پیار دی کھیڈ دیاں نظماں

ڈاکٹر محمد ایوب

ڈھکویں شبداں راہیں وچاراں دے ترت تے نگھر اظہار نوں سیانے شاعری دا ناں دیندے نیں۔ ایہہ وی آکھیا جاندا اے کہ ساہت اندر شاعری نثر توں پہلاں ہوندوچ آئی۔ ایس لئی کہ ایہہ ربی ذات ہے جو اوہ ورلے بندیاں نوں ای دان کردا اے۔ انج تے منکھ نے وچاراں تے موقع پاروں شاعری دیاں کئی ونڈاں کیتیاں سن ‘پرمکھ طور تے پوری شاعری توں غزل تے نظم وچ ای ونڈیا جاندا اے۔
غزل شاعری دا نواں کھیتر ہے’ بہوں پکھی وچار ایس لئی پرگٹ کیتے جاسکدے نیں۔ جد کہ نظم وچ شاعر نوں پہلے توں متھے ہوئے وشے اتے ای اپنے وچار توں پرگٹ کرنا پیندا اے۔ ایہہ کم اوہو شاعر کرسکدا اے جو شاعری دی اونچ نیچ توں چنگی طرح جانو ہووے۔ بھانویں کہ اج دی شاعری وچ نظم راہیں بہت سارے شاعر ادب اندر اچی تھاں حاصل کرن دا جتن کررہے نیں’ اوہناں وچوں اک ناں محمد نوید قلندری ہوراں دا وی اے۔
محمد نوید قلندری ہوراں اپنیاں 64 نظماں نوں اپنے شعری پراگے ”پیار دی کھیڈ” وچ جمع کرکے پنجابی ادب دے نظم کھیتر نوں امیر بناون تے اپنے آپ نوں نظم گو شاعر وجھو ادب وچ متعارف کروان دا جتن کیتا اے۔ اوہناں دیاں نظماں دا موضوعاتی ویروا انج اے۔
محمد نوید قلندری دا سماجی اوکڑاں تے برائیاں بارے مشاہدہ بہت ڈونگھا اے۔ اوہ کیول ایہناں دا گیان ای نہیں رکھدے سگوں بے خوف ہوکے ایہناں نوں شعراں راہیں بیان کرن دی طاقت وی رکھدے نیں۔ آکھدے نیں کہ موجودہ نفسانفسی دے دور وچ ہر کسے نوں اپنی اپنی پئی ہوئی اے۔ عام لوک اِک دوجے دا مال کھو رہے نیں تے دکان دار عوام دی کھل لاہن دے چکراں وچ نیں:
ایہہ وی کھولئو اوہ وی پھڑ لئو
لوکاں نوں تے کھان دی پئی اے
نفسانفسی دور دے اندر
آپو اپنی جان دی پئی اے
ہٹی والیاں دا کیہ دساں
ایہناں نوں کھل لاہن دی پئی اے
(ص77)
ایس دور وچ لوک کنڈھ پچھوں وار کردے نیں۔ کوئی کسے دا بھار نہیں چکدا’ جھوٹھے دی واہ واہ تے سچ کوئی سنن لئی تیار نہیں۔
کنڈھ پچھوں نیں حملہ کردے
سامنے کردا وار کوئی نہیں
آپو اپنی سب نوں پئی اے
ساڈا چکدا بھار کوئی نہیں
جھوٹھے دی پئی واہ واہ ہندی
سچے دا پرچار کوئی نہیں
(ص80)
لوک اپنا مفاد پورا ہوون تے تہاڈا ساتھ چھڈ دیون گے۔
سب توں وڈی اوہناں دی اِک ایہو خاص نشانی اے
اپنا مطلب کڈھ کے اوہناں ساتھ ہمیشہ چھوڑے نیں
(ص81)
اجہے لوک اپنے رب نوں بھل گئے نیں ایتھوں تائیں کہ اوہناں نوں مرنا وی یاد نہیں۔ اوہ اپنی تخلیق دے مقصد نوں وی بھل گئے نیں۔
رب توں ڈرنا بھل گئے نیں
لوکی مرنا بھل گئے نیں
جیہڑے کم اوہ آئے سن
اوہو کرنا بھل گئے نیں
(ص102)
لوکاں نے دوجیاں اتے طنز کرنا اپنا وطیرہ بنا لیا اے۔
جیہڑا بندہ آپ گناہیں بھریا اے
عیب اوہ دوجے لوکاں اندروں پھول دا
(ص78)
ہربندہ مہنگائی پاروں پریشان اے۔ اوہ ٹیکس وی دیندا اے پردیس دا خزانہ فیر وی خالی اے۔ اوہ ایس حالت اتے کُرلا اٹھدا اے۔
میں تے ہر ویلے ایہو کرلاواں
مہنگائی دا طوفان آگیا
لوکو دسو مینوں کیہڑے پاسے جاواں
مہنگائی دا طوفان آگیا
ہر بندہ اج ہویا پریشان اے
کڈھ لئی اوہدی فکراں نے جان اے
رکھی پھردائے سراتے بانہواں
مہنگائی دا طوفان آگیا
بھکھاں کٹ کے تے ٹیکس لوکی دیندے نیں
خالی فیر وی خزانہ اوہ تے ویندے نیں
دنے راتیں لوکی دین بددعاواں
مہنگائی دا طوفان آگیا
(ص106)
حالات بھانویں لوک جیون لئی بہوں اوکھے نیں پر شاعر نے حیاتی نوں آسان بناون لئی لوکائی نوں کجھ متاں وی دتیاں نیں۔ آکھدے نیں کہ جے کر آپسی وتھ منادتی جاوے تاں قوم دی اساری ہوسکدی اے۔
ذاتاں والا فرق مٹا کے
ماڑے تگڑے اِک بنا کے
کریئے قوماں دی تعمیر
لائو نعرئہ تکبیر
(ص53)
ایہہ انسان دنیا فانی اے۔ گزریا ویلا ہتھ نہیں آنا۔ نہ توں رہنا ایں تے نہ تیری دھن دولت نیں جے توں ونڈ کے کھانا نہ کھا سکیا تاں اکلا رہ جاویں گا۔
ایہہ چار دناں دا میلہ اے
ہتھ آئونا نہیں فیر ویلا اے
نہ رہنا پیسہ دھیلا اے
جے کلیاں بہہ کے کھاویں گا
توں کلا ہوندا جاویں گا
(ص83)
ایس لئی دھوکے بازی چھڈدے تے یاراں نال وفا کر’ ہر شے فانی ایں ایس لئی کسے وی شے اتے مان نہ کر۔ کیول رب دی وڈیائی بیان کریا کر۔
سب دھوکے بازی چھڈ کے تے
کریاراں نال وفا بندیا
نہ مان کسے وی شے داکر
ہوجانا ای سب فنا بندیا
توں یار نویدا خالق دی
بس کریا کر ثنا بندیا
(ص91)
جے کر توں آخرت چنگی چاہندا ایں تاں اپنی چادر توں ودھ پیر نہ پسار۔ہیرا پھیری چھڈ کے بندیا ں نال پیار کر۔
جے توں لگنا چاہنا ایں پار
کرلے بندیا سوچ وچار
اپنی حد توں ہو نہ بار
نہ کر ایویں میری میری
چھڈ دے بندیا ہیرا پھیری
نہ کر سجناں نال پیار
اپنی حد توں ہو نہ بار
(ص87)
عاجز بن کے حیاتی لنگھا تے رب نے جو کجھ تینوں دتا اوسے اتے صبر کر۔ دوجیاں دا حق نہ کھو۔
کر نہ ایویں یار تکبر
عاجز بندہ بن کے رہو
جنہاںمل جائے اونا کھا
دوجے دا نہ ایویں کھو
(ص98)
ویلے دی قدر کر۔ جو ویلے دا لابھ نہیں چکدے اوہ ہمیش خسارے وچ رہندے نیں تے لابھ چکن والے فائدے وچ۔
ویلے دی جو قدر نہیں کردے اوہناں نوں تے کال نیں
ایہدی قدر نیں کردے جیہڑے بندے مالا مال نیں
(ص99)
وقت دی قدر کردے ہویاں ہمیشہ اپنے آپ نوں مصروف عمل رکھ جے پچھے مڑ کے ویکھیا تاں اگانہہ نہیں ودھے گاں۔
چلدا رہ توں اگانہہ نویدا جے منزل تے پجناں ایں
مڑ مڑ پچھے ویکھاں گے تے پچھے ای رہ جاواں گے
(ص52)
کسے اتے تنقید کرن توں پہلاں اپنے گریبان اندر جھاتی مار۔
پہلوں اپنے اندر پا جھاتی
کیوں تکنا ایں کسے ہور اندر
(ص94)
جے کر انج کریں گا تاںتیرا من صاف ہوجاوے گا۔
شیشے وانگ صورت صاف دس پئے گی
لاکے نفس دا ذرا نقاب ویکھن
(ص84)
جیہڑا بندہ چنگی گل اتے عمل نہیں کردا’ اوس دی حیاتی خراب ہوجاندی اے۔
چنگی گل نوید جو نہ منن
کرکے اپنی جند خراب ویکھن
(ص84)
ماں دی عظمت دا بیان دنیا دے ہرساہت اندر ہویا ملدا اے۔ شاعر نے وی ماں نال اپنی انتاں دی محبت دا اظہار کردے ہوئے آکھیا اے کہ ماں توں بغیر دنیاخالی جاپدی ہے۔ ایہہ ہستی اپنا خیال تیاگ کے اولاد دے سکھ دا خیال رکھدی اے۔ جس منکھ نال ماں دیاں دعاواں ہوون اوہ چھیتی منزل اتے اپڑ دا اے۔
جیکر نظریں ماں نہ آوے دنیا خالی لگدی اے
ساڈے تے ایہہ ساہ نیں چلدے اپنی ماں دیاں ساہواں نال
اپنا آپ اوہ بھل کے ساڈا نت خیال پئی رکھدی اے
کپڑے لیڑے روٹی پانی دیوے بڑیاں چاواں نال
گل اے پلّے گھٹ کے بنھ لے بھل نہ جاویں یار نوید
منزل چھیتی مل جاندی اے ماں دیاں خاص دعاواں نال
(ص72)
محمد نوید قلندری سچے دیس بھگت نیں۔ اپنیاںنظماں وچ اپنی دھرتی دے سوہلے گاندے وکھالی دیندے نیں۔ آکھدے نیں کہ میری دھرتی جنت ہار اے۔ جو ایس نوں اک وار تک لیندا اے اوہ ایس توں جان وار دا اے۔
جنت وانگوں ہین نظارے
جیہڑا ویکھے تن من وارے
وادیٔ نیلم تے کاغان
میں تے رہنا پاکستان
(ص45)
ایس دھرتی اتے رب دا خاص فضل اے۔ ایتھے لکھاں اللہ والیاں دا ڈیرہ اے۔
رب نے ایسے کرم کمائے
لکھاں والی نیں ایتھے آئے
پڑھ پڑھ دسن پاک قرآن
میں تے رہنا پاکستان
(ص45)
کشمیر ساڈی شہ رگ اے۔ ایہہ آزاد ضرور ہووے گا۔
شہ رگ دیس دی ہے کشمیر
ہو جانا آزاد اخیر
ایہدے وچ ہے ساڈی جان
میں تے رہنا پاکستان
(ص46)
سراپا نگاری رومانوی پکھ دا اک اگھڑواں انگ ہوندا اے۔ آکھدے نیں کہ سوہنے یار سوہنا مکھڑا تک کے عاشقاں نوں اپنی ہوش بھل جاندی اے فیر اوہ جگ نوں بھل کے یار دے گیت گانا شروع کردیندا اے۔
یار دا سوہنا ویکھ کے مکھڑا
سجن اپنے ہوش بھلاوے
سارے جگ نوں بھل کے اوہ تے
یار اپنے دے گن پیا گاوے
(ص115)
شاعر کول شبداں دا وڈا بھنڈار ہے تے اوہ اپنی مرضی نال شبداں دی ورتوں کرنا وی جاندے نیں۔ اکو شبد نوں اکو مصرعے وچ کویں بیان کیتا اے۔ اوس دی اک مثال انج اے۔
کجھ سوچان سوچدیاں سوچداں ساں پر میں ڈھونگیاں پے گیا وچ سوچاں
میری سوچ نے سوچیا کجھ وی نہیں ذہن ایویں ای ویہہ گیا وچ سوچاں
(ص73)
مکدی گل ایہہ کہ محمد نوید قلندری ہوراں دیاں ساریاں نظماں پڑھن یوگ ہن تے اوہناں بہوں نگھر ڈھنگ نال اپنے وچاراں نوں نظماں دا روپ دتا اے۔ ہر نظم وچ اوہ جو پیغام دینا چاہنے سن اوس وچ اوہناں نوں وڈی کامیابی ملی اے۔ پنجابی رہتل تے پرچلت معاملیاں نوں اوہناں اپنیاں نظماں وچ تھاں دتی اے۔ میں ایس کامیاب کوشش اتے قلندری ہوراں نوں مبارک باد پیش کردا ہاں۔