فِکری سرحداں دی پکیائی دی لوڑ اے

غلام شبیر عاصم

تاریخ گواہ اے سن سنتالی 1947دی ونڈ بارے تخلیق ہون والا سارا اردو،پنجابی ادب وڈھ ٹک،ہنجو ہاواں،دکھاں مصیبتاں تے وچھوڑیاں نال بھریا ہویا اے۔ کہانیاں، ناولاں تے شعراں وچوں ہاہا کار،ماردھاڑ،چِیک چہاڑا،رون پِٹن دیاں واجاں سنائی دیندیاں،تلواراں چھویاں،برچھیاں تے کرپاناں لہو وچ لِبڑیاں وکھالی دیندیاں تے بسیاں ترکیاں لاشاں دی سڑانڈ دماغ نوں چڑھدی اے۔ماپیاں تے بہناں بھراواں توں وِچھڑے کئی جی اج تک نہیں لبھے۔سیانے آکھدے نیں بلکہ فطرت آکھدی اے کہ موئے نالوں گواچے دا دکھ بوہتا ہندا اے،جیہڑا جِیندے رہن تیکر پل پل جیوندیاں نوں ماردا اے۔اپنے ہتھیں قبرے پا آون نال انسان نوں صبر آجاندا اے،پر گواچے دا دکھ انسان نوں دن وچ کئی واری ماردا جواوندااے،نہ دن نوں سکون نہ رات نوں آرام۔ایس دکھ دی سولی اتے تے نیندر وی نئیں آوندی،نیندر تے آپ اس دکھ توں ست کیخورے سولی چڑھ کے مر مک جاندی اے۔فطرت وی جیویں پاگل ہو کے رہ جاندی اے۔سرت لو بھل جاندی اے،الٹ پلٹ جاندی اے،کِیہ کچھ بھل جاندی اے پر فطرت گواچے دا دکھ نئیں گواوندی۔
سنتالی وچ تے کئیاں ماواں کولوں پت کئیاں بھیناں کولوں وِیرن وِچھڑگئے۔لکھاں ماواں تے بھیناں سِینے وچ ایہ دکھ لے کے قبراں وچ جا ستیاں نیں،پر گواچے اج تک نئیں لبھے۔کوئی اِک دکھ اے؟ رنگ رنگ دے ہزاراں دکھ نیں۔جواناں دِھیاں بہناں تے ماواں نوں سِکھ تے ہِندو چک کے،والاں توں دھرو کے،بھیڈاں بکریاں دی طرحاں اگے لا کے لے گئیے عِزتاں لٹیاں،چھاتیاں وڈھیاں،گل گھٹے تے کھوہے سٹیاں،کئیاں نال سِکھاں تے ہِندوواں نے بزوری ویاہ کرکے اسلام مخالف دوجے مذہب وچ رہن تے مجبور کرکے رکھ دِتا۔نماز تے قرآن نال جڑ کے رہن والے دِلاں نوں کفر تے شرک دی نہوست وچ ساہ لین تے مجبور کردتا گیا۔70 ہزار مسلمان مانواں دھیاں نوں دشمناں نے بمبئی دے بازاراں وچ کھڑ کے ویچ دِتا۔گھٹو گھٹ 10 لکھ مسلماناں نوں بری طرحاں شہید کردتا گیا۔جِدوں پِنڈاں وچ مار دھاڑ دا سلسلہ ودھ گیا تے مسلماناں آپس وچ صلاح مشورہ کیتا کہ وکھو وکھو کِھلر کے تھوڑے تھوڑے ہو کے رہن نالوں بہتر اے کہ سارے کِسے اک پِنڈ وچ اکٹھے ہوکے بہئیے تے پھیر ضلع امرتسر دے اِک پِنڈ خِلجیاں وچ رہن دا فیصلہ کیتا گیا۔ایس گل دا ہندوواں سِکھاں نوں پتہ چل گیا تے اوہناں دھاوا بول دتا۔لوکاں نوں وڈھ وڈھ کے ڈھیر لا دتے،پورے پِنڈ نوں اگ لا کے ساڑ کے سواہ کردتا گیا۔لاشاں ساڑ دِتیاں گئیاں۔
ویکھیا جاوے تے سن 1947 دی ونڈ دی تاریخ دکھاں بھری داستان اے۔اینے دکھاں توں ساوِیں مِلن والے ملک پاکستان دا جو اج حال کیتا جا رہیا اے،ایہ قربانیاں دین والے عظیم لوکاں دیاں قبراں نال مذاق کیتا جارہیا اے۔اوہناں دیاں قربانیاں اتے پانی پھیرن والی گل اے۔اج ملک پاکستان دا کِیتا گیا حشر ویکھ کے دل دماغ اندر اک نوِیں سن سنتالی جاگ پیندی اے۔بسیاں سڑیاں لاشاں دی بو دماغ نوں چکر چاڑھ دیندی اے،تے بندہ پاگل جہیا ہوجاندا اے۔اسمبلیاں وچ جاکے جِنہاں قانون بنانا سی اوہ سیاست دان اپنے اپنے مطلب لئی قانون دے ٹوٹے کر رہے نیں۔اوہناں سوراں طرحاں کماد نوں واڈھ ڈاہی ہوئی اے۔ہلکے ہوئے سارا کماد داڑھی جا رہے نیں۔لگدا اے اخلاقی تے مذہبی قدراں کسے ڈونگھے ٹوئے وچ جا ڈِگیاں نیں۔ملک تے عوام دے لیڈر اسمبلیاں اندر اپنی اپنی جہالت تے مادہ پرستی دا وکھالا کررہے نیں۔سب توں وڈا ساڈا نقصان ایہ ہورہیا اے کہ ساڈی نوِیں پوچھ اپنیاں مذہبی تے سماجی قدراں تے رسماں نوں چھڈ کے دوجیاں قوماں دے رنگ وچ رنگی جارہی اے۔تے ایہ سب نظر آوندے ہویاں وی کِسے نوں نظر نہیں آرہیا۔کوئی روکن ٹوکن والا نہیں۔دوجے مذہباں تے قوماں دی پیروی کرن نوں اسیں شعور دی بیداری تے رواج دا ناں دے کے قبولدے جا رہے ہیں،ایہ سب اک کلچر بن دا جا رہیا اے،تے اسیں ایس کلچر اندر کھبدے جارہے آں،تے نِکلنا وی نہیں چاہندے۔مسلم کش جنانی لیڈر اِندرا گاندھی نے آکھیا سی کہ ’’پاکستان نوں فتح کرن دی کوئی لوڑ نہیں اساڈی ثقافت نے اوہنوں فتح کر لیا اے‘‘ ۔اندرا گاندھی دی ایہ گل جِگر نوں وڈھدی تے دل نوں کھاندی اے۔پر دکھ ایہ اے کہ ساڈی نسل تے ساڈی لیڈر شپ اِنج دِیاں گلاں دا آپ موقع بنا رہئی تے موقع دے رہی اے۔ہون تک اِک قوم دے طور تے ساڈی تربیت ای نہیں کِیتی گئی۔لیڈر شِپ ہمیشہ اپنے فائدے لئی آئین تے مذہبی سماجی قدراں دی وڈھ ٹک کرن وچ لگی رہی اے۔اپنے ملک دیاں جغرافیائی سرحداں اتے اسیں شیر آں۔کوئی ساڈے ول میلی اکھ نال نہیں ویکھ سکدا پر نظریاتی تے فکری سرحداں اتے اسیں ریت دی کندھ طرحاں کمزور آں۔ایہناں سرحداں اتے کھلو کے ساڈی رکھیا کرن والا کوئی نہیں۔
جِسراں پاک فوج نے جغرافیائی سرحداں ہر ویلے ہر پاسیوں پکیاں کِیتیاں ہوئیاں نیں،ایسراں فکری تے نظریاتی سرحداں وی پکیاں ہوجان تے پھیر سانوں ستے خیراں نیں۔پھیر اسیں کِسے توں نہیں مردے۔پر دکھ والی گل اے فکری تے نظریاتی سرحداں دی رکھیا کرن والے ذمہ دار لوک اپنے فرض توں وانجے نیں۔نفس دی کِسے انھی بھکھ وچ انھے ہوکے تباہی دے راہ تے نٹھے جا رہے نیں۔جے فکری سرحداں دی حفاظت نہ کیتی گئی تے جغرافیائی سرحداں دی حفاظت دے باوجود وی اسیں ’’اندروں‘‘ تباہ ہوجاواں گے،ملک تے قوم دشمن لوکاں دی بعیت وچ آجاواں گے۔جغرافیائی سرحداں دی پکیائی تے حفاظت وی بے مقصد جہئی ہوکے رہ جائے گی،تے اسیں اپنے اندر آپ ملک دشمناں دے نظریاتی تے سازشی ٹینکاں ہیٹھا مِدھے جاواں گے۔اپنیاں سرحداں اندر رہ کے وی اسیں ’’اندروں‘‘ کسے ہور ملک تے قوم دے واسی ہوکے رہ جاں گے۔بیگانے کلچر تے رسماں رواجاں دے گجھے تے نظر نہ آون والے حملے نوں ڈکن دی ڈاہڈی لوڑ اے۔٭٭