ابوالاثر حفیظ جالندھری۔۔۔قیام گاہ توں آخری آرام گاہ تیکر

تحریر و تحقیق :مرزا عثمان بیگ

ابوالاثر حفیظ جالندھری۔۔۔قیام گاہ توں آخری آرام گاہ تیکر

بوہت گھٹ لوک ہوندے نیں جنہاں نوں ایہناں دی زندگی وچ ای عروج مل جاندا اے۔ لوک جنہاں دی دل و جان نال عزت، محبت و احترام کردے نیں۔اجیہی اک شخصیت حفیظ جالندھری صاحب دی اے ایس ناں توں تے بچہ بچہ واقف اے تے ہونا وی چاہیدا اے۔ تحریک پاکستان دے سرگرم کارکن شاعر،ادیب ، قائداعظم دے ساتھی تے قومی ترانے دے خالق حفیظ جالندھری 14 جنوری 1900 نوں حافظ شمس الدین تے بتول فاطمہ دے گھر مشرقی پنجاب دے شہر جالندھر وچ پیدا ہوئے۔ اپنے شہر دی نسبت نال اپنے ناں دے نال حفیظ جالندھری لاندے سن ، آپ دا اصل ناں محمد حفیظ تے قلمی ناں حفیظ جالندھری تے ایہناں دے استاد مولانا غلام قادر ابوالاثر حفیظ کہہ کے سددے سن جو ساری زندگی تہاڈے ناں دا حصہ رہیا۔ آپ چار بھین بھرا سن آپ دے والد صاحب آپ وی حافظ قرآن سن آپ دا گھرانہ اک دیندار گھرانہ سی۔ حفیظ جالندھری نے اردو ادب وچ بے شمار کم کیتا پر ایہناں دی وجہ شہرت قومی ترانے دے خالق دے طور تے ای جانی جاندی اے جویں وارث شاہ نے ہیر دے علاوہ وی بوہت کجھ لکھیا تے وارث شاہ دے علاوہ وی بوہت سارے شاعر حضرات نے ہیر لکھی پر جیہڑی شہرت وارث شاہ دے حصے وچ آئی اوہ کسے ہور دا مقدر نہ بن سکی۔ بلکل ایسے طرح حفیظ جالندھری نے وی اردو ادب وچ بوہت کجھ لکھیا پر ایہناں دی اصل وجہ شہرت قومی ترانے نوں تخلیق کرنا سی۔ ایہناں دی زندگی دے دیگر شعبے تے تصانیف قومی ترانے دے زیر اثر رہے۔ آپ دے بارے وچ بوہت ساری گلاں دلچسپ نیں فیر چاہے اوہ ذاتی زندگی متعلق ہوئے یا ادبی زندگی متعلق۔آپ نے تن شادیاں کیتیاں۔ آپ دی پہلی شادی 17 سال دی عمر وچ اپنی خالہ زاد زینت بیگم نال ہوئی۔ زینت بیگم توں ایہناں دی صرف بیٹیاں سن بیٹے دی خواہش وچ دوجی شادی اک انگریز خاتون انیلہ نال ہوئی جس توں ایہناں دی اک دھی اے پر ایہہ شادی زیادہ دیر تیکر نہ چل سکی انگریز بیوی دھی سنے لندن منتقل ہو گئیاں۔ 1954 وچ پہلی بیوی انتقال کر گئیاں۔ پہلی بیوی دی وفات دے بعد تیجی شادی خورشید بیگم نال کیتی۔ ایہناں توں ایہناں دی اک دھی رضا حفیظ اے۔ ایہناں دیاں دونواں بیگماں دی آخری آرام گاہواں ماڈل ٹائون جی بلاک والے قبرستان وچ واقع نیں۔ پہلے حفیظ جالندھری صاحب دی قبر وی ماڈل ٹائون جی بلاک وچ سی۔ دیندار گھرانے نال تعلق ہون دی وجہ نال آپ اک سچے عاشق رسول ﷺ وی سن۔ آپ دی شہرہ آفاق کتاب شاہنامہ اسلام دی وجہ نال آپ نوں شاعر اسلام وی کہیا جاندا اے جس دی چار جلداں مکمل ہو چکیاں نیں۔ ادب دی دنیا وچ اپنا مقام بنان والے حفیظ جالندھری میٹرک پاس وی نہیں سن۔ ایس توں اک گل تے واضح ہوندی اے کہ تخلیقی کم کرن لئی ڈگریاں دی لوڑ نہیں ہوندی آپ نے نہ صرف پاکستان دا قومی ترانہ لکھیا بلکہ کشمیر دا ترانہ وی آپ نے لکھیا۔نظم “چاند کی سیر” رقاصہ” “وطن ہمارا آزاد کشمیر” ماہنامہ نونہال ” ہزار داستان” “تہذیب نسواں” “سوز و ساز” ” چیونٹی نامہ” تے بوہت ساری تصانیف لکھیاںنیں۔ 1919 وچ برطانوی سامراج دے خلاف نظم لکھی جس اُتے تن مہینے قید ہوئی آپ تحریک پاکستان دے سرگرم کارکن سن۔ 23 فروری 1949 نوں حکومت پاکستان نے قومی ترانے نوں لے کے کمیٹی بنائی۔ قومی ترانہ پہلی وار بغیر الفاظ دے شاہ ایران دے دورہ پاکستان دے وقت کراچی وچ 1 مارچ 1950 نوں پاکستان نیوی بینڈ نے وجایا۔ ریڈیو پاکستان اُتے 13 اگست 1954 نوں پہلی وار قومی ترانہ پڑھیا گیا۔ پاکستان دا قومی ترانہ پورے دا پورا فارسی زبان وچ اے سوائے اک لفظ ، کا، دے۔ قومی ترانہ 723 دے نیڑے لوکاں نے لکھیا جس وچوں حکیم احمد شجاع ، زیڈ اے بخاری تے حفیظ جالندھری دے ترانیاں نوں سراہیا گیا تے آخر کار حفیظ جالندھری دے ترانے نوں قومی ترانے دا درجہ دے دتا گیا۔ شاعری دے علاوہ حفیظ جالندھری نے کئی گیت تے ملی نغمے وی لکھے جنہاں وچوں ملکہ پکھراج دا گایا ہویا گیت، ابھی تو میں جوان ہوں، بوہت مشہور ہویا۔ آپ نے بحیثیت شاعر پہلی باقاعدہ ملازمت خیرپور ریاست دے نواب دے کول کیتی آپ ساری زندگی چنگے عہدیاں اُتے فائز رہے۔ آپ پاکستان فوج وچ ڈائریکٹر جنرل آف مورالز وی رہے تے سابق صدر پاکستان ایوب خان دے ایڈوائزر وی رہے۔
آپ دی رہائش گاہ ماڈل ٹائون 43۔ جی بلاک رہی۔ آپ 21 دسمبر 1982 نوں لہور وچ انتقال کر گئے۔ گھر والیاں دی شدید خواہش سی کہ آپ نوں بادشاہی مسجد دے نیڑے علامہ اقبال دے مزار دی دوجی سائیڈ اُتے تھاں مل جائے پر انج ممکن نہیں ہویا جس دی وجہ نال آپ نوں ماڈل ٹائون جی بلاک وچ امانتاً دفن کر دتا گیا ایسے قبرستان وچ اردو ادب دے بوہت سارے نامور شاعر، ادیباں دی آخری آرام گاہواں وی موجود نیں جنہاں وچ اشفاق احمد، فیض احمد فیض وغیرہ شامل نیں۔
حفیظ جالندھری نوں ایہناں دی قومی خدمات دی وجہ نال ہلال امتیاز تے پرائیڈ آف پرفارمنس، نال وی نوازیا گیا۔ 2001 وچ پاکستان پوسٹ آفس ولوں ایہناں دے اعزاز وچ سٹیمپ جاری کیتا گیا آپ دی قومی خدمات نوں ویکھدے ہوئے نواز شریف دے دور حکومت وچ گریٹر اقبال پارک وچ مینار پاکستان توں تھوڑے فاصلے اُتے دفنان دی اجازت مل گئی۔ آپ دے مزار اُتے 1988 نوں کم شروع ہویا جیہڑا 1991 وچ مکمل ہو گیا۔ تے 27 دسمبر 1991 نوں ایہناں دے جسد خاکی نوں ماڈل ٹائون توں کڈ کے مینار پاکستان دے نیڑے مقبرہ حفیظ جالندھری وچ دفنایا گیا۔ آپ دا مزار علامہ اقبال نال ملدا جلدا اے پر آپ دے مزار نوں مکمل کرن لئی سنگ مر مر دا استعمال کیتا گیا۔ مزار دے اندر دیواراں اُتے آپ دے مختلف اشعار درج نیں۔ ایس دے علاوہ اک پتھر نال گیٹ وی بنایا گیا اے جس اُتے مرقد خالق ترانہ پاکستان لکھیا ہویا اے۔ ایس دے نال ای اک سائیڈ اُتے بوہت وڈے پتھر اُتے آپ متعلق اہم معلومات وی درج نیں۔ آپ دی قبر دے کتنے اُتے ایہہ لکھیا اے۔
عرش کی رفعت لئے بیٹھا ہوں فرش خاک پر
سر سرا آسودہ ہے پائے رسول پاک پر
خلق شاہنامہ اسلام و ترانہ پاکستان
ابوالاثر
حفیظ جالندھری مرحوم
پیدائش 14جنوری 1900
وفات 21 دسمبر 1982
اردو ادب وچ حفیظ جالندھری دا ناں ہمیشہ سنہری حرفاں وچ لکھیا جاندا رہوے گا۔ شعر و ادب دی خدمات وچ جو وی حفیظ دا حصہ اے
دو چار برس کی بات نہیں یہ نصف صدی کا قصہ ہے۔