پہلے پنجی ورھے

لفظ سرکار دی جمع اے سرکاراں’ ساریاں سرکاراں سمجھدیاںنیں سگوں ساریاں سرکاراں چلان والے حکمراناں نوں یقین ہوندا اے کہ عام بندہ یعنی رعایا سوجھ بوجھ توں پیدل ہوندی اے یعنی عام بندہ سرکاری گلاں سمجھن دی صلاحیت نہیں رکھدا۔ عام بندہ ڈبے وچ ووٹ پان توں علاوہ کجھ نہیں جاندا۔ ٹھیک’ ساڈے ورگا عام بندہ سرکار نال ایویں ای الجھن دی سکت نہیں رکھدا میں نہیں جاندا کہ سرکاری سیانے جان دے نیں یاں نہیں جاندے کہ لوک سرکار دے دعویاں نوں رد کرن دی جرأت نہیں رکھدے اوہ لوک آپس وچ سر جوڑ کے بیٹھدے نیں تے بال دی کھل ادھیڑ دیندے نیں۔ ساڈے ورگا عام بندہ سب سمجھدا اے پر سرکار نوں جھٹلا نہیں سکدے۔ ایس لئی میرے بھائیو’ بہنوں تے بچو آئو اسیں آپس وچ سر جوڑ کے بیٹھنے آں تے اپنے وطن دے ابتدائی پنجی ورھیاں وچ رونما ہون والی اک چال بازی دا جائزہ لینے آں۔ پر ایس توں پہلاں تمہید دے طور تے ماضی قریب دے اک سرکاری کارنامے دا تجزیہ کرنے آں۔
تسیں کراچی دے نیڑے پاکستان سٹیل ملز دا ناں ضرور سنیا ہووے گا۔ بیوروکریسی دی سخت مخالفت دے باوجود اودوں دے وزیراعظم ذوالفقارعلی بھٹو ملک دی ترقی لئی اک بین الاقوامی معیار دی سٹیل مل دے حق وچ سن ۔ اوہ اپنے فیصلے تے اٹل رہے۔ 1973ء وچ پاکستان سٹیل ملز دی بنیاد رکھی۔ روس دے بھرویں تعاون نال کم شروع ہویا۔ ماڑی قسمت’ پاکستان سٹیل ملز دا افتتاح 1985ء وچ ذوالفقارعلی بھٹو دے دیرینہ دشمن ڈکٹیٹر جنرل ضیاالحق دے ہتھوں ہویا۔ میں نہیں جان دا کہ ذوالفقارعلی بھٹو دے ہتھوں لائی ہوئی سٹیل ملز دے بنیادی کتبے یعنی سنگ بنیاد دا کیہ بنیا۔ لگا ہویا وی اے یاں غایب کر دتا گیا اے؟ ضیاء الحق نوں ذوالفقارعلی بھٹو تے پیپلزپارٹی سگوں لفظ پیپلز توں بڑی نفرت سی۔ جتھے جتھے لفظ پیپلز اوہناں نوں وکھائی دیندا سی اوہنوں مٹا دیندے سن۔ اوہناں دناں وچ اوپن یونیورسٹی اسلام آباد وچ پڑھدا سی۔ اوپن یونیورسٹی دا ناں سی پیپلز اوپن یونیورسٹی’ ضیاء الحق نے پیپلز اوپن یونیورسٹی نوں اجیہا ناں دتا جہنوں آن والی حکومتاں بدل نہیں سکدیاں۔ ضیاالحق نے پیپلز اوپن یونیورسٹی دا نواں ناں علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی’ پاکستان دے صدر ہون دے ناطے ڈکٹیٹر جنرل ضیاالحق اسلام آباد دی دو یونیورسٹیاں’ قائداعظم یونیورسٹی تے اوپن یونیورسٹی دے چانسلر سن۔ میں پنجی ورھے دے لگ بھگ اوپن یونیورسٹی وچ کم کیتا اے ایس دوران کجھ عرصے لئی فقیر نوں اوپن یونیورسٹی دا وائس چانسلر وی لایا گیا سی۔ میں سنگ مر مر تے لکھیا پیپلز اوپن یونیورسٹی دا کتبہ لبھن دی بڑی کوشش کیتی پر کتبہ مینوں نہ ملیا’ میں اوہ کتبہ سنبھال کے رکھنا چاہندا سی۔ تسیں جدوں وی روڈ’ راہواں’ باغ بغیچیاں’ عمارتاں تے درس گاہواں دے ناں بدلدے او اودوں تسیں تریخ نال دھوکھا کردے او۔ تریخ دے پہلے پنجی ورھیاں دوران پاکستان وچ حواس باختہ کر دین ورگیاں ان گنت وارداتاں ہوئیاں سن۔ تریخ نال دھوکہ دہی توں علاوہ ملک پہلے پنجی ورھے تک بناں آئین دے چلدا رہیا۔ ایہناں پنجی ورھیاں وچ پہلے تن ورھے اسیں تاج برطانیہ دے ماتحت رہے۔ ایس قسم دیاں بے شمار گلاں نال ساڈی تریخ کھچا کھچ بھری ہوئی اے۔ دراز دستی توں پاک’ اصلی تے صحیح تریخ وچ ویکھنا چنگا لگدا اے۔ حال دی کھوج لان لئی ماضی دا تجزیہ لازمی سمجھیا جاندا اے۔ ماضی دفن کرن لئی نہیں ہوندا جس طرح موت لازوال تے ابدی سچ اے بالکل اوسے طرح ماضی’ دائمی سچ اے’ ایس لئی ماضی وچ ویکھن نال سانوں اپنیاں خامیاں تے خوبیاں’ غلطیاں تے کوتاہیاں دا پتہ لگدا اے۔ ماضی توں انحراف انج ای اے جیویں تسیں مادر علمی دے منکر ہو جائو۔ ایس قسم دا رجحان اپنی کوتاہیاں توں سکھن’ کوتاہیاں نوں راست کرن دی نفی کردا اے۔
پہلے پنجی ورھیاں دے ڈھیر توں اج اسیں وزرائے اعظم دی سرسری جانچ پڑتال کراں گے کیوں جے نویں ملک لئی کسے قسم دا کوئی آئین نہیں سی بنیا’ ایس لئی میرے ورگے کم علم وثوق نال نہیں سن جاندے کہ نویں ملک لئی وزیراعظم دا چنائو یاں انتخاب کون کردا سی تے کیویں کردا سی۔ پاکستان دے پہلے وزیراعظم لیاقت علی خان بنے سن۔ لیاقت علی خان اک لمے عرصے توں قائداعظم دے دست راست رہے سن۔ اوہناں دی تعیناتی قائداعظم دی مرضی تے خواہش دے مطابق محسوس ہوندی اے۔ 1948ء وچ قائداعظم دی وفات دے بعد لیاقت علی خان مسلم لیگ دے صدر لگ گئے سن۔ اوہ تن ورھے دو مہینے پاکستان دے وزیراعظم رہے پر ملک نوں مستند آئین نہ دے سکے۔ سولاں اکتوبر 1951ء دے دن دیدہ دانستہ سازش دے تحت راولپنڈی دے سرکاری باغ وچ اوسے تھاں اوہناں نوں قتل کیتا گیا جس تھاں پنجاہ ورھے بعد بینظیر بھٹو نوں قتل کیتا گیا ایہدے بعد وزرائے اعظم دی تعیناتی دی بھرمار ہو گئی۔
لیاقت علی خان دے بعد خواجہ ناظم الدین اٹھاراں مہینے لئی وزیراعظم بنے۔ ایہناں دے بعد محمدعلی بوگرا دو تقریباً دو ورھے وزیراعظم لائے گئے۔ اوہناں نوں ہٹا کے چوہدری محمدعلی نوں اک ورھے لئی وزیراعظم بنایا گیا۔ اوہناں نوں برطرف کرکے حسین شہید سہروردی نوں وزیراعظم بنایا گیا۔ اک ورھے بعد اوہناں نوں ہٹا کے آئی آئی چندریگر نوں دو مہینے تک وزیراعظم رہن دتا گیا۔ اوہناں دے بعد ملک فیروزخان نون نوں وزیراعظم دا منصب دتا گیا تے دس مہینیاں بعد اوہناں نوں وی ایس عہدے توں ہٹا دتا گیا۔ ایہدے فوراً بعد نورالامین نوں تیراں دن لئی وزیراعظم رہن دتا گیا۔ خیر توں پہلاں پنجی ورھے اختتام نوں اپڑے۔ وڈا بھائی ساڈے توں رُس کے وکھرا ہو گیا۔٭