اسحاق ڈار کولوں توقعات

پچھلے وزیر خزانہ تے پاکستان مسلم لیگ (ن) دے مرکزی رہنما اسحاق ڈار پنج ورھیاں توں ودھ دی خود ساختہ جلاوطنی ختم کر کے پچھلے دناں پاکستان واپس پہنچ گئے نیں ۔ اوہناں دی وطن واپسی نوں سیاسی تے معاشی لحاظ نال اک اہم پیش رفت قرار دتا جارہیا اے۔ اسحاق ڈار دے خلاف پچھلے وزیراعظم میاں نواز شریف دے نال نیب نے اک ریفرنس دائر کیتا سی جہدا تعلق آمدن توں ودھ اثاثیاں نال سی۔ اوہ ہمیشہ توں ایس ریفرنس نوں غلط تے انتقامی کارروائی قرار دیندے نیں۔ اوہ 2017 وچ برطانیہ چلے گئے سن تے ایس دوران عدالت نے اوہناں نوں اشتہاری قرار دیندے ہوئے اوہناں دی جائیداد ضبطگی دا حکم وی دتا سی۔ اسحاق ڈار دا شمار میاں نواز شریف دے قریبی تے انتہائی بااعتماد ساتھیاں وچ ہوندا اے تے
اوہ نواز شریف صاحب دے سمدھی وی نیں۔ اوہناں نوں پارٹی دی فیصلہ سازی وچ وی اہم حیثیت حاصل اے۔ اوہ ایس توں پہلاں وی تن واری ملک دے وزیر خزانہ رہ چکے نیں تے ایس لحاظ نال خزانہ تے اقتصادی امور دے معاملات نوں چلان وچ وسیع تجربہ تے قابلیت رکھدے نیں۔ ایس سال مئی وچ عدم اعتماد دی تحریک کامیاب ہون مگروں اقتدار سنبھالدے ویلے اتحادی حکومت نوں شدید معاشی مشکلات دا سامنا سی جیہڑا ہن وی جاری اے۔ پچھلے وزیر خزانہ مفتاح اسماعیل نے مشکل ترین حالات وچ وزارت خزانہ دا قلمدان سنبھالیا تے ایس دوران اوہناں نوں کجھ مشکل تے غیر مقبول فیصلے وی کرنے پیندے جہدی بنا تے اوہناں نوں نہ صرف اپوزیشن بلکہ کجھ حکومتی لوکاں ولوں وی شدید تنقید دا سامنا کرنا پیندا مگر ملک نوں ڈیفالٹ توں بچان لئی اوہناں وچوں کجھ فیصلے بہت ضروری سن۔ مفتاح اسماعیل دی کوششاں نال پاکستان دیوالیہ ہون توں بچ گیا جد کہ آئی ایم ایف دا تعطل دا شکار پروگرام جو کہ ساڈی زبوں حال معیشت لئی لائف لائن دی حیثیت اختیار کر چکیا سی اوہ وی آخرکار بحال ہویا۔
اسحاق ڈار بلاشبہ اک محنتی تے قابل انسان نیں۔ شروع دن توں اتحادی حکومت دے اول ترجیح وچ وزیر خزانہ ای سن مگر کجھ قنونی پیچیدگیاں دی بنا تے اوہ شروع وچ ایہہ منصب نہ سنبھال سکے۔ عام تاثر ایہو اے کہ اوہناں دے وزیر خزانہ بنن نال معیشت وچ بہتری آوے گی تے لوکاں دی مشکلات وی گھٹ ہون گئیاں۔ ایس توں پہلاں 1998 وچ جدوں پاکستان نے ایٹمی دھماکے کیتے تے پاکستان اتے معاشی پابندیاں لگ گئیاں جہدی وجہ نال معیشت شدہ دبائو وچ سی تے لوک بہت سارے خدشات دا شکار سن مگر اسحاق ڈار تے اوہناں دی ٹیم نے بہتر حکمت عملی دی وجہ نال ملک نوں معاشی بحران توں کڈ کے بہتری دی راہ اتے پایا جو کہ یقینا بہت سارے لوکاں لئی حیران کن وی سی۔ اوہناں نے جیویں زرمبادلہ دے ذخائر گھٹ ہون دے باوجود روپے دی قدر نوں مستحکم کیتا تے شرح نمو وچ بہتری لیائے اوہ آسان کم نہیں سی۔ ایہدے مگروں جدوں اوہ دوبارہ 2013وچ وزیر خزانہ بنے تے معیشت فیر بحران دا شکار سی۔ اسحاق ڈار تے اوہناں دی معاشی ٹیم نے جیویں محنت تے پیشہ وارانہ طریقے نال معیشت نوں سنبھالیا اوہ انتہائی قابل ستائش سی۔ مارکیٹ دے منفی رجحان نوں مثبت وچ تبدیل کیتا۔ روپے دی قدر مستحکم کیتی جہدے توں بہت سارے ناقدین نے مصنوعی طور تے ڈالر کنٹرول کرن نال وی تشبیہ دتی۔ زرمبادلہ دے ذخائر 24ارب ڈالر توں ودھ پہنچ گئے جد کہ شرح نمو 6فیصد نوں کراس کر گئی۔ ایس طرحاں سٹاک مارکیٹ وی 53000 پوائنٹش نوں کراس کر گئی۔ مہنگائی دی شرح تقریباً 5فیصد سی جد کہ شرح سود وی ساڈے 6فیصد سی۔ معاشی ترقی دے سارے اشاریے بہت مثبت سن تے دنیا دے سارے معاشی ماہرین پاکستانی معیشت نوں اک تیزی نال ترقی کردی ہوئی معیشت قرار دے رہے سن۔ ساڈی معیشت دا مجموعی حجم 320 ارب ڈالر
تک پہنچ گیا سی جد کہ معاشی ماہرین کہہ رہے سن کہ 2025 تک پاکستانی معیشت دنیا دی 20وڈی معیشتاں وچ شمار ہووے گی۔ ایہہ ساری مثبت چیزاں ایس گل دا ثبوت نیں کہ جناب اسحاق ڈار اک محنتی تے قابل ماہر اقتصادیات ہون دے نال نال اک منجھے ہوئے منتظم وی نیں لہٰذا عوام ولوں اوہناں نال چنگی توقعات رکھنا کوئی غیر حقیقی گل نہیں۔
اج تے اج توں پنج سال پہلاں دے حالات وچ بہت فرق اے تے چینلج وی بہت زیادہ نیں لہٰذا اسحاق ڈار صاحب لئی کم ظاہر اے ایہناں آسان نہیں اے۔ ایس ویلے اسمان نال گلاں کردی ہوئی مہنگائی بجلی تے پٹرولیم مصنوعات دی بے انتہا ودھدی ہوئی قیمتاں’ بے روزگاری’ ودھدی ہوئی شرح سود’ تیزی نال گھٹ ہوندے ہوئے زرمبادلہ دے ذخائر’ تیزی نال سکڑدی ہوئی شرح نمو’ افراط زر’ روپے دی تیزی نال گھٹ ہوندی ہوئی قدر’ ودھدا ہویا تجارتی خسارہ تے مارکیٹ دا منفی رجحان ایسے مسائل نیں جہناں نے عوام دا جینا مشکل ترین کر دتا اے۔ ایہناں ساری مشکلاں وچ ہور وادھا آئی ایم ایف دی کڑی شرطاں تے تباہ کن سیلاب نے کردتا اے۔ ڈار صاحب نے
منصب سنبھالن نوں مارکیٹ دی قوتاں نے وی سنجیدہ تے مثبت لیتا اے جہدی وجہ نال پچھلے تن دناں دے دوران روپے دی قدر وچ خاطر خواہ بہتری آئی اے جد کہ امید کیتی جا رہی اے کہ یکم اکتوبر توں پٹرولیم مصنوعات دی قیمتاں وچ وی نمایاں کمی کیتی جاوے گی۔ وزیراعظم دے حالیہ دورہ امریکہ دے دوران آئی ایم ایف نال مذاکرات دے نتیجے وچ اوہناں ولوں کجھ شرطاں وچ وی نرمی متوقع اے جہدے توں بجلی تے پٹرول دی قیمتاں گھٹ ہون گئیاں جد کہ روپیہ وی مستحکم ہووے گا۔ مارکیٹ وچ سرگرم منفی قوتاں تے مافیاز وی محتاط ہو جان گے کیوں جے اوہناں نوں وی ایس گل دا چنگی طرحاں علم اے کہ اسحاق ڈار نوں ایس طرحاں دے عوامل نال نمٹن دا وسیع تجربہ اے تے اوہناں نے ماضی وچ ایسا کر کے وکھایا وی اے۔ مسلم لیگ ن دے قائد میاں نواز شریف دا بھرواں اعتماد ہون دی بنا تے اسحاق ڈار نوں فیصلہ سازی وچ وی آسانی ہووے گی۔ اوہ وزیراعظم وانگوں 20گھنٹے کم کرن دی صلاحیت تے جذبہ رکھدے نیں جد کہ بیوروکریسی سنے کوئی وی اوہناں اتے حاوی نہیں ہو سکدا۔