عید دے دن کِنج لنگھائیے

عید اپنے اندر اطاعتِ خداوندی، اسوئہ نبوی، جذبہ ایثار و قربانی، اجتماعیت ، غریب پروری، انسانی ہمدردی رکھدی اے

مولانا محمد کلیم اللہ حنفی

ادیان عالم وچ ہر مذہب نال وابستہ ہر قوم اپنا اک مذہبی تہوار رکھدی اے۔ جس وچ اوہ اپنی خوشی دے اظہار دے نال نال اپنے جداگانہ تشخص دا اظہار وی کردی اے۔ مسیحی قوم کرسمس ڈے، ہندوواں دی ہولی تے دیوالی تے پارسیاں دے کول نوروز تے مہرجان دیاں عیداں ایہناں دے تہوار دی نمائندہ نیں۔ جد کہ مسلماناں دی عید دیگر مذہباں تے قوماں دے تہواراں توں بالکل وکھری اے۔ دیگر مذہباں دے مذہبی تہواراں وچ جنسی آزادی تے فسق و فجور پایا جاندا اے پر اہل اسلام نوں عید دے دن اللہ رب العزت دی خوشنودی تے رضا دی طلب ہوندی اے۔ اہل اسلام دی عید اپنے اندر اطاعتِ خداوندی، اسوئہ نبوی، جذبہ ایثار و قربانی، اجتماعیت ، غریب پروری، انسانی ہمدردی رکھدی اے۔ جانور دی قربانی کرنا اصل وچ اسلامی احکامات اُتے عمل کرن لئی خواہشاں دی قربانی دا سنگ میل اے۔ ایہہ دن کنج لنگھائے جان آئو شریعت دی رہنمائی وچ کجھ گلاں ویکھنے آں۔
عید دے دن کرن والے کم :
1۔ بہتر اے کہ عید الاضحی والے دن نماز عید دے بعد قربانی دے گوشت نال کھان پین دا آغاز کرو (ایس توں پہلے کجھ نہ کھائو پیو )
2۔ غسل کرنا
3۔خوشبو لانا
4۔ مسواک کرنا
5۔ عمدہ، صاف، پاک تے چنگے کپڑے پانا
6۔ عید دی نماز لئی اک رستے توں جانا تے دوجے رستے توں واپس آنا
7۔ عید گاہ تیکر پیدل جانا
8۔ اُچی اواز نال تکبیر آکھنا
عید دی نماز دا ویلا :
عیدین دی نماز دا ویلا سورج دے چنگی طرح نکل آن نال شروع ہوندا اے تے سورج ڈھلن تیکر رہندا اے۔ عید دے تن دن ہوندے نیں۔
نمازعید پڑھن
دا طریقہ:
عید دی نماز دو رکعت اے۔ عام نماز تے عید دی نماز وچ ایہہ فرق اے کہ ایس وچ چھ تکبیراں زیادہ آکھیاں جاندیاں نیں۔ تکبیر تحریمہ دے بعد ہتھ بنھ کے ثنا پڑھی جائے گی، فیر وقفے وقفے نال دو وار تکبیر کہندے ہوئے ہتھ کناں تیکر چُک کے چھڈ دتے جان گے تے فیر تیجی وار تکبیر کہندے ہوئے ہتھ کناں تیکر چُک کے بنھ لئے جان گے۔ فیر امام صاحب اُچی اواز نال سورۃ الفاتحہ تے کوئی ہور سورت پڑھن گے فیر رکوع تے سجدہ جویں باقی نمازاں وچ ادا کرنے آں ایسے طرح کراں گے ۔ دوجی رکعت وچ امام صاحب اُچی اواز نال سورۃ الفاتحہ تے کوئی سورت پڑھن دے بعد، رکوع وچ جان توں پہلے امام صاحب دی پیروی وچ وقفے وقفے نال تن وار تکبیر کہندے ہوئے ہتھ کناں تیکر چُک کے چھڈ دتے جان گے تے فیر چوتھی وار تکبیر کہندے سہوئے رکوع کیتا جائے گا۔ دو تکبیراں دے وچکار اینا وقفہ مستحب اے کہ جس وچ تن وار تسبیح (سبحان اللہ ) پڑھیا جا سکے۔
عیدین دا خطبہ:
عید دی نماز دے بعد امام صاحب جمعے وانگوں دو خطبے دین گے جنہاں وچ عید تے قربانی دے احکامات بیان فرمان گے۔

ایامِ تشریق:
ایامِ تشریق 9 ذوالحجہ نماز فجر توں لے کے 13 ذوالحجہ نماز عصر تیکر۔
تکبیراتِ تشریق دا حکم:
ایامِ تشریق وچ ہر فرض نماز دے بعد اک وار تکبیر تشریق کہنا ہر نمازی اُتے واجب اے۔
تکبیراتِ تشریق دے الفاظ : اَللہ اَکبَر ، اَللہ اَکبَر ، لَااِلٰہَ اِلَّا اللہْ وَاللہْ اَکبَر ، اَللہْ اَکبَر ، ولِلّٰہِ الحَمدْ
ترجمہ: اللہ سب توں وڈا اے، اللہ سب توں وڈا اے، اللہ دے سوا کوئی عبادت دے لائق نہیں تے اللہ سب توں وڈا اے، اللہ سب توں وڈا اے تے ساریاں تعریفاں اللہ ای لئی نیں۔
قربانی دے جانور:
عید الاضحی دی نماز دے بعد صاحبِ استطاعت لوک اللہ دی راہ وچ گاں، مجھ، بھیڑ ، بکری یا اونٹ (نر یا مادہ) خالص اللہ دی رضا لئی ذبح کرن گے۔
قربانی دا ویلا :
ایس شہر تے پنڈ وچ فرق اے، شہر والیاں لئی قربانی دا وقت 10 ذی الحجہ نوں نماز ِ عید دے بعد توں شروع ہوندا اے تے پنڈاں والیاں لئی صبح صادق توں شروع ہو جاندا اے۔ اختتام وچ کوئی فرق نہیں، دونواں لئی 12 ذی الحجہ دے غروب آفتاب تیکر ویلا رہندا اے۔ چنانچہ پنڈ والے صبح صادق توں بعد طلوع آفتاب توں پہلے وی قربانی کر سکدے نیں تے شہر والے نماز عید دے بعد قربانی کر سکدے نیں۔ جے شہر وچ کسے وی تھاں عید دی نماز نہیں ہوئی سی کہ کسے شہری نے قربانی کر دتی تے قربانی نہیں ہوئے گی۔ ہاں پنڈ والیاں لئی مستحب ویلا ایہہ وے کہ طلوع آفتاب دے بعد قربانی کرن تے شہر والیاں لئی مستحب ویلا ایہہ وے کہ خطبہ عید دے بعد قربانی کرن۔ پہلا دن قربانی لئی سب توں افضل اے۔ فیر دوجے دن دا درجہ اے، فیر تیجے دن دا۔ کسے اک تھاں نماز عید دا ہو جانا قربانی دے جانور ذبح کرن لئی کافی اے، جے شہر وچ متعدد تھاں نماز عید ہوندی اے تے قربانی دی صحت لئی اک تھاں نماز ہو جانا کافی اے۔ ہر قربانی کرن والے دا نماز عید پڑھ کے قربانی کرنا ضروری نہیں۔ شہر وچ سب توں پہلی نماز دے بعد کسے نے خود نماز پڑھن توں پہلے قربانی کر دتی تے جائز اے۔
رات وچ قربانی کرنا:
دسویں تے تیرہویں رات نوں قربانی کرنا جائز نہیں۔ گیارھویں تے بارھویں نوں جائز اے پر رات وچ رگاں نہ کٹن، یا ہتھ کٹن، یا قربانی دے جانور دے آرام وچ خلل دے اندیشے نال ذبح کرنا مکروہ تنز یہی اے۔ ایس حوالے نال اہم گل یاد رکھو کہ قصاب دا مسلمان ہونا ضروری اے ایہناں دناں وچ کجھ غیر مسلم مثلا مسیحی لوک وی مسلماناں دے جانوراں نوں ذبح کرن لئی قصاباں دا روپ دھار لیندے نیں جے ایہناں توں ذبح کرایا تے شرعاً قربانی ادا نہیں ہوئے گی۔
گوشت دی تقسیم:
ایس دے بعد مرحلہ پیش آندا اے گوشت نوں تقسیم کرن دا۔ جے وزن دی مشقت توں بچنا چاہو تے ایس دی آسان تدبیر ایہہ وے کہ سری پائے یا کلیجی دے ٹوٹے کر کے ہر حصے وچ اک اک ٹوٹا رکھ دتا جائے۔ ایس طرح اندازے نال ونڈنا وی جائز ہو جائے گا۔ جے کسے نے پورا جانور اپنے گھر دے بندیاں لئی رکھ لیا تے ونڈنا ضروری نہیں، مثلاً: گائے خریدی تے ایس دا اک حصہ اپنے لئی، اک حصہ بیوی لئی تے باقی حصص بالغ اولاد لئی رکھ لئے، فیر ذبح کرن دے بعد پورا گوشت ونڈے بغیر گھر وچ رکھ لیا تے سب اک ای گھر وچ رہندے تے کھانا مشترک کھاندے نیں تے جائز اے۔
قربانی دے گوشت دے تن حصے مستحب نیں:
افضل ایہہ وے کہ قربانی دا گوشت تن حصے کر کے اک حصہ اپنے اہل و عیال لئی رکھے۔اک حصہ اقارب و احباب وچ ونڈے، اک حصہ فقراء وچ ونڈے جس بندے دے اہل و عیال زیادہ ہون اوہ سارا گوشت آپ وی رکھ سکدا اے، ایہہ استحباب دے خلاف نہیں۔
آلائشاںنوں کچرا کنڈیاں
وچ پائو:
قربانی دے جانور ذبح کرن لئی ودھ توں ودھ اجتماعی قربان گاہواں قائم کیتیاں جان۔ عیدالاضحی اُتے قربان کیتے جان والے جانوراں دی آلائشاں نوں شاہراہواں تے گلیاں وچ نہ سٹو بلکہ ایہناں آلائشاں نوں کچرا کنڈیاں یا پہلے توں طے شدہ مخصوص تھاواں تیکر اپڑائو تاں جے اوتھوں ایہناں نوں آسانی نال چُک لیا جائے ،آلائشاں دے علاوہ جانوراں دے استعمال وچ آن والی مختلف شیواں خاص طور تے چارے وغیرہ نوں وی گلیاں وچ نہ سٹو تاکہ گلی محلے صاف رہن، آلائشاں تے قربانی متعلق بچ جان والے دیگر سامان نوں پبلک تھاواں اُتے نہ سٹو، ایس حوالے نال مقامی انتظامی دے نال بھرپور تعاون کرو۔