متنازعہ بندیاں داملک

اک سوال موجودہ حالات تے بن دا اے کہ عمران خان دے خلاف عدم اعتماد قوم نوں کنے کھرب وچ پیا۔ ایہ سوال اوس صورت وچ ہور وی اہم ہو جاندا اے جدوں اسیں ویکھنے آں کہ تحریک عدم اعتماد والے دناں وچ بہتیاں نے چتاونی دتی سی کہ حکومت ہٹائی گئی تے معیشت سنبھل نہیں سکے گی۔ نقصان بہت زیادہ ہو چکیا’ ایس نقصان دی وجہ نال ملک دی خودمختاری تے سکیورٹی دے معاملات سنگین ہو گئے نیں۔ میرا عمومی اندازہ اے کہ تن ہزار ارب روپیے توں ودھ دا مالیاتی گھاٹا ہو چکیا۔ یعنی کل ٹیکس محصولات دا ادھ۔ ایس سوال دا جواب میں امریکہ توں منگ نہیں سکدا حکومت بنان تے گران والی ریاستی طاقتاں توں وی کون پچھے ایس لئی اسیں سارے اک دوجے توں پچھنے آں جدوں اسیں جواب لبھ نہیں سکدے تے چلان لگنے آں فیر نوبت گالھاں تے آ جاندی اے۔ ٹی وی چینلاں توں لے کے نجی محفلاں تک سیاست تے گل بات کرن والے جدوں گالھاں یاں گالی نما گلاں کردے نیں تے سمجھو اوہناں دے کول جواب نہیں۔
پاکستان وچ 11اپریل نوں اک نویں حکومت بنی جدوں عمران خان نوں عدم اعتماد دے ووٹ دے راہیں کڈھیا گیا۔ تحریک عدم اعتماد تے ووٹنگ توں پہلاں دے کئی ہفتے’ اٹھ مارچ نوں تحریک پیش کرن توں لے کے دس اپریل نوں ووٹنگ تک’ ڈرامائی’ خفیہ مذاکرات تے سازشاں نال بھرپور سن۔ لوکاںنوں دسیا جا رہیا سی ایہ جمہوریت دا حسن اے۔ ایس ویلے ملک معاشی تے سیاسی بحران دا شکار اے۔ مسلم لیگ ن ‘ پیپلزپارٹی تے مولانا دی حکومت فیصلہ کن فالج دی حالت وچ اے تے اپنے پیر ٹکان لئی ہتھ پیر مار رہی اے۔ جد کہ معزول وزیراعظم عمران خان ملک بھر وچ ریلیاں دی قیادت کرکے حکومتی جواز تے سوال اٹھا رہے تے نویں انتخابات دا مطالبہ کر رہے نیں۔ معاشی بحران دے نال نال پاکستان شدید موسمیاتی ایمرجنسی دی لھویٹ وچ اے۔ صرف سیاسی درجہ حرارت ای نہیں ودھ رہیا موسمیاتی تغیر دی اک بے مثال لہر نے پاکستان نوں اپنی لھویٹ وچ لے رکھیا اے۔
موجودہ بحران نوں سمجھن لئی اہم ایہ نکتہ وے کہ عمران خان دی حکومت کیویں گری؟ عمران خان پاکستان دے پہلے وزیراعظم سن جہناں نوں عدم اعتماد دے ووٹ راہیں معزول کیتا گیا۔ پاکستان دیاں وڈیاں اپوزیشن جماعتاں عمران خان دے اقتدار وچ آن دے بعدوں اوہناں دی حکومت گران دی خواہش مند سن پی ڈی ایم جماعتاں اوہناں نوں منتخب دی تھاں چنے ہوئے وزیراعظم قرار دیندیاں رہیاں نیں۔ 2020ء دے موسم خزاں وچ اک اتحاد’ پاکستان ڈیموکریٹک موومنٹ (پی ڈی ایم) دے ناں توں تشکیل دتا گیا۔ پی ڈی ایم نے عمران خان دی حکومت تے معاشی نکامیاں دا الزام لایا پر پی ڈی ایم دیاں چالاں دے کامیاب ہون دی بنیادی وجہ ایہ سی کہ عمران خان اسٹیبلشمنٹ دی حمایت کھو چکے سن نایدہ قوتاں یکایک پی ڈی ایم دے غبارے وچ ہوا بھر رہیاں سن تے کیہ اسٹیبلشمنٹ ملکی مفادات دے تحفظ دے حوالے نال غلط اندازے لا رہی سی؟ فارمولا چنگا بنایا گیا اے کہ ملک وچ موجود ہر قابل ذکر جماعت نوں اقتدار وچ شامل کر لیا جاوے۔ ایہنوں ہائبرڈ نظام کہندے نیں۔ بلوچستان دی صوبائی حکومت ہمیشہ ہائبرڈ رہی اے۔ ہن اوتھے کنیاں جماعتاں حکومتی اتحاد دا حصہ نیں مین سٹریم میڈیا نوں ایہدا پتہ نہیں۔
وفاق وچ 13 جماعتاں حکومت کر رہیاں نیں۔ ساریاں اپوزیشن وچ نیں’ تے ساریاں حکومت وی کر رہیاں نیں۔ کیہ تسیں سمجھدے او کہ موجودہ سیاسی لاٹ وچ اینی فراست ہے کہ اوہ اپنے طور تے فیصلے کر سکے۔ ایس سوال تے تہانوں اپنے پسندیدہ رہنما دے بارے جے توہین دا احساس ہووے تے مینوں معاف کرنا۔ پر اسچ ایہو اے سجری خبر ایہہ وے کہ مسلم لیگ ن نے پنجاب وچ شکست دے بعد جارحانہ سیاست دا فیصلہ کیتا اے۔ کل دے سارے اخبارات وچ ایہو خبر چھپی۔ مسلم لیگ ن دے اوہ چھوٹے وڈے رہنما جہڑے منہ چوں اگ کڈھدے نیں اوہناں نوں اہم ذمہ داریاں دتیاں جا رہیاں نیں۔ تھوڑے عرصے تک جے ایہ حکمت عملی جاری رہی تے گرم دماغ رہنما محسوس کرن گے کہ کوئی اوہناں نوں استعمال کر گیا۔ بھوترے دماغ نوں استعمال کرنا سوکھا ہوندا اے۔ انسان اپنے فیصلے آپ کرن توں معذور ہو جاندا اے۔ مسلم لیگ ن نے مدت توں جارحانہ سیاست شروع کر رکھی اے ایسے لئی اوہ کدی مولانا تے کدی آصف زرداری ول ویکھدی اے۔ اپنے فیصلے کرن دی استعداد ختم ہو رہی اے۔ سیاستدان سماجی ولن بن رہے نیں۔ ایہ اوس سماج لئی چنتاجوگ اے جتھے ہر گھر وچ سب توں ودھ سیاسی خبراں سنیاں جاندیاں نیں تے بچے سارے سیاسی چہریاں نوں پچھاندے ہون۔
پچھلے تریہہ ورھیاں وچ کس درجے دے بدزبان تے بدتہذیب سیاستداناں نال قوم دا پالا پیا۔ اج دے سیاسی تالاب نوں گندا ویکھ کے اندازا لا لوو۔ معاشرے نوں سیاسی جماعتاں تے سیاستداناں دے بھروسے تے نہیں چھڈیا جا سکدا جہڑے لوک سمجھدے نیں کہ سیاستدان شعور دیاں بتیاں بال رہے نیں اوہ انھیرے وچ نیں۔ ایس سیاست نے جو موتی ساڈی جھولی وچ پائے نیں اوہ دن رات سانوں ذہنی اذیت دیندے نیں۔ بچیاں نوں بدتہذیبی سکھاندے نیں’ سکھاندے نیں کہ جیل جانا بہادری اے۔ دسدے نیں کہ بدعنوانی کوئی جرم نہیں پاٹھ پڑھاندے نیں کہ لوکاں نوں لیڈر دی گل مننی چاہیدی اے بھاویں اوہ آئین نوں چیلنج کرے۔ بریاں خبراں روزانہ ساڈا پچھا کردیاں نیں ٹی وی بند کر دیو’ ریڈیو دے کن مروڑ دیو’ اخبارات اک پاسے رکھ دیو فیر وی بچ نہیں سکدے۔ موبائل تہاڈے دشمناں نال مل گیا اے اک شور’ اک لایعنی سرگرمی’ وقت دا عظیم ضیاع تے نسل نو دے دماغ وچ زہر بھرن دا کم ہو رہیا اے۔ حکومتاں نوں گران بنان دا سلسلہ وکھرے جھگڑے پیدا کر رہیا اے۔ شاید اسیں سارے اپنے آپ نوں متنازعہ بنانا چاہنے آں۔ بائی کروڑ متنازع بندیاں دا ملک کیہ کہلائے گا؟ میرے توں جواب نہ ای لوو تے چنگا اے۔٭٭