہی ساں۔ سائنس دے وچ ڈارون دی تھیوری سی کہ انسان بندر توں بنیا اے بچے میرے کولوںایہہ دلچسپ قصہ سنن بہہ گئے۔ اوہ دماغی طور اُتے تھوڑے جئے کنفیوز ہو گئے کیونکہ قرآن انسان دی تاریخ کجھ ہور دسدا اے۔ تے سائنس کجھ ہور۔ جد توں دنیا تے کائنات تخلیق ہوئی سب کجھ کنفیوژن اے لوکی کہندے نیں کہ اک وڈا سارا دھماکہ ہویا کائنات وجود وچ آئی۔ انسان دے بارے وچ اک ہور تھیوری وی مشہور اے کہ aliens دے سیارے تے اک کمزور جئی مخلوق چلی گئی۔ aliens اوہدے نال نفرت کیتی تے اوہنوں اپنے سیارے تو ں بے دخل کر دتا اوس توں بعد انسان نے زمین تے رہائش اختیار کر لئی تے جے بابا بُلھے شاہ وَل ویکھو تے اوہ کہندے نیں بُلھیا کیہ جاناں میں کون! ہر جگہ کنفیوژن ای کنفیوژن اے، درخت دھرتی، آکاش، چرند، پرند، جانوں پہاڑ سمندر جدھر ویکھ لوئو ہر شے وچ کنفیوژن اے۔ اصل گل اے کنفیوژن چیزاں وچ نہیں کنفیوژن تے دماغ دی جنگ اے۔ سچائی دے ہر لمحے وچ حیاتی وچ کنفیوژن اے۔ جناں زیادہ سوچاں گے اوہنے ای کنفیوژ ہوواں گے۔
کنفیوژن اک ایسا اکھر اے جیہڑا اسی ترتیب واسطے ایجاد کیتا سی۔ پر اج تک نہیں سمجھ سکے کیہڑی ترتیب کتھوں دی ترتیب ساری حیاتی کنفیوژن اے۔
کنفیوژن اوتھے ای شروع ہو جاندی اے جتھے میرا دماغ کہندا مینوں کسے دا کوئی خیال نہیں۔لیکن میرا دل سرگوشی کردا اے سٹوپڈ توں خیال کریں گا۔ ایہو تے کنفیوژن اے دل تے دماغ دی لڑائی۔ جیہڑی اول دیہاڑے توں چل رہی اے۔ سب توں وڈی کنفیوژن ای اے جد اسیں اپنے دماغ نوں سمجھان دی کوشش کرنے آں پر ساڈا دل کہندا اے سب جھوٹ اے۔ساڈا سب توں وڈا مسئلہ وسائل دا نامکمل ہونا تے مقاصد دا الجھائو اے۔ ساری حیاتی ایسے ای بھمبل بھوسے وچ پھسی ہوئی اے۔ رب نے تے سدھے سدھے راہ دس دتے نیں۔ رب کدی وی کنفیوژن دی کہانی دا لکھاری نہیں رہیا۔ اسیں اپنی حیاتی آپ کنفیوژ کیتی اے۔
میں ایس بارے وچ پوری کنفیوژآں کہ میں حیاتی نال کیہ کر رہی آں بلکہ اسیں ساری قوم سارا معاشرہ کنفیوژ آں۔ تے اسیں اپنی اپنی تھاں تے حیاتی نوں رول چھڈیا اے۔ ایس کالم دے پہلے حصے وچ میں کجھ مذہبی تے معاشرتی الجھناں دا ذکر کراں گی۔ بطور استاد تے سماجی کارکن ہون دی حیثیت نال آئے دیہاڑے میرے ساہمنے کنفیوژن دیاں بوہت ساریاں مثالاں ساہمنے آندیاں رہندیاں نیں۔ جد توں حیاتی دے پینڈے وچ قدم رکھیا اسیں کنفیوژ ڈ ای کنفیوژڈ آں۔ مذہبی طور تے اسیں مسلمان وی رہنا چاہنے آں جنت الفردوس وی حاصل کرنا چاہنے آں۔ دنیا تے رج پیسہ وی کمانا چاہنے آں۔ ماڈرن وی ہونا چاہنے آں اسیں ہر پائے ٹنگاں کھلاریاں ہوئیاں نیں۔ اسیں اوہ معاشرہ آں جیہڑا انگریزی بولنا تے پڑھانا چاہندے نیں۔ لیبل مومن دا لانا چاہندے نیں متھے تے محراب وی رکھنا چاہنے آں۔ محب وطن وی رہنا چاہنے آں۔ یعنی سانوں وکھریاں وکھریاں محاذاں تے کامیابی واسطے اڈ اڈ زباناں سکھنیاں پین گئیاں۔ کسے دا قصور نہیں ساڈی اپنی خطا اے۔ اسیں اپنی حیاتی نوں بوہت ساریاں خانیاں وچ تقسیم کیتا ہویا اے۔ کتھوں شروع کریئے کتھے مکائیے۔ سب توں پہلوں مذہب توں شروع کرنے آں۔ اسیں مذہبی طور تے وی کنفیوژ ہیگے آں۔ دیوالیہ ہو چکے آں پر روز اک نواں فرقہ جم پیندااے۔ بچے وکھرے پریشان نیں کیہڑا فرقہ اپنائیے۔ کیہڑا راہ جنت ول لے کے جائے گا؟ حنفی، مالکی، بریلوی یا جعفری، اسیں فرقہ بازی وچ بڑے اگے لنگھ جانے آں حتیٰ کہ قتل و غارت تک گل پہنچ جاندی اے۔ بس اسیں مسلمان اپنے ناں نال نہیں لکھدے۔ Sect دے خانے وچ مسلمان لکھو۔ ساڈی بدنصیبی نہیں تے ہور کیہ اے ساری دنیا جد مسلماناں دے خلاف ہوندی اے کوئی فرقہ نہیں ویکھدی اسیں ایڈے کنفیوژ آں کہ اسیں اپنے اتحاد دیاں لیراں لیراں کر چھڈیاں نیں۔
معاشرتی طور تے ساڈیاں بنیاداں کمزور نیں۔ جد اسیں کوئی بچے بچی دا رشتہ کرنے آں۔ اوہناں دی صلاح لینا گوارا نہیں کردے۔ جے کر شاذو نادر اوہناں دی مرضی من وی لئیے فیر وی اسیں سوچنے آں کہ رشتہ سرکاری نوکری والے نال ہووے یا کہ کاروباری بندے نال ، ساڈی اولاد کدے نال خوش رہوے گی۔ دونواں دھراں وچ اکھنڈ ہووی پائے گا یا کہ نہیں۔ یعنی ہر معاملے وچ اسیں دوراہے تے ای کھلوتے رہے آں۔ ساڈے معاشرے وچ کوئی وی معاملہ یا مسئلہ سدھا سادھا نہیں بلکہ بوہت سارے الجھائو بھریا ہندا اے۔ ساڈیاں رگاں وچ کنفیوژن خون دی طرح دوڑ رہی اے۔اسیں ایس توں نہیں بچ سکدے ۔ شادی ویاہ دے معاملے وچ اپنے بچیاں لئی پڑھے لکھے رشتے لبھدے نیں تے فیر سوچنے آں کہ بہو نوں جاب کروانی اے کہ نہیں۔ بندہ پچھے کہ جئے گھر ای بٹھانا سی تے ماسٹرز کیتی کڑی لیا کے اوہداں اچارپانا ایں۔ اوہنوں نوکری کرن دیوئو تاکہ گھر وچ چار پیسے آئون۔ تے دونویں جی رل کے بچیاں دا مستقبل رل مل کے سنوار سکن۔
معاشرے وچ کنفیوژن دے ہور وی وڈے وڈے کھڈے نیں۔ ساڈے نال ایویں مسئلہ ایہہ کہ خواجہ سراواں اقلیتاں تے دوسرے نکے طبقیاں نوں سوسائٹی وچ فٹ کرنا ایں یا کہ نہیں۔ پینڈو شہری بن بن کے اپنے آپ نوں دھوکھا دے رہے نیں۔ تے شہری وڈے وڈے ہوٹلاں وچ پنڈ دے کلچر بارے سیمینار کروا رہے نیں۔ مطلب کھلا سرعام دھوکھا۔ کنفیوژن تے نرا بھمبل بھوسہ اے۔ کڈا عجیب لگدا اے کہ ساڈے معاشرے وچ بچہ جمن تے وی کنفیوژن اے۔ جے بندا چاہندا اے تے عورت نہیں چاہندی۔ بُرا نہ منائو تے اک گل کہواں اسیں فیصلہ سازی کر ای نہیں سکدے۔ سانوں اپنے اُتے اعتبار کرنا سکھایا ای نہیں جاندا۔ جے اوکھے سوکھے ہو کے فیصلہ کر وی لئے تے فیر وی کنفیوژن دا شکار رہنے آں کہ صحیح ہویا کہ غلط ۔ شادی شدہ لوکی ایہہ سوچدے نیں کہ ساڈا ویاہ اوتھے ہو جاندا تے اسیں سُکھی ہو جاندے۔ یارکیہ کنفیوژن اے دھوکھا اے کجھ وی نہیں ساڈی نسبت یورپ ، کینیڈا، امریکہ وچ کافی چیزاں واضح نیں۔ معاشرے وچ حیاتی لنگان دے واسطے لائحہ عمل تیار کیتے گئے نیں۔ اوہناں معاشریاں وچ کنفیوژن گھٹ اے۔

کنفیوژن دی گل توردیاں ہویاں اسیں اگے ٹرنے آں۔ یارا اسیں تے محبت دے جذبے نوں وی کنفیوژن دی بھٹی چاڑھ دینے آں۔ سب کہندے نیں محبت تکلیف دیندی اے لیکن ایہہ سچ نہیں تنہائی تکلیف دہ اے۔ کوئی چھڈ دیوے اوہ تکلیف دہ اے۔ کسے نوں گنوا دینا تکلیف دہ اے۔ سب لوکی ایناں چیزاں نوں محبت دے نال کنفیوژ کر دیندے نیں۔ لیکن سچائی ایہہ وے کہ محبت واحد شے اے جیہڑی ایناں ساریاں چیزاں نوں اکٹھا کردی اے تے فیر الجھن / کنفیوژن وچوں کڈ کے سلجھا دیندی اے۔ یارامحبت تے بڑا اولا تے پولہ جذبہ اے جیہڑا ہر کنفیوژن وچوں کڈ دیندا اے کدی وی اپنی راہ نوں منزل نال کنفیوژ نہ کرو۔ تعلیم دے شعبے نوں ای ویکھ لوئو۔ ہر کوئی کنفیوژ اے طالب علم ہووے استاد یا ماں پیو۔ سب توں پہلوں تے اسیں آپے ای کنفیوژن وچ رہنے آں کہ بچے نوں سرکاری سکول وچ داخل کروانا اے یا کہ پرائیویٹ سکول وچ۔ تے بعضے ماں پیو ایہہ سوچدے نیں کہ چلو مدرسے وچ ای پا دیئے۔ ایتھوں ای معاشرہ وڈیاں تن گروہواں وچ تقسیم ہو جاندا اے۔ پرائیویٹ، سرکاری، مدرسہ تے نال نال انگریزی اردو میڈیم دا سیاپا وی اے کیوں جے اسیں ذہنی طور تے غلام آں۔ ساڈے معاشرے وچ تقریباً 3 طراں دیاں گروہ بندیاں ہو رہیاں نیں۔ مولویاں دا طبقہ انگریزی میڈیم تے اردو میڈیم دا طبقہ۔ ایہہ تقسیم پورے معاشرے وچ کنفیوژن دی بنیاد اے۔ جد ذرا بچے وڈے ہُندے نیں تے فیر سائنس تے آرٹس دا مرحلہ آ جاندا اے۔ ذرا اگے ٹرو تے بچیاں نوں ایہی نہیں پتہ لگدا کہ اوہناں نوں اگے چل کے کیہ بننا ایں۔ کمپیوٹر سائنس والے مارکیٹنگ کر رہے نیں۔ بی بی اے والے فارماسیوٹیکلز تے میڈیکل ریپ بنے ہندے نیں۔ ہسٹری والے طالب علم جرنلسٹ بنے ہوئے نیں۔ تے جرنلزم والے بزنس کر رہے نیں۔ ایتھوں ای معاشرے دی تباہی دا آغاز ہُندا اے۔ ہر بچے دیاں صلاحیتاں مختلف نیں لیکن ماں پیو، اساتذہ ایس بارے وچ بالکل خاموش نیں کیونکہ اوہ کنفیوژ نیں۔ کجھ جاندے ای نہیں، لیکن ایہہ یاد رکھو کہ خاموشی کدی وی کنفیوژن دا نقاب نہیں اتار سکدی ۔ ایتھے خاموشی پورے معاشرے دی تباہی اے۔
ایہہ یاد رکھو عمل دے بغیر اولین مقصد حاصل کرنا صرف دھوکھا تے نظر دا فریب اے تے عمل مقصد دے بغیر کنفیوژن اے۔ کنفیوژن نسل در نسل ٹرانسفر ہو رہی اے۔ اک عام جئی گل اے اسیں گڈی لیز کروانی ہووے تے سوچنے آں کہ ریگولر لیز کروائیے یا کہ اسلامی ایجارہ کروایئے بینک وچ اکائونٹ کھلوانا ہووے تے فیر کنفیوژ۔ اسیں ایسے ای بھمبل بھوسے وچ پئے رہنے آں کہ اسلامی بینک وچ کھلوائیے یا کہ نارمل بینکنگ دے پینڈے وچ پیئے۔ لوکاں نوں ایہہ ای نہیں سمجھ آندا کہ کسے بینک وچ اکھر منافع تے کدھرے لفظ سود۔ صرف ناں بدلے نیں۔ سب کنفیوژن۔ بیمہ پالیسیاں نوں وی حلال حرام دے چکر وچ پا دتا گیا اے۔ انشورنس کروانی اک وڈا سیاپا اے کہ نارمل پیکج لتا جاوے یا کہ تکافل انشورنس کروائی جاوے۔
ہن ذرا اک نواں کنفیوژن ویکھو سرکاری ملازمتاں والے تے پیسے والے تاجر، سرمایہ کار باہر دے ملکاں وچ کینیڈا، امریکہ تے برطانیہ وچ سیٹل ہونا چاہندے نیں اوہ پاکستان وچ کنفیوژن دا شکار نیں۔ اک ٹکٹ وچ دو سواد لینا چاہندے نیں۔ اوہ ایس چکر وچ نیں کہ چوپڑیاں تے نالے دو ، دو۔ سرکاری ملازمت وی نہیں گنوانا چاہندے تے باہر دے ملک دا مزہ وی لینا چاہندے نیں۔ ڈالر تے پائونڈ وی اوہناں نوں اپنے بینک بیلنس وچ چاہیدے نیں۔
ہن ذرا ایس پاسے جھاتی پائو کہ ساڈا معاشرہ سیاسی طور تے وی کنفیوژڈ اے۔ بلکہ دیوالیہ اے۔ الیکشن والے دیہاڑے پولنگ بوتھ وچ کھلو کے سوچنے آں کہ اسیں کنہوں ووٹ دینا اے ، کنہے چوہدری ، وڈیرے دی مرضی نال پانا ایں کہ اپنی مرضی نال۔ اپنی مرضی تے ساڈی ہے کوئی نہیں۔ اسیں غلام آں کیونکہ پاکستان وچ جیہدی لاٹھی اوہدی مجھ اے۔ یا سارے اوہدے ای ووٹ ہوندے نیں جدے گھر رزق دی ریل پیل اے۔ ایہہ سمجھ لوئو جیہدے گھر دانے اوہدے کملے وی سیانے۔ ایسے ای وجہ توں اسیں اج تک صحیح قیادت نہیں چن سکے کیونکہ غربت تے جہالت نے ساڈی عقل تے شعور سب ختم کر دتا اے۔ ایہہ گل یاد رکھو Hungry Stomach Has no ears۔ تے فیر کنفیوژن ای کنفیوژن اے۔ سانوں معاشرے دے مرض دا ناں ای نہیں پتہ۔ کم از کم مرض دا ناں معلوم ہون نال تکلیف تے دور نہیں ہندی پر الجھن دور ہو جاندی اے۔
ساڈا معاشرہ پوری طرح ناقابل یقین حد تک غیر معمولی طور تے کنفیوژڈ اے۔ ہر شے وچ کنفیوژن علیحدگی پاندی اے ورنہ کدے وی کوئی علیحدگی نہیں۔ سب صحیح اے سب اِکّو جیہا اے۔
من حیث القوم ساڈی ذمہ داری اے کہ اپنے اپنے طور تے اپنے Concepts توں واضح کریئے ، ہر حیاتی دے پہلو نوں نتھار کے رکھئے تاکہ کنفیوژن دا گھٹ توں گھٹ شکار ہوئیے۔ معاشرتی تنظیماں، حکومت تے عام شہریاں سب نوں مل کے حیاتی دے پینڈے واضح کرنے چاہیدے نیں۔ سانوں اپنی ذات تے اعتماد تے فیصلہ کرن دا ڈھنگ آنا چاہیدا اے۔ انسان ہون دے ناتے دنیا تے ہر تھاں انسان ہمیشہ ہر گل وچ ، ہر ویلے کنفیوژ ہوندا اے۔ ایس چیز نوں اہمیت نہ دیو کیوں ہندا اے ایہہ تہانوں کنفیوژ کر دیوے گا۔ اپنے ولوں بہترین کرن دی کوشش کرو۔ رب کولوں انعام دی امید رکھو۔ اینوں اِنج ای لوئو تسیں دوجیاں نال محبت تے کر سکدے او پردونواں نوں اکو وقت تے محبوب نہیں بنا سکدے۔ فیصلہ تے کرنا ای پئے گا۔ ہو سکدا اے تہاڈی عقل تے شعور کنفیوژ ہو جاوے پر تہاڈے جذبات کدی جھوٹ نہیں بولدے۔
کنفیوژن دے رحجان نوں گھٹ کرن واسطے اسیں اپنے اندر تصورات نوں واضح کریئے۔ تے کنفیوژن دے لگے مضبوط تے باریک جالے وچوں نکلیئے۔ اسیں اپنے بچیاں دی تربیت ایس طرح کریئے کہ دھوکھے دی حیاتی نہ جین بلکہ سراب وچوں نکل کے حقیقت دی دنیا وچ آن تے وسن۔ والدین، اساتذہ، سربراہ مملکت، اداریاں تے سب دا فرض اے کہ اسیں ایسا طرز عمل تے ایہوں جیاں پالیسیاں بنائیاں کہ معاشرہ سدھار ول جاوے نا کہ وگاڑ ول۔
اسیں کوشش کریئے کہ کنفیوژن دے ناگ نوں جیہڑا دماغ وچ کُنڈلی مار کے بیٹھا اے اوہنوں کھڈ وچ جان تے مجبور کر یئے اوہدی ایسی سری پھس جاوے کہ فیر اوہ سر نہ چُک سکے۔ اسطرح کرن نال ای صحتمند معاشرہ ابھر کے سامنے آوے گا تے حیاتی پر سکون ہوجاوے گی۔ آئو رل مل ایس بیماری دا علاج کریئے۔