نامکمل پارلیمنٹ دی قانون سازی

حکومت مسائل حل کرن وچ نکام اے مگر اپنی نکامی تسلیم کرن توں وی گریزاں اے

حمیداللہ بھٹی

حکومت مسائل حل کرن وچ نکام اے مگر اپنی نکامی تسلیم کرن توں وی گریزاں اے۔ انج دے حالات وچ جدوں بنگلہ دیش دنیا دے سب توں وڈے ٹیکسٹائل سٹی دا افتتاح کر رہیا اے تے بھارت وچ آئی فون تے سام سنگ جئی کمپنیاں اپنی مصنوعات تیار کرن لگیاں نیں جہدی آٹو انڈسٹری نے جاپان تک نوں پچھے چھڈدتا تے اوہ معاشی تے تجارتی حوالے نال برطانیہ جئے ترقی یافتہ ملک نوںوی مات دین لگیا اے جہدے کول زرمبادلہ دے ذخائر چھ سو ارب ڈالر توں تجاوز کر گئے نیں لیکن پاکستان دی حالت ایہہ اے کہ درآمدات تے قرضیاں دی قسطاں ادا کرن لئی زرمبادلہ نہیں ایسے پتلی مالی حالت دی بنا تے آئی ایم ایف ول ہور اک ارب 20کروڑ ڈالر دی قسط دین توں پہلاں شرطاں پیش کیتی جا رہیاں نیں۔ لوک آٹے دے حصول لئی جاں بحق ہو رہے نیں جو ملک وچ ودھدی غربت ول اشارہ اے مگر حکمران دی کوشش اے کہ کوئی ایسا طریقہ ہتھ لگ جاوے جہدے ذریعے اقتدار وچ رہ سکیے۔ اوہ اقتدار لئی ہر قیمت ادا کرن نوں تیار نیں۔ ایہدے وچ کوئی دو رائے نہیں کہ پارلیمنٹ نامکمل اے ایسے لئی نہ صرف قنون سازی اتے سوال اٹھن لگے نیں بلکہ عوامی حلقیاں ولوں سخت تنقید دا سامنا اے۔ نامکمل پارلیمنٹ ولوں نیب ترمیماں دے خلاف عمران خان دی درخواست اتے تن رکنی خصوصی بین ولوں چیف جسٹس عمر عطا بندیال نے ایسے پاسے اشارہ کردیاں سیاستداناں دی کمزوریاں دی نشاندہی کیتی تے نامکمل پارلیمنٹ دا ذکر کردیاں اوہدے ولوں ہون والی قنون سازی اتے سوال چکے کیوں جے اک ایسی قومی اسمبلی جہدی ادھی توں کجھ گھٹ تعداد ایوان توں با ہر اے۔ اپوزیشن دی عدم موجودگی وچ ہون والی قنون سازی نوں عوامی رائے دے مطابق نہیں کہہ سکدے۔
حکومت نے مسلسل ایسی قنون سازی وچ مصروف کیتی جہدے توں احتساب جیا عمل تے بے جان بن گیا ہن انتخابی عمل توں فرار لئی کوشاں اے۔ ایہو عمل سیاسی انتشار ودھان دا کارن اے۔ اسمبلی ٹٹن مگروں 90دناں دے اندر انتخاب کرانا لازم اے لیکن حکومت پنجاب تے کے پی کے وچ انتخاب نہیں کرانا چاہندی۔ ایس حوالے نال قومی اسمبلی توں مستعفی پی ٹی آئی نے عدالت عظمیٰ وچ عرضی دائر کر رکھی اے لیکن حکومت فیصلے دی نوبت آن وچ رکاوٹ اے۔ہن تے ازخود نوٹس دے متعلق عدالت دے اندروں ای سوال اٹھا دتے نیں۔ ممکن اے ایہہ سوال درست ہون لیکن سوالاں دی ٹائمنگ اتے ملک دے اکثریتی طبقے خفا نیں تے قنونی شدبد رکھن والے وی تنقید کر رہے نیں۔ ساریاں دا کہنا اے کہ سوالاں دے پس پردہ حکومتی ہتھ اے جہدی وجہ ایہہ اے کہ قاضی فائز عیسیٰ ولوں حکومتی موقف دے مطابق اختلافی نوٹ اتے خوشی وکھانا نیز پی ٹی آئی دور وچ خلاف دائر ریفرنس واپس لین دا اعلان خود وزیراعظم شہباز شریف ولوں کرنا اے۔ نامکمل پارلیمنٹ دے ذریعے اقتدار وچ آن والے سربراہ حکومت دے ایسے اقدامات توں شکوک و شبہات توں ایہہ تاثر پیدا ہو رہیا اے کہ ایہہ سارا عمل چیف جسٹس دے اختیارات محدود کرن تے نواز شریف دی تاحیات نااہلی دی سزا ختم کران لئی اپیل دا حق دوان لئی اختیار کیتا گیااے۔
آرٹیکل 184 دفی دفعہ 3دے تحت باضابطہ اک پٹیشن بارے قاضی فائز عیسیٰ نے اک ہور جج دے نال فیصلہ دتا جہدا پی ٹی آئی دی پٹیشن نال کوئی تعلق نہیں لیکن حکومتی چالاں توں ظاہر اے کہ اوہنوں ہر صورت الیکشن دا التواچاہیدا اے۔ چیتا رہوے 1997 وچ موجودہ حکمران جماعت دے دور وچ عدالت عظمیٰ اتے حملہ وی ہویا۔ حملے دی خاص گل ایہہ اے کہ وزیراعظم نواز شریف لئی قنونی مسائل پیدا کرن دی بنا تے چیف جسٹس سجاد علی شاہ نوں عہدے توں ہٹا دتا گیا۔ ایہدے لئی رفیق تارڑ خاص مشن لے کے کوئٹہ گئے تے ملک دی تریخ وں ایہہ پہلی واری ہویا کہ اک ہائیکورٹ ولوں عدم اعتماد تے سپریم کورٹ دے چیف جسٹس نوں سبکدوش کر دتا گیا۔ ایس کارخیز وچ اپنے وڈے بھراں دے نال موجودہ وزیراعظم شہباز شریف وی پیش پیش رہے۔ اوہ عدالت اتے حملہ آوراں لئی کھان پین دا اہتمام کردے رہے جہدے متعلق چودھری شجاعت حسین نے اپنی لکھی سوانح عمری وچ مفصل تذکرہ کیتا اے۔ اداریاںوچ شکست و ریخت تے سیاسی محاذ آرائی توں ملک وچ خلفشار ودھن دا اندیشہ اے جہدا جنا چھیتی احساس کر لیتا جاوے بہتر اے۔
حکومت دا خیال اے کہ چیف جسٹس دے کول کلیا ازخود نوٹس تے بینچ بنان دا اختیار غلط اے جو خاصا مضحکہ خیز اے ۔موجودہ چیف جسٹس نے عدم اعتماد دی تحریک رد کرن دا نوٹس لے کے جدوں رات نوں سماعت شروع کیتی تے پی ڈی ایم دی ساری جماعتاں نے واشگاف لفظاں وچ ودھ چڑھ کے تائید کیتی تے ایس عمل نوں عین قنون تے آئین دے مطابق قرار دتا کیوں جے بینچ بنانا چیف جسٹس دا انتظامی اختیار اے۔ ایہہ وی سچ اے کہ جے عدالت عظمیٰ نوٹس نہ لیندی تے ہن تک اسمبلیاں توڑ کے ملک وچ عام انتخابات کرائے جا چکے ہوندے۔ مگر ایہو حکومت ہن چیف جسٹس دے ازخود نوٹس اتے معترض تے اخلاف آئین قرار دے رہی اے۔ ایہہ دہرا معیار اے۔ پچھلے 23ورھیاں دے دوران 14چیف جسٹساں نے 204از خود نوٹس لیتے۔ 79 ازخود نوٹس لین دی بنا تے افتخار چودھری پہلے نمبر تے جد کہ 47دے نال ثاقب نثار دا دوجا نمبر اے۔ واحد آصف سعید کھوسہ نیں جہناں نے اک واری وی ازکود نوٹس نہیں لیتا۔ قابل ذکر گل ایہہ اے کہ افتخار چودھری دی بحالی لئی نواز شریف نے اسلام آباد ول لانگ مارچ کیتا تے بحالی دا وعدہ لے کے لانگ مارچ ختم کیتاجو گل حق وچ ہووے اوہدے اتے خوشی تے جہڑی گل خلاف ہووے اوہنوں حکومت ولوں آئین دے متصادم قرار دینا ملک و قوم دی خدمت نہیں۔
ایس ویلے پارلیمنٹ نامکمل اے تے آئینی ترمیماں لئی دوتہائی اکثریت درکار اے جہدے توں حکومت محروم اے مگر مسلسل ایسی ترمیماں وچ مصروف اے جہدا اوہنوں کوئی حق نہیں۔ آئین وچ
اداریاں دی تشکیل تے اختیارات دے متعلق وضاحت اے۔ آئین دا آرٹیکل 191سپریم کورٹ نوں ایہہ اختیار دیندا اے کہ اوہ اپنے قواعد و ضوابط کود بناوے۔ ایسے لئی قومی اسمبلی ولوں قواعدو ضوابط وچ تبدیلی دا معاملہ بدنیتی کہہ سکدے او تے انج لگدا اے جیویں سپریم کورٹ دے اختیارات اتے راتوں رات نقب لایا جا رہیا ہووے۔ سیاسی درجہ حرارت گھٹ کرن لئی چیف جسٹس نے پی ڈی ایم حکومت تے پی ٹی آئی سربراہ نوں طلب کر کے معاہدہ کرانا چاہیا مگر پنجاب تے کے پی کے اسمبلیاں دے انتخابات کران دے حوالے نال دونویں فریقاںکولوںانڈرٹیکنگ طلب کیتی۔
گل چلی تے صرف پی ٹی آئی نے رضامندی ظاہر کیتی۔ حکومت نے ایہہ کہہ کے یقین دہانی کران توں انکار کردتا کہ اک کاغذ اتے یقین دہانی نال سیاسی درجہ حرارت وچ کمی نہیں ہو سکدی۔ حالانکہ وزیراعظم اپنے برادر اکبر دے حوالے نال ماضی وچ ایسی ای یقین دہانی عدالت نوں کرا چکے نیں۔ ہن انج کرن توں انکار دا اک ای مطلب اے کہ اوہ ایسا کوئی قدم چکن تے تیار نہیں جہدے توں انتخاب ول جان دی راہ ہموار ہوندی ہووے۔ نامکمل پارلیمنٹ دے سہارے معرض وجود وچ آن والی حکومت جے قومی تے عوامی مسائل حل کرن وچ نکام اے تے اقتدار نال چمٹے رہن دا کوئی جواز نہیں رہندا۔ بہتر اے کہ ا زسر نو عوامی اعتماد حاصل کر لووے تاں جے ملک دی معاشی تے اقتصادی حالت بہتر بنان لئی اہم تے اوکھے فیصلے کر سکے۔