بوہے آئی جنج تے وِنھّو کُڑی دے کَن

اج پورے ملک وچ چوکھیاں بارشاں پاروں تباہ کن صورتحال اے۔ قدرتی آفات زندگی دا لازمی جز نیں۔ آفات نال یقینا نقصانات ہوندے نیں پر ویلے سر اقدامات کرکے نقصان نوں گھٹ سطح تے رکھیا جا سکدا اے۔ تسیں زلزلے نوں لے لوو۔ 2005ء وچ ایہدے نال 90 ہزار بندے مر گئے سن۔ انفراسٹرکچر دی اجہی تباہی ایس خطے وچ تریخ وچ پہلے کدی نہیں سی ہوئی۔ جاپان وچ ایس توں ڈھیر ودھ شدت دے زلزلے آندے نیں پر اوتھے اجہے اقدامات کیتے گئے نیں کہ معمولی نقصان ہوندا اے۔ امریکہ تے دوجے ملکاں وچ سنگین تے ڈاڈھے قسم دے سونامی آندے نیں۔ اوہناں دی شدت ساڈے ایتھے آن والے سیلاب توں ڈھیر ودھ ہوندی اے پر اوتھے اکا دکا موتاں ہوندیاں نیں۔
پاکستان وچ سیلاب نے جہڑی تباہی مچائی اے اوہدے تے اک نظر مارنے آں۔ ہن تک مرن والیاں دی گنتی اک ہزار توں اُتے ہو چکی اے جد کہ پنجاہ لکھ توں ودھ بندے متاثر ہوئے نیں۔ متاثرہ بندیاں نوں محفوظ تھاواں تے منتقل کیتا جا رہیا اے۔ بستیاں دیاں بستیاں صفحہ ہستی توں مٹ گئیاں نیں۔ زیارت وچ دو ڈیم ٹُٹ گئے۔ مہمند ڈیم دے اک حصے نوں وی نقصان اپڑن دیاں اطلاعواں نیں۔ کوہستان دی وادیاں نال رابطہ منقطع ہو گیا۔ ضلع لوئر دیر تے ضلع شانگلہ’ ڈیرہ اسماعیل خان تے سوات سنے خیبرپی کے دے کئی علاقیاں وچ سیلابی ریلیاں دے بعد صوبے وچ ایمرجنسی لاگو کر دتی گئی۔ دریا سوات وچ بارشاں نال پیدا ہون والی طغیانی پاروں کالام دا سب توں مشہور تے مہنگا ہوٹل ہنی مون ریلے وچ رڑھ گیا۔ دریائے کابل وچ اتلے درجے دے سیلاب پاروں خیبرپی کے دے شہر نوشہرہ وچ ایمرجنسی لاندے ہوئے شہر نوں خالی کرن دی ہدایت جاری کر دتی گئی۔
دریائے سوات وچ سیلابی ریلا 50 ہزار کیوسک تک سیلاب برداشت کر سکدا اے پر ڈی سی نوشہرہ دی اطلاع دے مطابق ساڑھے چار لکھ کیوسک دے سیلابی دا تدارک ممکن نہیں۔ ہن تک سوات تے اوہدے لاگے ہزاراں دی گنتی وچ مکانات’ ہوٹلز’ ریسٹورنٹس تے فیکٹریاں سیلابی ریلیاں وچ رڑھ چکیاں نیں۔ جنرل فضل حق اج زندہ ہوندے تے لوک اوہناں توں پچھدے کہ پنجاب نال تعصب اپنی تھاں پر کالاباغ ڈیم نہ بنا کے قوم دے نال جو جرم اوہناں لوکاں نے کر دتا ہویا اے اوہدا خمیازہ ہن 22کروڑ لوک بھگتن گے۔ کالاباغ ڈیم دی تعمیر دی جدوں وی گل ہوندی تے فضل حق ورگے لوک نوشہرہ شہر ڈبن دا رولا پا کے مخالفت کردے۔ اودھر سندھ دے وڈیرے اپنے صوبے دے حصے دے پانی تے پنجاب دے کنٹرول دا رولا پاندے ہوئے مخالفت کردے۔ ہر دو فریق غیرمنطقی گل کردے۔ کالاباغ ڈیم دی مخالفت صرف پنجاب نال تعصب رکھن پاروں کیتی جاندی رہی تے ہن تک کیتی جا رہی اے۔
کالاباغ ڈیم بن چکیا ہوندا تے اج ایہ تباہی نہ ہوندی۔ خیالی پل چارسدہ دے نیڑے اے تے چارسدہ وی ڈبن دے نیڑے اے۔ نوشہرہ بناں ڈیم دی تعمیر دے وی ڈب گیا۔ ڈیم بن چکیا ہونداتے نوشہرہ تے چارسدہ وچ اینی تباہی نہ ہوندی۔ ایہدے اگے پنجاب تے سندھ دے علاقے وی محفوظ رہندے۔ ساڈیاں حکومتاں دے حالات انج نیں کہ ہر واری جدوں ملک آفت دا شکار ہوندا اے تے پاکستان ڈیزاسٹرمینجمنٹ اتھارٹی نوں ہوش آندی اے اوہ خواب غفلت توں توں جاگدی اے ایتھے اک مثال یاد آندی اے کہ بوہے آئی جنج تے ونھو کڑی دے کن والی صورتحال ہوندی اے۔ 2005ء وچ جدوں ملکی لیول تے زلزلہ آیا سی اوہدے وچ دنیا بھر توں کھرباں روپیے اکٹھے ہوئے سن تے بعد وچ ایہ میگا سکینڈل سامنے آیا کہ ساڈی سول و عسکری اسٹیبلشمنٹ دے کجھ بندیاں نے ایہناں پیسیاں نال امریکہ تے نارتھ امریکہ سنے آسٹریلیا تے یورپ وچ پورے پورے جزیرے خرید لئے نیں۔ اج وی سیلاب متاثرین دی مدد لئی اپیل کیتی گئی اے مخیرلوگ یقینا ایہ سوچ کے فراخ دلی دا مظاہرہ کرن گے کہ کجھ نہ کجھ تے مصیبت مارے لوکاں تک اپڑ جاوے گا۔
کجھ چر پہلاں مینوں اپنے اک عزیز دے نال متوقع کالاباغ ڈیم دے مقام توں گزرن تے ایہ تھاں ویکھن دا اتفاق ہویا ایس پراجیکٹ لئی منگوائی گئی مشینری زنگ در زنگ لگ جان نال گل سڑ رہی سی تے کئی سو ارب روپیے برباد ہو چکے نیں جے اج وی کالاباغ ڈیم دا پراجیکٹ شروع کیتا جاوے تے اوہ پراجیکٹ جو کجھ سو ارب روپیے وچ مکمل ہو جانا سی ہن اوہو پراجیکٹ ہزاراں ارب روپیے نال وی بن دا نظر نہیں آندا۔ کیہ پوری دنیا وچ حکومتاں پل’ نہراں’ سرنگاں تے ڈیم بنان لئی ریفرنڈم کرواندیاں نیں؟ جے لوکاں توں پچھیا جاندا تے اج نیویارک’ ٹوکیو’ برلن’ پیرس تے لندن سنے دنیا بھر دے سارے ترقی یافتہ ملک اجے تک لوکاں نوں ڈیڑھ سو ورھے پہلے زیرزمین سرنگاں’ کئی کئی منزلہ زیرزمین ریلوے اسٹیشناں دی افادیت سمجھان وچ مصروف ہوندے۔ کالاباغ ڈیم دی بہوں لوڑ سی ہن وی اے تے اگوں وی رہوے گی۔ کالاباغ ڈیم ایس لئی وی ضروری اے کہ اسیں دہائی وچ دل لا کے ترقی کرنے آں جہنوں اک سیلاب روڑھ کے لے جاندا اے۔٭٭