سندھ دا مقدمہ

میرپور خاص شہر وچ سردار بھان سنگھ دا محل۔ پرتاب بھولا تے سکھاں دا خوبصورت گوردوارہ وی اے ایس توں علاوہ وی قدیم عمارتاں نیں ایتھے پہلی واری ٹرین اٹھ اگست 1892ء نوں چلی۔ میرپور خاص وچ کپاہ دی پہلی فیکٹری 1909ء وچ ریلوے برادرز نے لائی ایتھے سماجی خدمات دے حوالے نال ڈاکٹر ایچ ایم اے ڈریگو، چودھری محمد رفیق، سیٹھ ہرچندرائے، عبداللطیف گاندھی، ذکریا احمد باوانی، بینجمن حسین، ڈاکٹر یار محمد جنجی، شیر محمد وسان، وزیرعلی خواجہ تے غلام دستگیر کمال سنے کئی شخصیات مشہور نیں۔ میرپور خاص ضلع سیاسی شخصیات دے حوالے نال بڑا زرخیز اے۔ رئیس غلام محمد بھرگڑی، جان محمد بھرگڑی، خان یہادر غلام محمد وسان، خان بہادر غلام حسین، پیر غلام رسول شاہ جیلانی، سید غلام نبی شاہ، غلام مصطفی خان بھرگڑی، میر اچن خان تالپور، حاجی میر محمد بخش تالپور، میر امام بخش تالپور، میر علی بخش تالپور، میر اللہ بچایو تالپور، میر خدا بخش تالپور، پیر آفتاب شاہ جیلانی، سید قربان علی شاہ، سید خادم علی شاہ، رئیس خیر محمد بھرگڑی، میر حاجی حیات تالپور، سابق وزیر اعظم محمد خان جونیجو، سابق وزرائے اعلیٰ سید مظفر علی شاہ تے ارباب غلام رحیم دا تعلق وی ایتھوں نال اے۔
میرپور خاص شہر جتھے سیاسی تے سماجی حوالیاں نال اہم اے اوتھے ادبی حوالے نال وی ایس قابل اے کہ اوہنوں نظرانداز نہ کیتا جا سکے۔ خاص طور تے قیام پاکستان دے بعدوں ایتھے دی ادبی فضا نے کئی شاعراں تے ادیباں دی پرورش کیتی۔ اوہناں وچ خادم اجمیری، سیف سلطان پوری، شاہد اکبر آبادی، تاج قائم خانی، وقار چشتی، پروفیسر آفاق صدیقی، استاد اعجاز جودھ پوری، ولی سروری، مجرم لغاری، جاذب قریشی، احمد سعیدقائم خانی، کرن سنگھ تے مرزا اختر عباسی سنے کئی ناں شامل نیں۔
ملک دے نامور مصور مرحوم لال محمد پٹھان دا تعلق میرپور خاص نال سی۔ مشہور و معروف گلوکار مسعودرانا وی میرپور خاص توں ای سن۔ پروفیسر سیدہ کاظمی، پروفیسر عبدالباطن، پروفیسر نور محمد، پروفیسر ڈاکٹر رضی محمد تے ماسٹر شمشاد علی خان نے تعلیمی میدان وچ بڑی خدمات نبھائیاں۔ صحت دے شعبے وچ ڈاکٹر سید علی محمد’ ڈاکٹر سید رضی محمد سنے کئی لوکاں نے کم کیتا اے۔ محمدخان جونیجو دے دور حکومت وچ میرپور خاص نوں گیس دی فراہمی عمل وچ لیاندی گئی۔ ایس شہر وچ سٹیزن جم خانہ تے آفیسرز جمخانہ دیاں عمارتاں اج وی قائم نیں۔ ایس شہر توں کئی اخبارات تے رسالے نکلدے نیں۔
ضلع میرپور خاص دی تحصیل سندھڑی 1985ء دے الیکشن بعد زیادہ مشہور ہوئی۔ جدوں اوتھوں اک اہم سیاستدان محمد خان جونیجو نوں وزیراعظم بنایا گیا۔ کہیا جاندا اے کہ محمدخان جونیجو ورگا شریف النفس وزیراعظم پاکستان دی تریخ وچ نہیں آیا۔ اوہناں بارے لوکاں نے بڑیاں گلاں کیتیاں پر اوہناں نے کسے توں بدلہ نہ لیا۔ اوہناں دی دیانتداری دا اندازہ ایس گل توں لایا جا سکدا ے کہ اوہناں نے اپنے سندھڑی والے گھر نوں وی کیمپ آفس نہیں سی بنایا سگوں مینوں اک واقعہ یاد آ رہیا اے کہ جدوں محمد خان جونیجو وزیراعظم سن اوس ویلے سندھڑی ضلع تھرپارکر وچ سی۔ تھرپارکر دے ڈپٹی کمشنر نے اپنے نمبر بنان لئی سندھڑی وچ واقع جونیجو ہائوس دی تزئین آرائش کروا دتی۔ محمد خان جونیجو سندھڑی آئے تے گھر دی چمک دمک ویکھ کے حیران ہوئے’ پتہ لگن تے ڈی سی نوں سدیا تے پچھیا کہ تسیں انج کیوں کیتا؟ ڈپٹی کمشنر بولیا… سر تسیں وزیراعظم او ایس لئی’ محمد خان جونیجو نے آکھیا کہ میں تہانوں کدوں کہیا سی کہ میرے گھر دی سجاوٹ کروا دیو’ کیہ وزیراعظم دے پرائیویٹ گھر سرکاری پیسیاں نال مرمت کیتے جان گے۔ کیہ سرکاری رقم توں کسے پرائیویٹ گھر دی آرائش ٹھیک عمل اے’ ایہدے بعد وزیراعظم جونیجو نے پچھیا کہ’ کنے پیسے خرچ ہوئے نیں؟ اوہنے کہیا پنج لکھ’ پاکستان دے سادہ دل وزیراعظم نے پنج لکھ روپیے جمع کروائے’ تے ڈی سی نوں کہیا کہ گھر دی آرائش توں پہلاں کیہ تسیں میرے توں پچھیا کہ تہاڈے کول پنج لکھ روپیے ہے وی یاں نہیں’ فیر کدی انج نہ کرنا’ جے اگوں انج کیتا تے فیر نوکری توں جائو گے’ کدی سرکاری خزانے نوں ذاتی خزانہ سمجھ کے لوکاں تے نہ لٹایا کرو۔ محمد خان جونیجو ایویں ای مداخلت د ے قائل نہیں سن جدوں اوہ وزیراعظم سن تے کدی اپنی مرضی دا ڈی سی یاں ایس پی نہیں سن لگواندے سگوں ایہ کہندے کہ صوبائی حکومت جہنوں مرضی لاوے۔
1985ء توں 1988ء تک وزیراعظم رہن والے محمد خان جونیجو نے نئی روشنی سکول شروع کیتے تے سادگی اپناندے ہوئے وڈے وڈے افسراں نوں چھوٹیاں گڈیاں تے لے آئے۔ جیویں ای کفایت شعاری دی ایہ مہم چلی تے پاکستان دی سول و ملٹری بیوروکریسی محمد خان جونیجو دے خلاف ہو گئی کیوں جے اوہناں افسراں نوں چھوٹیاں گڈیاں دی عادت ای نہیں سی اوہناں افسراں نوں سادگی دا پتہ ای نہیں سی کیوں جے ایہ کدی سادگی تے کفایت شعاری والے رستے ای چلے ای نہیں سن۔
میرپور خاص دی اک ہور تحصیل کوٹ غلام محمد دے ناں توں اے ایہدا پرانا ناں جیمز آباد سی۔ انگریزاں نے جدوں سندھ تے قبضہ کیتا تے میرپور خاص تے قبضہ کرن والے کیپٹن جیمز دی خدمات نوں سراہندے ہوئے حکومت نے ایس قصبے دا ناں جیمزآباد رکھ دتا۔ پاکستان دے قیام مگروں ایس قصبے دا ناں کوٹ غلام محمد بھرگڑی رکھ دتا گیا۔ غلام محمد بھرگڑی تحریک پاکستان دے نمایاں رہنما سن سگوں قائداعظم دے نال اوہناں دی خاص قربت سی۔ کوٹ غلام محمد دی خوشحالی دا اندازہ ایس گل توں لایا جا سکدا اے کہ 1904ء وچ وی ایسے قصبے نے تن لکھ ستر ہزار ٹیکس ادا کیتا۔ (جاری اے)