دُکھاں دی جھگی دا واسی شاکر

غلام شبیر عاصم

جِتھے کچھ نہیں اگدا،ککھ نہیں اگدا،اوتھے بھکھ،دکھ،حسرتاں تے مایوسیاں اگدیاں تے اگدیاں ای چلیاں آوندیاں نیں۔ہر پاسے پریشانی تے اوازاری دی دھوڑ اڈدی تے دکھاں نال لدے ہوئے جیویں اوٹھ کومل سدھراں دی اٹھدی تے اگدی ہوئی انگوری نوں پیراں ہیٹھ مدھولی تے مِدھی لگے جاندے نیں۔تے اوٹھاں دے مناں مونہی بھارے پیراں ہیٹھ پھِسن والیاں سدھراں دیاں چیکاں پھِر جیویں روہی دا کلیجہ چیر کے رکھ دیندیاں نیں تے چِیکاں سن کے دکھاں نال لدے ہوئے اوٹھ سگوں نٹھدے تے بھوتردے لگے جاندے تے انگوری نوں مِدھی تے مدھولی چلے جاندے نیں۔حالاں تے وبالاں دی اجیہی دھرتی اتے تے کوئی فقیر، کوئی شاکر ای رہ سکدا اے،زندگی سہہ سکدا اے۔جیہڑا اِنج دے کربلائی وسیب وچ وس کے وی مایوس نہ ہووے،خودکشی نہ کرے،حالات دا مقابلہ کرکے صبر تے شکر دا عملی ثبوت دے کے تے شاکر اکھواوے۔ایہ روہی دا عظیم شاکر شجاع آبادی ای ہوسکدا اے،ہائے!دکھاں دی جھگی دا واسی شاکر۔روہی وچوں،سرائیکی وسیب دا اگن والا رکھ، اجیہا رکھ جہدیاں سکیاں سڑیاں لغراں اتے آساں تے امیداں دے بھکھے پنچھی بیٹھے بیٹھے ستے سوں جاندے نیں۔تے ایہناں پنچھیاں دیاں روحاں شاکر دے شعراں دا روپ دھار کے اڈدیاں پھِر دیاں نیں تے اڈدیاں رہن گیاں۔شاکر شجاع آبادی دکھاں تے حسرتاں دا استعارہ بن کے رہ گیا اے۔روہی دی دھرتی وچوں پھٹن والا ایہ وکھری تاثیر تے چس دا رکھ،روہی دی تتی تپدی تے لوسدی دھرتی دے وسنیکاں اتے ہمت،حوصلے تے امید دی گھوڑھی چھاں کرکے سرائیکی ادب دا جِسراں پالن کررہیا اے جیہڑا کہ کِسے وڈے عمل توں گھٹ نئیں۔عام طور تے شاعر لوک اپنی دکھی تے سڑدی بھجدی شاعری وچ اپنے آپ دا صرف لفظاں تے خیال دی حد تک تشبیہی تے علامتی طور تے دکھیا تے مردا مکدا حال مہاندرا بیان کردے نیں۔ پر شاکر شجاع آباد سچی مچی رلدا تے تڑفدا نظر آوند اے۔اوہدی پوری حیاتی جھکھڑ مِینہ وچ رلدے، ٹھردے تے کمبدے کِسے آہلنے باجھ پنچھی وانگوں اے۔کدی تے انج لگدا اے کہ جیویں دکھاں تے حسرتاں نال بھریا اوہدا کوئی شعر اوس اتے وارد ہوگیا تے اوہنوں چڑیلاں (آسیب) دی طرحاں چمبڑ جیا گیا اے۔تے ایسراں شاکر اپنے دکھی شعراں دی جیویں اصلی صورت بنی کھلوتا اے۔تے اوس دے اندر بے وسی تے مجبوری دیاں کئی پرتاں پاسے پرتدیاں تے ساہ لیندیاں وکھالی دیندیاں نیں۔آفاقی حقیقت اے کہ علاقہ،وسیب تے رہتل بدلن نال ہنجو ہاواں تے دکھاں اندر فرق نئیں آوندا۔اجہیاں کیفیتاں دے اظہار دا انداز تے وکھو وکھ ہوسکدا اے پر،علاقے، رہتل تے وسیب دے فرق نال ایہناں کیفیتاں دی حقیقت تے اثرات وچ بھورا وی فرق نہیں آسکدا۔ کسے دکھ دی وجہ پاروں ،سرائیکی،پشتو،فارسی،انگریزی،عربی یا کوئی ہور وی وکھری بولی بولن والا رووے گا،تے روون نال اتھرو ای نکلن گے،دکھ دی کیفیت وچ رونا وِلکنا تے پریشان ہونا انسانی فطرت اے۔ایس دا کسے علاقے یا وسیب نال تعلق نہیں ۔ انسانی دل نال جڑیا ہویا دکھ سبھناں لئی دکھ ای ہندا اے۔ البتہ ایس کیفیت دا اظہار کسے علاقے یا وسیب مطابق ہوسکدا اے ۔ایہو وجہ اے کہ شاکر شجاع آبادی بِناں شک سرائیکی وسیب دا شاعر اے پر پھیر وی اوہدی درد بھری شاعری ہورناں وسیباں تے وسنیکاں اتے وی بھرواں اثر پاوندی اے، کیوں جے ایس اندر دکھ درد تے محرومی دی آفاقی تے سانجھی جہئی کیفیت پائی جاندی اے۔ شاکر شجاع آبادی نوں ہر صاحبِ ذوق تے اہلِ درد بندے کولوں داد تے تھاپی مِلدی پئی اے۔ درد بھری تے اوہدے وسیب دی نمائندہ اوہدی شاعری نے اپنی ہوک تے کوک راہیں جِتھے روہی دا کلیجہ چِیر کے رکھ دتا اے اوتھے دوجھے لوکاں دے وی اتھرو وگا دِتے نیں۔شاکر شجاع آبادی دے شعراں اندر کوکدا تے چیکدا”درداں دا پنچھی”ہر علاقے تے وسیب دے باشندے نوں اپنی پرواز تےآواز دا عاشق کیتی کھڑا اے۔شاکر شجاع آبادی دی شاعری پڑھ کے احساس ہوندا اے جِیویں شاکر کِسے قصائی دے ہتھوں م ڈھی اتے بگدے نال کٹیندا پیا اے۔اوہدی شاعری سرائیکی وسیب نال جڑی ہوئی تے اوتھوں دے لوکاں دی واج شاعری اے۔شاکر دے کجھ شعر ویکھدے آں۔
توں محنت کر تے محنت دا صِلہ خدا جانے
توں ڈِیوا بال کے رکھ چا
ہوا جانے تے خدا جانے
٭…٭…٭
72 حور دے بدلے گزارا ہِک تے کر گھِنسوں
71حور دے بدلے اساں کوں رج کے روٹی دے
شاکر اک شاعر اے تے کوئی شک نہیں اوہ اک حساس تے باریک سوچ رکھن والا انسان اے۔روہی دی ریت دے دانے وی اوہدی دانائی نوں داد دیندے تے اوہدی شاعر وجہوں امر ہندے پئے نیں۔ایس اگلے اک شعر دا پسار شاکر دی پوری حیاتی اتے نظر آوندا اے اوہ آکھدے نیں۔
دل ساڈا شاکر شِیشے دا
ارمان لوہار دے ہتھ آگئے
ایس شعر توں شاکر دی مظلومی،نازکی تے حالات دی تلخیاں تے زیادتیاں دی پوری داستان کھل کے اکھاں سامنے آجاندی اے۔شاکر صرف بطور شاعر ای تشبیہاں،استعارے،مثالاں تے محاوریاں تے قافیہ ردیف وچ ای مظلومی تے محرومی دی تصویر نظر نہیں آوندا اوہ واقعی حقیقتوں وجودی طور تے مریڑا،محتاج تے مرن نوں تھاں لبھدا ہویا نظر آوندا اے۔اوہ شاعر نہ وی ہووے تے اوہدی حالت تاں وی قابل ترس اے۔پر شاکر نے تے واقعی اپنی رت تے رت شعراں نوں پیا چھڈی اے۔دکھ دا پکھیرو جسراں اوہدی رت پی کے رت پیا مان دا اے۔شاکر نے اک امانت دی طرحاں اپنی شاعری اوکھے حالاں وچ لوکاں تک اپڑائی اے۔حالانکہ اوہ جسمانی کمزوری تے معذوری پاروں ٹھیک طرحاں بول وی نہیں سکدے۔لگدا اے شاکر بڑی ایمانداری نال اک ذمہ داری ادا کردے ہوئے لوکاں تیک اپنی شاعری اپڑا رہیا اے۔ شاکر شجاع آبادی بارے اجکل ہر اخبار نے کالماں،ادارئیے تے مضموناں،خبراں راہیں اپنی اپنی محبت تے مروت دا اظہار کرکے صحافت دے سر توں سچائی دے فرض تے قرض نوں لاون دا بھرواں جتن کیتا اے۔ میں وی اوہناں بارے چار اکھر لِکھ کے اک چنگے کم وچ اپنا حصہ پاون دا جتن کررہیا واں۔شاکر شجاع آبادی ایویں کیویں دا کوئی تھڑے باز تے ٹٹا بھجا جوڑ جوڑن والا شاعر نہیں۔پکا پِیڈا،صاحبِ درد تے صاحبِ اسلوب تے بامقصد شاعر اے۔اوہناں نوں 2007 تے 2017 وچ 2 صدارتی ایوارڈ مل چکے نیں۔پِچھلے دناں وچ سوشل میڈیا تے شاکر شجاع آبادی دی اک ویڈیو وائرل ہوئی جس وچ اک شخص شاکر نوں موٹر سائیکل تے بنھ کے علاج واستے لئی جارہیا سی۔ایہ ویکھ کے شاکر دے پرستاراں نوں تے جیویں ستیں کپڑِیں اگ لگ گئی۔اجکل میڈیا اتے عمران خان دی حکومت خلاف تے پہلاں ای لوہیا گرم سی۔کچھ لوکاں ایس واقعے دا رخ جان بجھ کے حکومت ول موڑ دتا تے تنقید دے تِیراں دا مِینہ پادتا۔ کہ وچارے مریض تے متھاج شاعر دی حکومت مدد نہیں کر رہئی۔جہدے نال ایس ویڈیو پِچھے جیہڑا کسے دا مقصد سی اوہ پوری طرحاں پورا ہوگیا۔اصل وچ سوشل میڈیا اتے ایہ حرکت شاکر شجاع آبادی دے اپنے منڈیاں ای کیتی سی۔حکومت توں امداد ماٹھن واستے۔اوہناں دی ایس حرکت وچ برکت وی پے گئی۔سوشل میڈیا اتے ایہ خبر ویکھ کے بلاول بھٹو نے سیاسی اکھاڑے وچ اپنی پت بچاون لئی 10 لکھ روپے دے چیک دا پہلا للکرا ماریا۔جہانگیر خان ترین نے وی ہسپتال جاکے شاکر دا حال پچھیا تے 50 ہزار مہینے وار امداد دے نال نال 5 لکھ دا چیک وی پیش کیتا۔شہباز شریف ہمیشہ ای آہری تے سربندھ پربندھ دے سیانے تے ادمی ثابت ہوئے نیں۔اوہنا 10 لکھ دی امداد نقد نہیں دتی شاکر جی دے بینک اکاونٹ وچ رقم رکھوا دتی تاں جے ایس رقم دا اتلا منافع ایہناں نوں ہمیشہ مِلدا رہوے۔پنجاب سرکار ولوں 20 ہزار روپے مہینہ وار تے اکادمی آف لیٹرز ولوں 13 ہزار مہینہ وی ملدا اے۔ہر سرکاری ہسپتال وچ ایہناں لئی مفت علاج دی سہولت اے۔2 این جی اوز ولوں وی 5O ہزار روہے مہینہ وار پیسے ملدے نیں۔وزیر علی پنجاب عثمان بزدار نے 3 لکھ روپے تے 36000 روپے مہینہ وار وظیفہ وی لایا اے۔دکھ ایس گل دا اے نوٹاں دا اینا مِینہ وسن نال وی ایس عظیم شاعر دی ٹھیک طرحاں دیکھ بھال نہیں کیتی جارہی۔تے ایناں ایہ پیسہ جا کِدھر رہیا اے۔ اخباری اطلاع توں پتہ لگا اے کہ شاکر شجاع آبادی دے پتر ککھ بھن کے دوہرا نہیں کردے۔ویہلے پھردے تے جوا کھیڈدے نیں۔اوہناں اپنے پیو نوں نوٹاں والی مشین سمجھ لیا اے۔ شاکر دے گھر والے شاید اوس نوں تندرست ویکھنا ای نہیں چاہندے۔کیوں جے شاکر تندرست ہوگیا تے ایہناں دے گھر ول نوٹاں دی آوندی ہوئی نہر سک جائے گی،ہریالی مک جائے گی۔ بس ایس توں ودھ ہور کجھ نہیں۔سوشل میڈیا اتے اوہ پوسٹ وی ایسے لالچ نوں چاڑھی گئی سی۔کہ ساڈے پیو دی حالت ویکھ کے لوک جذباتاں وچ تے حکومت باتاں وچ آوے تے مجبور ہوکے سرکاری خذانے دا پرنالا ساڈے ول کر دوے۔تے اسیں پرنالے تھلے پھر”کھلہا کھائیے تے ننگا نہائیے”۔سوچن تے چِتھن والی گل اے کہ دکھاں تے بھکھاں دے شاعر شاکر نوں ہون تک جِنہی امداد مِل چکی اے تے مِل رہی اے۔ اینی رقم نال روہی نوں آباد کرکے،شاد کرکے نوحے،مرثئیے،وین تے کوکاں کرلاپاں نوں روہی دی تاریخ دے کباڑ خانے سٹ کے خوشیاں تے خوشحالیاں دے پھلاں تے بوٹیاں دے باغ اگائے جاسکدے نیں۔روہی اندرخوشحالی گھا دی طرحاں اگ سکدی اے۔ایہ وی گل سوچن والی اے کہ شاکر دی اینی امداد شاعر سمجھ کے کیتی جارہئی اے کہ اک معذور سمجھ کے کیتی جارہی اے۔جے شاعر سمجھ کے کیتی جارہی اے تے پھر خاص کر روہی وچ تے عام طور تے پورے پنجاب وچ اس توں وڈے تے مالی طور تے تنگ بہت شاعر موجود نیں۔اوہناں دے بِل نہ تارن پاروں میٹر کٹدے نیں تے پھر لگدے ای نہیں۔اک ڈنگ دی دوا نہیں لے سکدے۔ حالانکہ اس وسیب نال جڑیا ہویا دوہڑے دا امام شاعر احمد خاں طارق تے مہجور بخاری وی چھوٹے شاعر نہیں۔ کِیہ ایسے کئی عظیم لکھاریاں نوں اپنے گن،مہارت تے ٹیلنٹ دا سرکار کولوں انعام یا حق لین لئی معذور بننا پوے گا۔ شاکر دی شاعری تے فنی فکری اچیائی توں کدی انکار نہیں کیتا جا سکدا۔ پر فیر وی حکومت نوں گویڑ لاونا تے بھال کرنی چاہیدی اے کہ شاکر دے ویہلے آوارہ پتر سرکار ولوں مِلن والے ایس پنڈاں امداد نوں کِتھے تے کِسراں خرچ کر رہے نیں۔کِدھرے اوہلے اوہلے نشے دا بازار تے گرم نہیں کر رہے۔متاں نشے ورگے رت پِینے کم دی لت تے کاروبار وچ پیسے کھا اڈا رہئے ہون۔ ٭٭