ریاض احمد قادری۔۔۔ اک ہمہ جہت ادیب

شہر فیصل آباد توں متعلق پروفیسر ریاض احمد قادری اوہناں شخصیات وچوں نیں’ ادب جہناں دے رگ و ریشے وچ رچیا بسیا اے۔ رگ و ریشے وچ گردش کردا ہویا پنجابی ادب’ اردو ادب تے انگریزی ادب ریاض احمد قادری نوں تحقیق تے تنقید’ تشریح تے ترجمہ’ تصنیف تے تالیف’ تدوین تے ترتیب’ تجزیہ تے شعر گوئی وچ ہر ویلے مصروف کار رکھدا اے۔ جہدا نتیجہ ایہہ ہویا اے کہ اوہ اپنے قلم دی گردش توں پنجابی تے اردو ادب دے دامن نوں تقریباً درجناں قیمتی کتاباں دے سرمایہ نال مالا مال کر چکے نیں۔ اوہناں دے کریڈٹ اتے تھلے دتیاں تصنیفاں تے تالیفات شامل نیں۔
1۔ نکہت نعت ‘2۔ تصور سبز گنبد دا ‘3۔ ہمارے قائد اعظم، 4۔سلام اے شاعر مشرق ‘5۔ کلیاں چاند ستارے ‘6۔جگمگ جگمگ چاند ستارے ‘7۔ عقیدت دے پھل’8۔ زرنعت’9 زر مدحت’10۔ زرعقیدت’ 11۔آزادی کے چاند ستارے’12۔نغماتِ وطن ’13۔نکہت طیبہ’14۔تصور کملی والے دا۔
اوہناں دا رخش قلم اے کہ بے تکان نس رہیا اے۔ اوہناں نے ادب دی بہت ساری جہات وچ ادبی معرکے سر کیتے نیں۔ پنجابی’ اردو یا انگریزی ادب دا کوئی پہلو اوہناں دی نظراں توں اوجھل نہیں اے۔ اوہ نہ صرف پاکستان دے صنعتی شہر فیصل آباد دا فخر نیں بلکہ پاکستان دے اک نامور سپوت تے ”لیونگ لیجنڈ” نیں۔
اوہناں دے منفرد اسلوب وچ جہڑا تنوع پایا جاندا اے اوہ زبان تے بیان اتے اوہناں دی خلاقانہ دسترس دی دلیل اے۔ اوہناں نے پچھلے چار عشریاں وچ ہر صنف ادب وچ اپنے اشہب قلم دی خوب جولانیاں وکھائیاں نیں۔ اوہناں نے حمد’ نعت’ نظم’ غزل افسانہ نگاری’ کالم نگاری تے تنقید تے تحقیق وچ اپنی خداداد صلاحیتاں دا لوہامنوایا اے۔ اوہ علمی تے ادبی جملات دے روح رواں نیں تے اہم ادبی تنظیماں توں وی اوہناں دا معتبر ربط برقرار اے۔ علم عروض وچ اوہناں دی مہارت دا اک عالم معترف اے۔ ادب تے صحافت نال لمی وابستگی رکھن والے ایس وسیع المطالعہ تخلیق کار نے اپنی اک درجن توں ودھ وقیع تصنیفاں توں اردو تے پنجابی زبان تے ادب دی ثروت وچ جہڑا گراں قدر وادھا کیتا اے اوہ تریخ ادب وچ آب زر نال لکھیا جاوے گا۔ ممتاز ادیب تے دانشور احسان رانا اوہناں دی شخصیت نوں عالمی ادب دے اک دائرة المتعارف نال تعبیر کردے نیں جہناں دی فقید المثال علمی تے ادبی کامرانیاں تے متنوع تخلیقی تجربیاں توں نہ صرف اردو تے پنجابی ادب دی ثروت وچ بے پناہ وادھا ہویا بلکہ ایس ہفت اختر’زیرک ‘ فعال تے مستعد ادیب دی قومی خدمات توں اہل وطن خود اپنی نظراں وچ معزز تے مفتخر ہو گئے۔ محترم احسان رانا ہوری لکھدے نیں کہ ”پروفیسر ریاض احمد قادری اپنی ذات وچ انجمن تے بلبل ہزار داستان نیں۔ اوہ خود وی روشن ضمیر’ روشن دماغ نیں تے نور افشاں قلم دے شہسوار وی نیں”۔
وطن’ اہل وطن تے ادبیات نال والہانہ محبت کرن والے ایس باکمال دانشور دی قومی خدمات دی وجہ توں تریخ ہر دور وچ ایس نابغۂ روزگار ادیب دے عظیم الشان کم تے قابل صد احترام نام دی تعظیم کرے گی تے جریدۂ عالم تے اوہناں دا دوام ثبت رہوے گا۔ پنجابی دے عالمی سفیر تے نامور پنجابی ادیب الیاس گھمن دا کہنا اے کہ ایسے نایاب لوک ملکوں ملکوں لبھن نال وی نہیں ملدے جہناں نے فروغ علم تے ادب لئی اپنی زندگی وقف کر رکھی اے۔ اوہناں دی رائے اے کہ ”ایسے دانشور دا وجود اللہ کریم دا انعام اے جہنوں تشنگان علم’ لسانیات دے استاداں تے طلبہ لئی خضر راہ دی حیثیت حاصل اے”…ریاض احمد قادری دے کریڈٹ وچ اک ہزار توں ودھ شاعری تے نثر دی کتاباں دے دیباچے لکھن دا اعزاز وی اے۔ کئی چیلنجاں دے اینکر تے میزبان دے طور تے وی معرکہ سر کر رہے نیں… اپنے یوٹیوب چینل وچ ہزاراں دی تعداد وچ انٹرویوز تے دُوجی ادبی سرگرمیاں دی ویڈیوز اپلوڈ کر چکے نیں۔ فیصل آباد دے بیشتر مقامی اخباراں وچ فروغ ادب دے سلسلے وچ کئی سال تک خصوصی ادبی صفحات شائع کردے رہے نیں۔ایہناں اخباراں وچ ڈیلی شیلٹر’ روزنامہ ”غریب” ڈیلی ”صورت حال” تے ہور شامل نیں۔ ایسے طرحاں الیاس گھمن دی ادارت وچ چھپن والے مہینہ وار ”رویل” تے ”میٹی” وچ مرن والے ادیباں دے بارے تعارفی مضمون وی کئی سال تک تواتر نال لکھدے رہے نیں۔ پنجابی دے مہینہ وار اک صوبائی تے اک قومی سیرت ایوارڈ دے علاوہ ملک بھر دی ادبی تنظیماں توں سینکڑاں دی گنتی وچ ایوارڈ حاصل کر چکے نیں۔
کسے وی موضوع اتے لکھنا’ گل بات کرنا’ تحقیق تے تنقید کرنا اوہناں لئی کوئی مشکل نہیں اے۔
عالمی کلاسیک’ ادبی تحریکاں’ تنقید تے تحقیق تے جدید لسانیات اتے جناب ریاض احمد قادری نوں خلاقانہ دسترس حاصل اے۔ ریاض احمد قادری نوں پاکستان دی علاقائی زباناں اتے وی عبور حاصل اے۔ اوہناں نے انگریزی’ اردو’ پنجابی’ عربی’ فارسی زبان دے ادب دا عمیق مطالعہ کیتا ہویا اے۔اوہناں دے ذاتی کتب خانے وچ ادیان عالم’ تریخ’ فلسفہ’ نفسیات’ عمرانیات تے ادبیات عالم دے موضوع اتے دس ہزار دے کول نادر کتاباں موجود ہون گئیاں۔
ریاض احمد قادری جئے ادیب کسے وی معاشرے دا بیش بہا اثاثہ ہوندے نیں جو ستائش تے صلے دی تمنا توں بے نیاز رہندے ہوئے پرورش’ لوح تے قلم وچ انہماک دا مظاہرہ کردے نیں تے اپنے تجربیاں تے احساساںنوں سچے جذبیاں نال مزین کر کے زیب قرطاس کردے چلے جاندے نیں۔ ریاض احمد قادری دے اسلوب وچ فطرت نگاری’ حقیقت نگاری’ موضوعیت دی مظہر مقدصیت’ طبقاتی کشمکش’ عام بندے دی زندگی دی سماجی تے معاشی پریشانیاں تے سرمایہ دارانہ نظام دی ناانصافیاں بہت اہم نیں۔
اللہ کریم نے ریاض احمد قادری نوں صبروتحمل تے شگفتہ مزاجی دے ارفع اوصاف نال نوازیا اے۔ اوہناں دی گل افشانی گفتار توں محفل کشت زعفران بن جاندی اے۔ مختلف شاعراں دے سیکڑاں شعر اوہناں نوں زبانی یاد نیں۔ دوران گل بات ضرب المثل شعراں دے برمحل استعمال توں اوہ اپنے موقف دا خوبصورت ثبات کردے نیں۔
اوہناں دا اک کمال ایہہ وی اے کہ اوہ کسی وی جگہ’ کسی وی ویلے’ کسی وی موضوع اتے مشاعرہ سجا سکن دا فن خوب جاندے نیں۔بیسیاں شاعراں تے ادبا اوہناں دے اک اشارے دے منتظر ہوندے نیں۔ بلاشبہ اوہ فیصل آباد شہر وچ سب توں ودھ متحرک ادیب تے شاعر نیں۔ کسے بزم وچ اوہ بطور نظامت دے نظر آندے نیں تے کدھرے کسے کتاب دے مبصر دے طور تے، تے کدھرے بطور شاعرتے کدھرے اچیچے پروہنے یا صاحب صدر دے طور تے۔غرض اوہ واہ واہ دے بجائے کم کر کے وکھان والے زندہ دل ادیب نیں۔ فیصل آباد نوں اپنے ایس ذہین تے فطین پتر اتے بہت فخر تے ناز اے۔
ریاض احمد قادری صاحب’ تسیں سلامت رہو۔۔۔۔۔۔ تسیں ساڈافخر او
بقول؛ فیض احمد فیض!
ہم پرورش لوح و قلم کرتے رہیں گے
جو دل پہ گزری ھے رقم کرتے رہیں گے
پروفیسر ریاض احمد قادری، میرا دوست ای نہیں بھراں وی اے، ایہدے نال پیار کرنا انج ای اے جیویں اپنے آپ نال پیار کر رہے آں۔ اوہ جدوں وی ملدے نیں تے انج لگدا اے گویا خشبو دا عطر فشاں جھونکیا دل و دماغ وچ سرایت کر گیا ہووے۔ اوہناں دا وجود کسے نعمت غیر مترقبہ توں گھٹ نہیں اے۔
دوست زندگی دا سرمایہ ہوندے نیں جہڑے بہتری دی راہ وکھاوے۔ جہڑا انسان نوں اوہدی خامیاں توں تنہائی وچ آگاہ کردا جاوے تے جہڑا محفلاں وچ اوہدا بھرم قائم رکھدا جاوے تے اوہ اپنے دوست دے خلاف بولدا اے نہ سن کے خوش ہوندا اے۔ دوست دی تکلیف کم و بیش اپنی ای تکلیف ہوندی اے تے خوشی تے خیر اپنی خوشی ہوندی اے۔ دوستی’محض شناسائی دا نام نہیں بلکہ دل دا دل دے نال ربط پیدا ہو جاناد وستی کہلاندا اے۔ ریاض احمد قادری نال جدوں جدوں وی ملنا واں۔ دل تے روح نوں اک طمانیت تے آسودگی حاصل ہوجاندی اے…اللہ پاک ایسے مخلص تے پیارے دوستاں دا وجود سلامت رکھے۔آمین