بحرانی کیفیت تے سیاسی چالاں

حکومتی موقف اے کہ اوہ سیاست دی ریاست بچان دی جدوجہد کر رہی اے جو حقیقت اتے مبنی وکھائی نہیں دیندا

حمیداللہ بھٹی

ملک وچ بحرانی کیفیت اے لیکن احساس کرن دے بجائے سیاسی قیادت دی نظراں اہداف حاصل کرن تے نیں ایہدے لئی حزب اقتدار تے حزب اختلاف دونویں اک دوجے نوں نکام بنان وچ مصروف نیں۔ حکومتی موقف اے کہ اوہ سیاست دی ریاست بچان دی جدوجہد کر رہی اے جو حقیقت اتے مبنی وکھائی نہیں دیندا بلکہ حالات ایس پاسے اشارہ کردے نیں کہ ریاست دے بجائے اوہ بدعنوانی دے اپنے کیس ختم کران وچ مصروف اے۔ نیب اختیارات محدود کرن لئی کیتی جان والی ترمیماں تے تارکین وطن دے ووٹ دا حق ختم کرن جئے فیصلے ایسے خیالات نوں تقویت دیندے نیں۔ ایہہ درست اے کہ حکمران اتحاد عدم اعتماد جئے آئینی حق دے ذریعے اقتدار وچ آیا اے مگر وعدیاں دے مطابق مسائل حل نہیں کر سکیا۔ ایس ویلے مہنگائی دے حوالے نال پاکستان دنیا دے پہلے گیارہ ملکاں دی فہرست وچ شامل ہو چکیا اے۔
ادارہ شماریات دے جاری کردہ اعدادوشمار دے مطابق فروری دے منی بجٹ نے مہنگائی نوں ملکی تریخ دی بلند ترین سطح تے پہنچا دتا اے جو 46.65 ہو چکی مگر حکمران صفاں وچ مہنگائی توں مجبور عام بندے دے مسائل حل کرن توں ودھ اپوزیشن نوں کچلن تے دیوار نال لان تے کم جاری اے جہدے تے ایس قیاس نوں تقویت ملدی اے کہ اوہناں نوں ملک یا عام بندے دے مسائل نال سروکار نہیں بلکہ آمدہ انتخابات جتنا بوہتا اہم اے تے ایہدے لئی ہر حبہ جائز تصور کردے نیں۔ اپوزیشن وی مسائل دے حل لئی حکومت نوں ویلا دین دے بجائے نکام بنان وچ مصروف اے تاں جے ایس نکامی توں اپنی جت نوں یقینی بنایا جا سکے۔
پاکستان دی معیشت بحال کرن لئی فوری قرضہ ضروری اے مگر باوجود کوشش دے آئی ایما یف کولوں حکومت اک ارب 20کروڑ ڈالر دی قسط نہیں حاصل کر سکی ۔ ایس لیت و لعل بارے معاشی ماہرین دا کہنا اے کہ ساکھ توں محروم حکمراناں اتے مالیاتی ادارہ اعتبار کرن توں ہکچکچا رہیا اے۔ اجے حال ای وچ آئی ایم ایف دی کمیونی کیشن دی ڈائریکٹر جولی کوزک نے کہیا کہ دو طرفہ شراکت داراں ولوں مالی تعاون دا یقین دوان مگروں ای ہور قرض دین دا فیصلہ کراں گے ایہدے لئی ورلڈ بینک‘ ایشیائی انفراسٹرکچر انوسٹمنٹ بینک‘ ایشیائی ترقیاتی بینک دے علاوہ چین‘ سعودی عرب تے متحدہ عرب امارات ولوں یقین دہانیاں مشروط کیتیاں نیں۔ ایہہ صورتحال چنگی نہیں۔
حکومتی ارسطو اسحاق ڈار نے وزارت خزانہ دا قلمدان سنبھالن توں پہلاں دعویٰ کیتا سی کہ ڈالر نوں واپس پرانی قیمت تے لیایا جاوے گا لیکن روپے دے مقابلے وچ ڈالر دی قیمت وچ وادھا جاری اے مگر حکمران لاپرواہ تے سیاسی چالاں چلن وچ مصروف نیں۔ اگرپرواہ ہوندی تے سیاسی بحران دے حل ول قدم ودھاندے۔ ایہہ طرز عمل ای سیاسی بحران وچ شدت لیان دا کارن اے کیوں جے عوامی مسائل نظرانداز کرن دی بنا تے حکمران عوامی حمایت گوا رہے نیں جہدی تائید انتخابات ول جان توںگریز کرن تے ہوندی اے۔
چالوں مہینے 22مارچ دی شام الیکشن کمیشن آف پاکستان نے الیکشن ایکٹ 2017دی شق 58 تے آئین دے آرٹیکل (3) 218دی رو توں پنجاب تے کے پی کے اسمبلیاں دے انتخابات چالوں سال اٹھ اکتوبر نوں کران دا اعلان کیتا۔ فنڈز تے حفاظتی انتظامات لئی مطلوبہ افرادی قوت دی عدم فراہمی نوں بطور جواز پیش کیتا حالانکہ سپریم کورٹ ولوں دونویں اسمبلیاں دے انتخابات اگلے مہینے 30اپریل نوں کران دی ہدایت کیتی سی۔ الیکشن شیڈول وچ ایس تبدیلی نے وی سیاسی بحران وچ وادھا کیتا اے۔ الیکشن کمیشن دا کم انتخابی عمل دی شفافیت نوں یقینی بنانا اے اوہدے کول التوا دے اختیارات نہیں۔ آئین وچ اسمبلیاں ٹٹن مگروں نگران سیٹ اپ بنان تے 90دن دے اندر انتخاب کران دی پوری وضاحت اے۔ سپریم کورٹ دے واضح فیصلے دے باوجود بظاہر الیکشن کمیشن ولوں التوا دا اعلان آئین توں انحراف اے۔
27مارچ توں سپریم کورٹ وچ تحریک انصاف ولوں دائر پٹیشن دی سماعت وی شروع ہو چکی جہدے بارے قنونی ماہرین متفق نیں کہ عدالت 30اپریل نوں الیکشن کران دے اپنے فیصلے نوں بحال کر سکدی اے مگر حکومت ایسا کوئی فیصلہ آن توں روکن لئی کوشاں اے تے ایس مقصد دے حصول لئی ججاں وچ پھٹ پوان دا وی خدشہ اے۔ چیتا رہوے نواز شریف اپنے دور اقتدار وچ عدالت عظمیٰ اتے حملہ کران تے سربراہ بدلن جیا کم کر چکے ہن جے اوہناں دے چھوٹے بھراں وی ایسے روش اتے چلدے نیں تے عدالتی فیصلیاں دی نہ صرف توقیر متاثر ہووے گی بلکہ انصاف کرن تے آئین دی پاسداری دا عمل وی سست ہووے گا۔
دو اسمبلیاں وچ انتخابی عمل بارے پائی جان والی بے یقینی ختم کران لئی صدر مملکت عارف علوی نے وزیراعظم شہباز شریف نوں خط لکھیا جہدے وچ اوہناں نے دونویں صوبیاں وچ شفاف انتخابی عمل یقینی بنان‘ سیاسی کارکناں دی گرفتاریاں روکن سنے وزیراعظم نوں کہیا کہ وفاقی تے صوبائی حکومتاں دے متعلقہ حکام نوں دونویں صوبیاں وچ عام انتخابات لئی الیکشن کمیشن دی معاونت کرن دی ہدایات دیوتاں جے توہین عدالت سنے دوجی پیچیدگیاں توں بچیا جا سکے۔ ملک دے آئینی سربراہ دی حیثیت نال اوہناں دا ایہہ عمل غیر آئینی نہیں حکومتی فیصلے مجاز اتھارٹی یا کسی محکمے دے اقدامات توں جے آئین شکنی دا اندیشہ ہووے تے ضروری اے کہ رکوان لئی صدر کردار ادا کرن۔لیکن خط تے وزیر داخلہ راناثنا نے شدید ردعمل دتا تے صدر نوں اوقات وچ رہن جئی دھمکی دتی۔ رانا ثنا دی گل نواز شریف تے مریم نواز دا موقف سمجھیا جاندا اے۔ وزیراعظم شہباز شریف نے جوابی خط وچ صدر نوں لکھیا کہ اوہناں دا خط پی ٹی آئی دی پریس ریلیز لگدا اے۔ تہاڈے نال چنگے تعلقات قائم کرن دی کوشش کیتی لیکن تسیں ہمیشہ چیئرمین پی ٹی آئی دی انا تے تکبر دی تسکین لئی اقدامات کیتے۔ایسا لب و لہجہ آئینی عہدیاں دے بے توقیری تے بحران ودھان ول اشارہ اے جہدا حل دونویں پاسوں گل بات نال ممکن اے لیکن ایسے آثار نظر نہیں آندے کہ کوئی فریق سیاسی چالاں چھڈ کے ملک بارے سوچن تے آمادہ ہو جاوے۔
عمران خان دے ہر دعمل تے فیصلے دی تائید نہیں کیتی جا سکدی کیوں جے ہر حکومتی فیصلے تے عمل تے تنقید مناسب نہیں۔ اوہناں نے وفاقی حکومت سٹن دامطالبہ کردے کردے اپنی جماعت دی دو صوبائی حکومتاں ختم کر دتیاں۔ ایہہ فیصلہ سیاسی کم فہمی دا مظہر اے۔ حکومت دا وی اپوزیشن نوں کندھ نال لان دا عمل قطعی غیر جمہوری اے۔ موجودہ بدترین معاشی حالات تے عوامی مسائل دا تقاضا اے کہ ملک وچ تقسیم ودان دی بجائے افہام و تفہیم دی فضا لئی کجھ لوو کجھ دوو دے فارمولے اتے گل بات ہووے لیکن ایہدے لئی ضروری اے کہ رانا ثنا ولوں دھمکیاں دین تے تجویزاں اتے دس چپیڑاں مارن جئے مریم اورنگزیب دے نامناسب بیاناں توں اجتناب کیتا جاوے۔
ایہدے وچ دو رائے نہیں کہ عمران خان ملک دے مقبول ترین رہنما نیں۔ 25مارچ دی شام لہور مینار پاکستان ہون والا جلسہ ایہدا ثبوت اے۔ تھاں تھاں کھڑی کرن ‘ گرفتاریاں تے تشدد دے باوجود عوام دی وڈی تعداد شامل ہوئی فیر وی مائنس کرن دی کوشش مسائل توں دوچار ملک وچ سیاسی تے معاشی مسائل ودھا سکدی اے۔ معاشی تے سیاسی بحران دے باوجود سیاسی چالاں چلن نال ملک یااداریاں دا بھلا نہیں ہو سکدا۔ عمران کان تارکین وطن وچ وی مقبول نیں۔ اپنی حکومت دے دوران جدوں وی ترسیلات زر ودھان دی اوہناں نے اپیل کیتی تے ہمیشہ مثبت ردعمل آیا لیکن ہن ترسیلات زر وچ مسلسل گراوٹ آندی جا رہی اے تے ایس حوالے نال کسی حکومتی فیصلے یا اقدام نوں پذیرائی نہیں مل رہی جو تارکین وطن دی ناراضگی یا بداعتمادی ول اشارہ اے۔جے حکومت تے اپویشن بحرانی کیفیت وچ سیاسی چالاں چلن دی بجائے اک دوجے ول دست تعاون ودھان تے کسی حد تک مسائل حل ہون دا امکان اے لیکن ایسے کوئی آثار نظر نہیں آندے۔