چائنیز گیم تے عسکری چوہے دان

وسعت اللہ خان

امریکی محکمہ دفاع نے چین دی ودھدی ہوئی جوہری صلاحیت تے اپنے پچھلے ورھے دے تخمینے تے نظرثانی کردے ہوئے آکھیا اے کہ 2030ء تک چین دے اسلحہ خانے وچ اک ہزار دے نیڑے ایٹمی ہتھیار ہون گے جہناں نوں دورمار میزائلاں تے بمباراں دے راہیں زمین تے کدھرے وی ماریا جا سکے گا۔ بھاویں ایس ویلے امریکہ دے کول ساڑھے تن ہزار دے نیڑے ایٹمی تے ہیڈز موجود نیں ایہدے باوجود اوہنوں اپنے مقابلے وچ چین دی اک تہائی ایٹمی قوت توں ایس لئی چنتا اے کہ چین دی نیت کیہ اے۔ اوہ آخر کیہ ثابت کرنا چاہندا اے تے کیہ کرنا چاہندا اے؟ پینٹاگون دا ایہ وی اندازا اے کہ اسلحے تے تربیتی معیار نو ںجس تیزی نال بہتر بنایا جا رہیا اے ایہدے پاروں 2050ء تک چین عسکری اعتبار نال امریکہ دے ہم پلہ ہو جاوے گا بھاویں روس دے کول چین توں ودھ جوہری وار ہیڈز نیں پر امریکہ نوں روس دے بارے اینی چنتا نہیں۔ سدھی سدھی وجہ ایہہ وے کہ چین صرف ابھردی ہوئی فوجی طاقت نہیں سگوں اگلے تریہہ ورھیاں وچ اقتصادی طاقت دے اعتبار نال امریکہ نوں وی پچھے چھڈ سکدا اے تے ایس دعویٰ دی تصدیق ہر سرکردہ عالمی مالیاتی و عسکری ادارہ کر رہیا اے۔ روس دی توجہ دا مرکز سابق سوویت ریاستاں نیں جے روس ایہناں ریاستاں نوں اپنی عسکری قوت نال دبا وی لیندا اے تے امریکی مغربی گلوبل مفادات نوں اجے کوئی براہ راست خطرہ نہیں۔ انج وی مغرب تے روس تریخی اعتبار نال اک دوجے دی قومی و علاقائی نفسیات توں چنگی طرح واقف نیں پر چین ایس اعتبار نال اج وی مغرب لئی اک معمہ اے۔
پر چین جے اگلے اک ڈیڑھ عشرے وچ امریکی دفاعی قوت دے مقابلے وچ ادھا وی حاصل کر لیندا اے تے بحیرہ جنوبی چین دے امریکہ نواز ملک (جنوبی کوریا‘ جاپان‘ فلپائن‘ انڈونیشیا تے آسٹریلیا) نوں چین جغرافیائی سہولت پاروں براہ راست چیلنج کر سکدا اے۔ جد کہ امریکہ نوں ایہدے توڑ لئی اک تے تن دے تناسب نال اپنی بحری‘ بری تے فضائی فوجاں نوں بحیرہ جنوبی چین وچ متحرک کرنا پوے گا۔ امریکی دفاعی ساکھ نوں ایس ویلے سب توں وڈا نفسیاتی خطرہ ایہہ وے کہ جے اگلے پنج ورھیاں وچ چین ساحل توں تقریباً چار سو کلومیٹر دے فاصلے تے واقع تائیوان نوں نال ملان لئی اپنی صرف اک تہائی فوجی قوت وی جھونک دیندا اے تے کیہ امریکہ تے اوہدے ایشیا بحرالکاہل دے اتحادی صرف تائیوان نوں بچان لئی اپنے آپ نوں اک تباہ کن غیرختمی نتیجے دی حامل جنگ وچ جھونکن دی ہمت کرن گے؟ تائیوان ہتھوں جان دا مطلب امریکہ دی سپرپاور حیثیت دا باضابطہ خاتمہ ہووے گا۔ ایس بحران دے نتیجے وچ جو تزویراتی و اقتصادی بھچال آوے گا ایہدے وچ کہڑا اتحادی بچے گا تے کون ڈبے گا ایس بارے کوئی وی حتمی اندازہ لڑائی شروع ہوندیاں ای غرق ہو جاوے گا پر چین جو ایس ویلے عالمی فیکٹری اے صرف اک جزیرے لئی ودھدے ہوئے قوم پرستی دے جذبے نوں بے لگام چھڈ سکدا اے؟ چینی عسکری نظریہ ساز سن زو دے بقول اصل تدبر ایہہ وے کہ جنگ ہتھیار چکے بناں جت لئی جاوے نہیں تے بربادی سانجھی ہوندی اے تے امن دی قیمت جتن والا وی برداشت نہیں کر پاندا۔ بھاویں سارا کھیڈ توازن دہشت دا مہاراتی استعمال وچ لکیا اے۔ پنتالی ورھیاں تک جاری رہن والی سوویت امریکہ سرد جنگ ایہدی وڈی مثال اے۔ ایہدے وچ براہ راست ٹکرائے بناں اک سپرپاور نے دوجی سپرپاور نوں صرف اپنے اقتصادی وسیلیاں دی طاقت نال کمرتوڑ مقابلے وچ دھریک کے چت کر دتا۔ اگلی سرد جنگ وچ ترپ دا اقتصادی پتہ امریکہ دی تھاں چین دے ہتھ وچ اے تے کس پتے نوں کدوں چل کے کہڑے صغیر و طویل المعیاد نتیجے حاصل کرنے نیں ایس بارے ڈھائی ہزار ورھے دے تسلسلی تجربے نال بھریا مڈل کنگڈم (چین) سوا دو سو ورھے توں وجود پذیر امریکہ نال تریخی تے جغرافیائی اعتبار نال کئی ہتھ اگے اے۔
چینیاں نوں مستقبل دی کوئی وی جنگ جتن لئی امریکہ تے فزیکل چڑھائی یاں حملے دی لوڑ نہیں۔ اوہناں نوں بس ایہ کرنا اے کہ دشمن نوں اپنے میدان وچ سد کے پھسانا اے۔ انج کرن لئی چین دے کول کئی سٹرٹیجک اِکے موجود نیں۔ ایس بارے خطے وچ اک اہم اکا بھارت اے۔ امریکہ براہ راست سامنے آن دی تھاں بھارت نوں چین دے مقابلے وچ کھڑا کرن لئی سب کجھ کرن تے تیار اے۔ چین نوں بھارت نال جم کے لڑائی کرن دی اجے کوئی لوڑ محسوس نہیں ہو رہی۔ چینی تکنیک باکسنگ رنگ والی اے۔ حریف نوں نچا نچا کے بناں کوئی پنچ مارے بے دم کر دتا جاوے۔ بھارت نو ںساڑھے تن ہزار کلومیٹر لمی سرحد تے مصروف رکھن لئی چین نوں صرف اک تہائی فوجی طاقت سرحد دے کول کول رکھن دی لوڑ اے کیوں جے حریف نوں مسلسل ذہنی و دفاعی دبائو وچ رکھنا اصل لڑائی توں وی ودھ جان لیوا ثابت ہوندا اے۔ بھارت نوں دبائو وچ رکھن لئی چین دی حکمت عملی ایس مجرب اصول تے مبنی اے کہ براہ راست چھرا مارن یاں گتھم گتھا ہون دی تھاں پورے جسم تے ہلکے ہلکے کٹ لاندے رہو۔ ہولی ہولی خون رسدا رہوے گا تے آخر وچ حریف جھنجھلاہٹ یاں ڈر دے عالم وچ کوئی نہ کوئی اجہی وڈی غلطی ضرور کر بیٹھے گا کہ اوہنوں مات ہو جاوے۔ دوجی ترکیب ایہہ وے کہ وکھائو سجی تے مارو کھبی۔ چین نے بھارت نوں نفسیاتی دبائو وچ رکھن لئی سرحد دے نال نال پکا انفراسٹرکچر دی تعمیر دا سلسلہ شروع کر رکھیا اے تاں جے بھارت نوں کسے وی بھرویں حملے دے خدشے وچ اڈیاں دے سر تے رکھیا جا سکے پر پچھلے ورھے ایس انفراسٹرکچر دے استعمال دی نوبت نہیں آئی سگو ںچین نے مارشل آرٹس دے ماہر نوجواناں نوں سرحد تے اپڑایاتے آمنے سامنے لڑائی وچ بناں اسلحہ استعمال کیتے ویہہ بھارتی فوجیاں نوں مار دتا پر دلی وچ ایہناں ویہہ موتاں دا نفسیاتی اثر ویہہ ہزار موتاں دے برابر محسوس کیتا گیا۔ ایس لئی بھارت نے بادل نخواستہ اپنے خزانے دا رخ جوابی انفراسٹرکچر‘ سڑکاں تے سرنگاں دی تعمیر تے جھونک دتا۔
جے سادہ ریاضی دی روشنی وچ ایس گیم نوں ویکھیا جاوے تے ایہ چوہے بلی دا دلچسپ کھیڈ اے۔ مثلاً فرض کر لینے آں کہ چین دے کول اک ہزار روپیے دا بجٹ اے جہدے وچوں سو روپیے اوہنے انفراسٹرچر دی تعمیر تے لا دتے۔ یعنی ہزار روپیے دا دس فیصد‘ بھارت دے کول چین دی اقتصادی طاقت دے تناسب وچ چار سو روپیے نیںتے اوہنے وی ایہناں چار سو وچوں سو روپیے دفاعی انفراسٹرکچر تے لا دتے یعنی چین نے جو ہدف دس فیصد خرچے چوں حاصل کیتا اوہو ہدف حاصل کرن لئی بھارت نوں پنجی فیصد بجٹ خرچ کرنا پیا۔ ہن ریاضی دے ایس کھیڈ نوں جے ہتھیاراں دی مسلسل دوڑ دے نقطہ نظر نال ویکھیا جاوے تے تسیں آپ حساب لا لوو کہ ایس دوڑ وچ کون سب توں پہلے ہفے گا۔٭٭