گرُو جِنہاں دے ٹَپّنے

ہن نوٹ دے کے تاں نوکری خریدی جا سکدی ہے پر نوکر بن کے کم سوکھا نہیں ہندا

منصور عزمیؔ

گیان تے ڈگریاں حاصل کرن وچ بڑا فرق اے۔ گیان حاصل کرن لئی زندگی گزر جاندی اے۔ ڈگریاں مُل لئیاں جا سکدیاں ہن۔اتے کئیاں نے لئیاں وی ہن۔ نوٹ دے کے نوکری خریدی جا سکدی ہے پر نوکر بن کے کم سوکھا نہیں ہندا۔شہرت حاصل کرنی سوکھی ہے پرسنبھال کے رکھنی آئوکھی ہندی اے۔ ہتھیار اک وار ورتے جاندے ہن، ساری زندگی سنبھال کے رکھنے پیدے ہن۔ گرواپنے چیلے داباپ کہائوندا اے۔ اتے باپ نوں اپنے پُتر دے چنگے مندے لچھنا بارے پتا ہندا اے۔ پھوڑا تے گھوڑا پلوسیاں وڈے ہندے ہن۔
زندگی دے وچ گرو تے چیلے دا رشتا بہت خاص ہندا ہے۔چنگا گرو ہی تہانوں ودھیا انسان بنا سکدا ہے۔ ہر چنگے گرو دی خاہش ہندی اے کہ اُسدے چیلے اس توں چار پیر اگانہ ہون۔جیوں یہ اکھان اے۔ ’’گرو جنہاں دے ٹپنے ، اتے چیلے جان چھڑپ۔‘‘پہلاں گرو بڑے مخلص ہندے سن۔ پر سماں بدلن دے نال گرو تا ںرہ گئے پر مخلصانا پن مُک گیا۔ گرو نوں پتا ہندا ہے کہ اُسدے چیلیاں دے وچ کیہ کیہ گُن تے خامیاں ہن۔ اس نے خامیاں دور کرنیاں ہندیاں ہن جویں مورتی تاں پتھر وچ ہندی ہے پر مورت کار نے وادھو ملبا لاہ کے اس وچوں مورتی نوں باہر کڈھنا ہندا اے۔
سکھیا دے کھیتر وچ ہی نہیں سگوں زندگی دے ہر پَیڑ دے وچ گرو تے چیلے دا رشتا ہُندا اے۔ گرو دے بغیر تسیں کوئی وی میدان سر نہیں کر سکدے۔ جویں تگڑی فوج دا بے سمجھ کپتان جان دا کھوہ بن جاندا اے۔ جنگ کوئی وی ہووے طاقت دے نال نہیں، سمجھ تے سیانف دے نال لڑی تے جِتی جاندی ہے۔ بہت وار زورآور پہلوان اپنی طاقت ہندیاں ہویاں وی بِناں داء دے ڈھہِ جاندا ہے۔ زندگی دے وچ ہر جنگ جتن دے لئی نہیں، اپنی ہوند بچائی رکھن تے آزاد جیون دے لئی لڑی جاندی ہے۔ بہت گھٹ لوک ہندے ہن جو لوکاں دے لئی میل پتھر بندے ہن۔
انھاں ہی لوکاں نوں اسیں ’’لوک ہیرو‘‘ آکھدے ہاں۔ پہلے سمیاں دے وچ اپنی روزی روٹی کماؤن والے گائکاں نوں ’’لوک گائک‘‘ آکھیا جاندا سی۔پر اوہ لوک گائک نہیں ہندے سن۔ اوہ تے لوکاں دا من پرچائون والے کلاکار ہندے سن۔ساڈے ’’ دانشوراں ‘‘تے ’’لفافا پترکاراں‘‘ نے اوہناں نوں لوک گائک بنا دتا۔ اوہناں دا کہا تے لکھیا اسیں سچ من لیا پر اسیں سچ دی کھوج نہیں کیتی تے اسیں کھوجی کاروی بن گئے اتے ودوان وی بن گئے۔
اک وار میں اک کھوج کار نوں پچھیا کہ ’’ تہاڈے نمبر اینے گھٹ کیوں آئے؟تسیں شاعری دے وچ مخالف وچاردھارا دے نال جڑے کویاں دے بارے کھوج کر رہے سو۔ مینوں اے دسو کہ مارکس تے ایگلز دے وچ کی فرق اتے کیہ مخالفت اے؟‘‘اگیوں آکھن لگا ’’ سر! جے کِتے پیپراں ویلے میرا ایگل ٹھیک ہندا تاں گھٹو گھٹ ستر پرسینٹ نمبر آئوندے۔تے رہی گل مخالفت بارے دسن دی ،اوہ تے جی آپاں ایدھروں اودھروں ای چیپ دینااے۔آپاں کاپی کرن دے وچ پورے ماسٹر ہاں ! ہور تسیں سناؤ۔کویں چلدی اے گھر دی گڈی ؟‘‘ہن اوہ سجن اک یونیورسٹی دے اک شعبے دا پردھان اے۔ دس لیکچرار اُسدے تھلے ہن۔سیانے کہندے ہن کہ ’’ جہے کُجّے، اوہ جہے آلے۔۔۔جہے جیجے اوہ جہے سالے۔۔۔کردے گھالے مالے۔‘‘
گرو تے چیلے دا رشتا بہت ہی پاک ہُندااے۔پر ہن ایہ رشتا کجھ ہوس دے انھیاں نے ناپاک کر دتا۔ ایہ کویں ناپاک ہویا اے ؟ ایہ تے اوہی دس سکدے ہن جہڑے آپنے دھیاں تے پتراں ورگیاں دے نال۔۔۔!”چڑھدے پنجاب توں ساول دھامی نے اس ورتارے بارے دو کہانیاں لکھیاں ہن۔ جو اسدی کتاب ’’ توں نہالا نا بنی۔‘‘ دے وچ ہن۔ گائیڈ تے دوجی پینجی دے پھل۔ اس نے یونیورسٹیاں دے اُستاداں دے اصلی کردار نوں اسدے وچ لکیریا ہے۔ کدے موقعا لگے تاں پڑھ لیو۔تے اوہناں نوں پچھانیوکہ کون ہن؟
اک پروفیسر صاحب تاں رجائی وچ بہہ کے ہی پڑھاکواں دے پرچے چیک کردے ہندے سن۔پتا نہیں اوہنوں ٹھنڈ لگدی یاں پھر کوئی ہور چکر سی۔بہت دیر تاں ڈھکی رجھدی رہی۔ پر اک دن بھانا واپر گیا ۔دہی دے بھلیکھے اس نے کپاہ دی پھُٹ نوں مونہ پا لیا۔بس جی فیر جو ہویا، سو ہویا۔بچاء ایہ ہو گیا کہ اس پھُٹّ ورگی نے یونیورسٹی وچ شکایت ناں کیتی تے الٹا ایہ َوٹا رکھ گئی کہ ہن تھیسس تسیںآپ ہی لکھ لینا۔ جس دن جمع کرواؤنا ہویا دس دینا۔نہیں تاں انج دا جلوس کڈھاں گی کہ پورے دیس دیاں یونیورسٹیاں دے وچ تھرتھل پے جائو گی !‘‘
چلو تسیں وی کراریاں گلاں پڑھن، سنن تے دیکھن دے عادی ہو گئے۔ تہاڈیاں عادتاں ساڈے ٹی وی تے چلدے لڑی وار سیریل تے سنسنی خیز خبراں وکھاؤن والے نیوز چینلاں نے وگاڑیاں ہن۔ سماج سدھار دے پترکار ر ایہ کہہ کہہ کے تھک گئے کہ تسیں ٹی وی ویکھنا بند کردوتاں ہی شعور آوے گا۔ہن شعور سمجھ تاں اودوں ہی پیدا ہو سکدا ہے جے اسیں گیان حاصل کراں گے۔ گیان کتاباں تے تجربے کار انساناں کولوں ہی حاصل ہو سکدا ہے۔ سلیبس دیاں کتاباں سانوں فرضی گیان دیندیاں ہن جو نوکری تے لگن تے ویاہ کرواؤن دے ہی کم آؤندااے پر زندگی دے وچ فیر کدے کم نہیں آؤندا۔ ساڈی تعلیمی سکھیا خورے کدوں دی بنائی ہوئی اے جہڑی اج تک چل رہی اے۔تسیں کم دھندا اوہ ہی سکھدے ہو جو اگے زندگی دے وچ کم آوے ایہ نہیں کہ تسیں کپڑے ویچدے ہووو تے کہو میں جہاز چلاونا ایں۔
گیان ،گرو نے دینا ہے۔ چیلے دے من تے دماغ تے پئی کئی طرحاں دے کمپلیکس دی دھوڑ نوں صاف کرنا ہندا ہے۔ گرو تاں ہی اوہ دھوڑ صاف کر سکدا ہے ،جے اس دااپنا دماغ صاف تے ستھرا ہووے گا تاں اوہ دوسرے دے متھے دے وچ گیان تے وگیان دا دیوا جگا سکدا ہے۔ گرو نے چیلے دا بجھیا دیوا اک وار جگاؤنا ہندا تے فیر چیلے نے آپ ہی دیوے وچ آپنا تیل پاؤنا ہندا۔ گیان حاصل کرن لئی تپ کرنا پیندااے جس نوں تپسیا کرنی کہندے ہن۔ گیان دا گھر بہت دورہے پر اس نوں محنت تے تپسیا دے نال نیڑے کیتا جا سکدا ہے۔ تسیں محنت تے لگن نال نشانا سادھ کے کوئی وی کم کرو کامیاب ہو جائوگے۔ گرو تے چیلے دے وچکار فرق مٹ گیا اے۔ ایہ سماج دے لئی بہت خطرناک اے۔
اسل وچ سارا ورتارا کاروباری ہو کے رہ گیا۔ گیان دی تمنا نہیں رہی نا حاصل کرن دی نا ونڈن دی۔ نوکریا ں میرٹاں تے ملدیا نے میرٹ نمبراں نال بندا اے۔تے نمبر لین لئی جو کرنا ہے کرو۔ ریڈی میڈ مٹیریل خریدو نمبر لوو۔نوکری لوو گیان پیا ڈھٹھے کھوہ وچ۔
جد سبھ کجھ منڈی میلا
فیر کون گرو کون چیلا
٭٭٭