پاکستان پیپلز پارٹی دے قیام دی کہانی

ذوالفقار علی بھٹو نے پاکستان دی تاریخ وچ پہلی وار اسٹیٹس نوں للکاریا تے غریب عوام دے حقوق روٹی کپڑا مکان دی پرزور وکالت کیتی

قیوم نظامی

یاد رکھو لیفٹسٹو وچ تہاڈی گردن اُتے سوار ہو جاواں گا، ذوالفقار علی بھٹو نے ایہہ الفاظ میاں محمود علی قصوری دی رہائش گاہ توں باہر نکلدے ہوئے کہے اوہ نویں پارٹی بنان دی بجائے نیشنل عوامی پارٹی وچ مرکزی عہدہ حاصل کرن دے خواہش مند سن۔ قصوری دے گھر اُتے ایہناں دی نیپ دے رہنمائواں نال ملاقات ہوئی۔ ایہناں نوں مرکز دی بجائے صوبائی عہدے دی پیشکش کیتی گئی۔ ذوالفقار علی بھٹو دی دوجی ترجیح کونسل مسلم لیگ سی اوہناں نے دولتانہ نال ملاقات کیتی۔ دولتانہ نے بھٹو نوں سندھ دا جنرل سیکرٹری بنان دی پیشکش کیتی جنہوں اوہناں نے مسترد کر دتا۔ جنرل ایوب خان بڑے مضبوط حکمران سن تے کوئی سیاسی جماعت ایہہ تصور نہیں کر سکدی سی کہ بھٹو سیاسی جماعت بنا کے قومی سیاست داناں نوں چیلنج کر سکدے نیں۔ روایتی سیاست دان عوام دے موڈ تے بھٹو دے کرشمہ دا درست ادراک نہ کر سکے ایہو وجہ اے کہ اوہ بھٹو نوں اہم مرکزی عہدہ دین لئی تیار نہیں سن۔بھٹو آپ وی نویں سیاسی جماعت دے سلسلے وچ پراعتماد نہیں سن جد کہ ایہناں دے رفقا ایہناں نوں نویں پارٹی بنان دے مشورے دے رہے سن۔ 1965 دی جنگ دے بعد بھٹو ہیرو دے طور تے سیاسی منظر اُتے ابھرے جدوں اوہناں نے اقوام متحدہ دی جنرل اسمبلی وچ تاریخی خطاب کردے ہوئے بھارت نوں للکاریا سی۔ایہناں نوں تن مہینے دی جبری رخصت اُتے پاکستان توں باہر گھل دتا گیا۔ ایہناں ای دناں تھنکرز فورم تشکیل دتا گیا جس وچ خورشید حسن، میر حنیف رامے، ڈاکٹر کنیز فاطمہ یوسف تے غالب احمد شامل سن۔ جدوں ذوالفقار علی بھٹو پاکستان واپس آئے تے فلیٹیز ہوٹل لہور وچ تھنکرز گروپ دی ملاقات ایہناں نال ہوئی جس وچ نویں پارٹی بنان لئی زور دتا گیا۔ ذوالفقار علی بھٹو نے حنیف رامے توں پچھیا کہ کس بنیاد اُتے نویں پارٹی بنانی چاہیدی اےتے اوہناں نے کہیا کہ جس طرح مصر وچ ناصر نے الاشتراکیتہ الاسلامیہ دے ناں توں پارٹی بنائی اے ایسے طرح پاکستان وچ اسلامی سوشلزم دی بنیاد اُتے پارٹی قائم ہونی چاہیدی اے۔ بھٹو نے ایہناں نوں انگریزی وچ سمری تیار کر کے پیش کرن ل ئی کہیا۔ ایہناں ای دناں لہور وچ دانشوراں دا اک گروپ کم کر رہیا سی جس وچ ڈاکٹر مبشر حسن، حامد سرفراز تے مرزا عبدالطیف شامل سن۔ ایس گروپ دے ہفتہ وار اجلاس ہوندے سن۔ ڈاکٹر مبشر حسن نے ذوالفقار علی بھٹو نال ملاقات کر کے ایہناں نوں نویں سیاسی جماعت دے سلسلے وچ اتحاد عوام دے ناں توں اک پیپر پیش کیتا جنہوں بعد وچ پی پی پی دی بنیادی دستاویزات وچ شامل کر لیا گیا۔ جے اے رحیم فرانس وچ پاکستان دے سفیر سن جیہڑے بھٹو دے ذاتی دوست سن تے پکے سوشلسٹ سن۔ اوہناں نے نویں پارٹی دی بنیادی دستاویزات تے منشور تیار کرن وچ دلچسپی لئی۔ اکتوبر 1966 وچ اوہناں نے نویں پارٹی دا منشور تیار کر کے بھٹو نوں روانہ کیتا تے ایہہ خط لکھیا۔ منشور ساڈی رہنمائی کرے گا سانوں امید اے کہ تسیں پارٹی دے سولہ راہنما اصولاں اُتے سختی نال کاربند رہو گے۔ جدوں سیاستدان تہاڈے کول سودے بازی لئی آن گے تے تسیں ایہناں نال سودا نہیں کرو گے۔ اصولاں دے بغیر تحریک کجھ حیثیت نہیں رکھدی۔ ذوالفقار علی بھٹو تے ایہناں دے رفقاء نے لہور وچ پاکستان پیپلز پارٹی دا پہلا کنونشن 30 نومبر 1967نوں کرن دا فیصلہ کیتا جیہڑ ایکم دسمبر تیکر جاری رہیا۔ ایہہ کنونشن ڈاکٹر مبشر حسن دے گھر اُتے ہویا کیوں جے جنرل ایوب خان دے ڈر توں کوئی ہوٹل ہال دین لئی تیار نہیں سی۔ ایس کنونشن وچ چار سو دے نیڑے مندوب شامل سن جہڑے مختلف صوبیاں توں آئے ہوئے سن۔ نویں پارٹی لئی تن ناں پیش کیتے گئے۔ پیپلز پروگریس پارٹی، پاکستان پیپلز پارٹی، سوشلسٹ پارٹی آف پاکستان، مندوبین نے پاکستان پیپلز پارٹی دے ناں دی منظوری دے دتی تے ذوالفقار علی بھٹو نوں چیئر مین منتخب کر لیا۔ اسلام ساڈا دین اے جمہوریت ساڈی سیاست اے سوشلزم ساڈی معیشت اے تے طاقت دا سرچشمہ عوام نیں پارٹی دے بنیادی اصول قرار پائے۔ سرخ سبز سیاہ رنگاں اُتے مشتمل پارٹی جھنڈے دی منظوری دتی گئی۔ سرخ رنگ انقلاب کالے رنگ ظلم تے استحصال تے سبز رنگ اسلام دی ترجمانی کردا اے۔
ایہہ جھنڈا ایس قدر خوبصورت سی کہ ایس نے پی پی پی دی کامیابی وچ اہم کردار ادا کیتا ایس کنونشن وچ 10 بنیادی دستاویزات منظور کیتی گئیاں۔ تاسیسی اجلاس وچ 25 قرار داداں منظور کیتیاں گئیاں۔ پی پی پی نے کنونشن دے بعد موچی دروازہ لہور وچ جلسہ عام کرن دا پروگرام بنا رکھیا سی پر حکومت نے لہور وچ د فعہ 144 نافذ کر دتی تے جلسے دا اجازت نامہ منسوخ کر دتا۔ اخبارات نے پی پی پی دے پہلے کنونشن نوں کوئی کوریج نہ دتی۔ پاکستان ٹائمز نے کجھ سطراں دی خبر شائع کیتی۔ پاکستان پیپلز پارٹی دی پہلی سنٹرل کمیٹی ایہناں راہنمائواں اُتے مشتمل سی۔ ذوالفقار علی بھٹو چیئر مین ، جے اے رحیم سیکرٹری جنرل، شیخ محمد رشید صدر پنجاب، ڈاکٹرمبشر حسن صدر لاہور‘ رسول بخش تالپور‘ خورشید حسن میر‘ طالب المولیٰ‘ معراج محمد خان‘ خان امان اللہ گچکی‘ عبدالوحید کپڑ ‘حیات محمد خان شیرپاؤ ‘طاہر محمد خان‘ بیگم نسیم جہان ‘حنیف رامے‘ بیگم آباد احمد تے تاج محمد لنگاہ- پی پی پی دے جیالے کارکناں نے پارٹی دے پروگرام نوں ہر گلی کوچے تے گھر وچ اپڑایا۔ پاکستان پی پی پی جس طرح برق رفتاری دے نال غریب عوام مزدوراں تے کساناں وچ مقبول ہوئی ایس نے نہ صرف جنرل ایوب خان بلکہ سارے سیاسی جماعتاں دے لیڈراں نوں پریشان کر دتا۔ ذوالفقار علی بھٹو نے پاکستان دی تاریخ وچ پہلی وار اسٹیٹس نوں للکاریا تے غریب عوام دے حقوق روٹی کپڑا مکان دی پرزور وکالت کیتی جس دی وجہ نال ایہناں دا پیغام پورے پاکستان وچ اگ وانگوں پھیل گیا۔ 1970 دے انتخابات وچ پاکستان دے غریب عوام نے سیاسی معجزہ کر وکھایا تے پاکستان پیپلز پارٹی نے روایتی سیاسی برج الٹ کے رکھ دتے۔ پی پی پی اپنے قیام دے صرف تن سال بعد وفاقی پنجاب تے سندھ وچ حکومت بنان وچ کامیاب ہو گئی۔