اَج وچ رہ کے زندگی لنگھائو

تحریر : قاسم علی شاہ

اپنے اَج نوں جے تسیں بہترین انداز وچ گزاریا تے اوہدے پاروں کل شاندار ہووے گا‘ اج ضائع ہو گیا تے سمجھو مستقبل دی عمارت وچ اک اِٹ دا گھاٹا رہ گیا۔اسیں لمحہ موجود نوں محسوس نہیں کردے تے اللہ دی عطا کردہ نعمتاں دا ادراک نہیں رکھدے۔ ساڈی بے سکونی دی وڈی وجہ ایہہ اے کہ اسیں روحانی زندگی نہیں جیندے تے خود نوں جسمانی مخلوق سمجھدے آں۔
جنگلی درختاں دے جھرمٹ وچ صاف پانی دی ایہہ چھوٹی جئی ندی پرسکون انداز وچ بہہ رہی سی۔ پرندیاں دی چہچہاہٹ تے خوشگوار ہواواں دی سرسراہٹ نے اک سوہنا سماں بنھ دتا سی۔ شاگرد کافی دیر توں ندی وچ پیر لٹکائے بیٹھیا سی۔ اچانک اوہنے کول بیٹھے مرشد نوں پچھیا: یااستاد! ندی دا پانی وکھرے انداز وچ چلدا اے۔ پہاڑا توں اتردے ہوئے اوہدی رفتار بڑی تیز ہوندی اے لیکن تھلے پہنچ کے ایہہ ہولی ہو جاندا اے تے جے کوئی رکاوٹ سامنے آ جاوے تے کجھ دیر لئی رک وی جاندا اے جد کہ ویلا ہمیشہ سدھا چلدا اے‘ انج کیوں اے؟
استاد بولیا: ایس ندی نوں ویکھو‘ ایہدے وچ تہانوں چھوٹے تے وڈے پتھر نظر آون گے۔ جے ندی دا پانی صرف وڈے وڈے پتھراں نوں دھیان وچ رکھے تے اوہناں نال ٹکراندا ہویا منزل ول ودھے تے بڑی چھیتی اوہدا سفر ختم ہو جاوے گا۔ جے اوہ وڈے پتھراں اتے نظر رکھن دے بجائے چھوٹے چھوٹے پتھراں نوں وی ویکھے‘ اپنی رفتار گھٹ رکھے تے اپنے ایس سفر وچ دھپ دیاں کِرناں‘ درخت دے سائے ‘ زمین دے نشیب و فراز بہار دی خشبو‘ خزاں دے پتے‘ دن دا چانن تے رات وچ چمکدے چن دے جلویاں نوں وی انجوائے کرے تے یقینی طور تے اوہدا ایہہ سفر شاندار ہووے گا۔ مستقبل اک سفنا اے تے بھیڑا مستقبل اندیشہ اے جہڑا انسان دی ہمت نوں کمزور تے اوہدے حوصلیاں نوں کھوکھلا کر دیندا اے۔ اج وچ اینی طاقت اے کہ ایہہ تہاڈے مستقبل دے ہر لمحے اتے اثرانداز ہوندا اے۔ اج نوں جے تسیں بہترین انداز وچ لنگھائو تے ایہدے پاروں تہاڈا کل شاندار ہووے گا۔اج کسے طرحاں ضائع ہو گیا تے ایہدا مطلب ایہہ اے کہ تہاڈے مستقبل دی عمارت وچ اک اِٹ دی کمی رہ گئی جہنوں پورا کرن لئی تہانوں فیر خون پسینہ اک کرنا پووے گا۔ تہاڈا اج اینا شاندار ہونا چاہیدا اے کہ جے تسیں اپنے اج دی ڈائری لکھو تے اوہدے اگلے دس ورھیاں مگروں پڑھو تے تہانوں اپنے آپ اتے فخر ہووے‘ تہاڈے ذہن وچ اک پوری کہانی سامنے آ جاوے کہ ایس دن تسیں کہڑی کاوش وچ لگے ہوئے سی۔تہاڈے ذہن وچ کہڑے کہڑے سفنے سن جہڑے ہن شرمندہ تعبیر ہو چکے نیں۔ ساڈی زندگی دی مثال وی ندی دے ایس پانی جئی اے۔
تسیں جے اپنی زندگی وچ صرف وڈے موقعیاں نوں نظر وچ رکھو گے کہ مینوں ڈگری کدوں ملے گی۔ ویاہ کدوں ہووے گی‘ نوکری کدوں ملے گی۔ بچے کدوں ہون گے‘ نواں کاروبار کیویں ملے گا تے فیر تہاڈے ہتھ وچ موجود ویلے دا پیالہ اینی تیزی نال خالی ہو جاوے گا کہ تہانوں احساس وی نہیں ہووے گا لیکن جے زندگی دے ہر ہر منٹ نوں دھیان وچ رکھدے ہو‘ اوہدے وچ جیندے ہووے تے دریا دے پانی وانگوں اپنے ایس سفر وچ آن والی ہر چیز نوں محسوس کردے ہواوہنوں انجوائے کردے ہو تو فیر تہانوں ایہہ محسوس نہیں ہووے گا کہ ویلا بالکل اِکو جیا اے یا زندگی پھکی تے بے رونق اے بلکہ ایہہ خزاں‘ بہار‘ دن‘ رات‘ بارش تے دھپ دا اک ایسا حسین امتزاج ہووے گا جہدا ہر ہر پل تہاڈی روح نوں توانا کرے گا۔
سکول دے زمانے وچ بالاں نوں ڈرائنگ دا بڑا شوق ہوندا اے۔ مختلف اشکال وچ مختلف رنگ بھرنا اوہناں دا پسندیدہ مشغلہ ہوندا اے۔ ہر بچے دا اپنا اپنا طریقہ ہوندا اے۔ کوئی سدھی لائناں لا کے‘ کوئی چوکور انداز وچ‘ کوئی بے ہنگم طریقے نال تے کوئی بہت ای منظم انداز وچ ڈرائنگ کردا اے‘ البتہ اہم گل ایہہ اے کہ ڈرائنگ دا ایہہ سلسلہ صرف بچپن تک نہیں رہندا بلکہ آخری ساہ تک چلدا اے۔
اوہ کیویں؟ تہاڈے ذہن وچ ہووے گا کہ بچپن توں نکل کے اسیں جیویں تھوڑے جئے وڈے ہون لگنے آں تے زندگی دی ذمہ داریاں پوری کرن وچ اینے مصروف ہو جانے آں کہ فیر کلر پنسل ہتھ وچ پھڑن تے دائرہ‘ مستطیل‘ مربع خانیاں وچ رنگ بھرن لئی ساڈے کول ویلا ای نہیں رہندا!! قدرت سانوں روز اک نواں دن دیندی اے۔ اک دن دے 24 گھنٹے دراصل ساڈا کینوس ہوندے نیں تے ساڈی توانائی برش وانگ ہوندی اے جہدے توں اسیں رنگ کینوس اتے رنگ بھرنا ہوندا اے۔ ہن ایہہ ساڈے اتے منحصر اے کہ ایس سوہنے کینوس دا اسیں کیہ حشر کرنے آں۔ کیہ اسیں اک بھرواں دن لنگھا کے ایس کینوس نوں سوہنے رنگاں نال بھرنے آں یا فیر بے مقصد کماں وچ لگ کے ایس کینوس نوں بدنما بنا دینے آں۔
انسان جہناں چیزاں دی سب توں ودھ ناقدری کردا اے اوہناں وچ سرفہرست ویلا اے۔ بدھا کہندا اے کہ بدقسمتی نال انسان سمجھدا اے کہ ا وہدے کول وقت اے (حالاں کہ انج نہیں اے) اسیں سمجھنے آں کہ ایہہ وی سانوں انج ای ملیا ہویا۔ ایہو وجہ اے کہ اسیں اوہدی بوہتی پرواہ وی نہیں کردے جد کہ ایہدے مقابلے وچ اسیں پیسیاں دی بڑی قدر کرنے آں کیوں جے پیسہ کمان وچ ساڈا پسینہ بہاہوندا اے ۔ ویلے دی قدر نہ کرن دی اک وجہ ایہہ وی اے کہ اسیں سمجھنے آں کہ اک ایسا ویلا آن والا اے جہڑا میرے اج دے دن توں بہتر ہووے گا۔ جدوں اسیں سکول وچ ہوواں گے تے سمجھنے آں کہ جدوں میں میٹرک کر لوواں گا تے فیر زندگی آسان ہو جاوے گی۔ میٹرک مگروں کالج وچ پڑھن تے ڈگری دی فکر لاحق ہو جاندی اے۔ ہر شخص سمجھدا اے کہ ڈگری مگروں تے بس مزے ای مزے نیں۔فیر ڈگری مگروں چنگی جئی نوکری دا سوچدے نیں فیر ویاہ دا فیر بالاں دا‘ فیر اسیں اک نواں گھر لیناہوندا اے۔ اوہدے مگروں جدوں بال وڈے ہو جان تے اوہناں دی تعلیم ‘ کیرئیر تے فیر ویاہ دی فکر لاحق ہو جاندی اے۔
لاشعوری طور تے چنگے وقت دا سوچ سوچ کے اسیں اپنی موجودہ خوشی دا مزہ وی پھکا کر دینے آں۔ غور کرو تے اج دا دن وی ماضی وچ تہاڈا کدی سفنا رہیا ہووے گا۔ اج دے دن ساڈے کول کنی ایسیاں نعمتاں موجود نیں جہڑیاں ماضی وچ نہیں سن۔ اَج ساڈے کول رشتے تے تعلقات پہلے توں وَدھ نیں‘ سہولتاں تے آسائشاں پہلے توں ودھ نیں۔ مالی فراوانی ماضی توں ودھ آ چکی اے لیکن ایہدے باوجود اسیں کسے ایسے ویلے دے انتظار وچ آں جہدے مگروں ای اسیں خوش ہوواں گے۔
دراصل ساڈے اندر احساس دی بڑی کمی اے۔ اسیں لمحہ موجود نوں محسوس نہیں کردے‘ ساڈیاں اَکھاں اوہناں ہزاراں نعمتاں نوں ویکھن توں محروم نیں جہڑیاں اللہ نے بغیر کسے معاوضے دے سانوں دتیاں ہوئیاں نیں۔ اسیں رو زاک تابناک سورج ویکھنے آں۔ سویرے جاگن مگروں ساڈے ہتھ پیر سلامت ہوندے نیں۔ سانوں دستر خوان اتے خوراک مل جاندی اے۔ اپنے کم تے جان لئی سواری موجود ہوندی اے۔ رابطے تے کم کرن لئی تیز ترین انٹرنیٹ‘ موبائل فون تے کمپیوٹر سسٹم موجود نیں۔ شدید گرمی وچ اے سی دی ٹھنڈک‘ بارش وچ چھتری دا سہارا‘ شدید ٹھنڈک وچ ہیٹر دی نعمت‘ خوبصورتی لئی بیش قیمت
لباس‘ دکھ سکھ وچ ساتھ دین لئی رشتہ دار تے دوست تے سب توں ودھ کے ساڈے اندر موجود توانائی جہدے دم تے اسیں اپنی پوری زندگی چلا رہے ہونے آں۔ کیہ ایہہ ساری نعمتاں شکرگزار ہون لئی کافی نہیں تے کیہ جہڑے انسان نوں تن ویلے دا کھانا مل رہیا ہووے‘ رہن لئی مناسب گھر ہووے‘ آن جان لئی سواری ہووے تے اوہدی زندگی وچ کجھ پرخلوص لوگ ہون تے کیہ ایہہ سب کجھ اک بہترین زندگی نہیں۔ کیہ اسیں اوہناں ساریاں چیزاں دی قدر اوہدوں کراں گے جدوں اسیں اوہناں توں محروم ہو جاواں گے؟۔
سب توں وڈی سچائی:
یاد رکھودنیا دی سب توں وڈی سچائی اج اے کیوں جے اسیں ماضی وچ جائیے تے اوہ دو طرحاں دا ہووے گا۔ چنگا یا بھیڑا۔ جے چنگا ہویا تے اوہ سانوں خوشگوار لگے گا لیکن چونکہ اوہ خوشی اوس ویلے موجود نہیں ایس لئی ایہہ خیال سانوں دکھ دیوے گا تے جے ساڈا ماضی بھیڑا ہویا تے وی ایہہ چیز سانوں افسردہ بنا دیوے گی۔ جے مستقبل وَل جائیے تے اوہدی وی دو قسماں نیں۔ چنگا یا بھیڑا۔ چنگا مستقبل اک سفنا اے تے بھیڑا مستقبل اندیشہ اے جہڑا انسان دی ہمت نوں کمزور تے اوہدے حوصلیاں نوں کھوکھلا کر دیندا اے۔ اج وچ اینی طاقت اے کہ ایہہ تہاڈے مستقبل دے ہر لمحے اتے اثرانداز ہوندا اے۔ اج نوں جے تسیں بہترین انداز وچ لنگھائو تے ایہدے پاروں تہاڈا کل شاندار ہووے گا۔اج کسے طرحاں ضائع ہو گیا تے ایہدا مطلب ایہہ اے کہ تہاڈے مستقبل دی عمارت وچ اک اِٹ دی کمی رہ گئی جہنوں پورا کرن لئی تہانوں فیر خون پسینہ اک کرنا پووے گا۔ تہاڈا اج اینا شاندار ہونا چاہیدا اے کہ جے تسیں اپنے اج دی ڈائری لکھو تے اوہدے اگلے دس ورھیاں مگروں پڑھو تے تہانوں اپنے آپ اتے فخر ہووے‘ تہاڈے ذہن وچ اک پوری کہانی سامنے آ جاوے کہ ایس دن تسیں کہڑی کاوش وچ لگے ہوئے سی۔تہاڈے ذہن وچ کہڑے کہڑے سفنے سن جہڑے ہن شرمندہ تعبیر ہو چکے نیں۔
حل کیہ:
سوال ایہہ اے کہ اسیں اج دے دن نوں محسوس نہیں کردے۔ اسیں کیوں سوچنے آں کہ اک چنگا آن والا ویلا ای آسودگی دیوے گا؟ جواب ایہہ اے کہ اسیں جسمانی تے ذہنی زندگی جینے آں۔ روحانی نہیں جسمانی زندگی دا مطلب اے مادی چیزاں دے تصور دے نال زندگی لنگھانا جیویں ایہہ میرا گھر اے‘ ایہہ میری گڈی اے‘ ایہہ میرا موبائل اے‘ ایہہ میری جائیداد اے وغیرہ وغیرہ۔ ذہنی زندگی خیالاں دی زندگی اے۔ ساڈے ذہن وچ جیویں دے خیال آندے نیں اسیں اوہدی اَکھ نال دنیا نوں ویکھنے آں تے دنیا نوں وی ویسا ای سمجھنے آں۔ جیویں تسیں جدوں خوش ہوندے او تے ہر کوئی تہانوں خوش نظر آندا اے لیکن ناراض ہون تے فیر اوس ویلے تہاڈا پسندیدہ میوزک تے تہاڈا پسندیدہ کھانا وی تہانوں مزا نہیں دیندا۔ایسے طرحاں تہانوں مینہ پسند اے لیکن خدانخواستہ مینہ دے دوران تسیں کسے خطرناک حادثے دا شکار ہو جائو تے تہانوں مینہ چنگا نہیں لگے گا تے جدوں وی مینہ وَسے گا تے تہانوں اوس واقعہ دی یاد دواوے گا۔
روحانی زندگی دا مطلب اے اپنے رب نال مضبوط تعلق ‘ لمحہ موجود وچ رہندے ہوئے شکر گزار بندہ بننا۔ ساڈی بے سکونی دی وڈی وجہ ایہہ اے کہ اسیں روحانی زندگی نہیں جیندے۔ اسیں خود نوں جسمانی مخلوق سمجھنے آں جد کہ حقیقت ایہہ اے کہ اسیں روحانی مخلوق آں جہڑے کہ جسمانی وجود دے اندر آں۔ جدوں وی ساڈا روحانی پہلو کمزور ہووے گا تے روح نوں خوراک نہیں ملے گی جہدی وجہ نال اوہ بے سکونی تے اندیشیاں دے گھیرے وچ ہووے گا۔ لمحہ موجود پاروں تسیں اپنی پوری زندگی توں لطف اندوز ہونا شروع ہو جاندے او۔
جے تہاڈا اج چنگا اے تے کل وی چنگا ہووے گا۔ جے اج چنگا نہیں تے فیر انجام وی چنگا نہیں ہووے گا۔ کل دی کامیابی لئی تہانوں اج دی صورت وچ اک قسط ادا کرنا ہوندی اے لہٰذا اج نوں اہمیت دیو تے قدرت دے عطا کردہ ایس کینوس نوں اینے سوہنے رنگاں نال بھرو کہ ایہہ تہاڈے مستقبل نوں تابناک بنا دیوے۔ اپنے اج دے متعلق خود توں ایہہ سوال ضرور پچھو!!
کیہ میرا اج ایسے کل نال جڑیا اے جہڑا کہ میرا سفنا اے؟
کیہ میں اج کجھ نواں سکھیا اے؟
اج دے دن میری غلطیاں کیہ سن؟
معلومات‘ عادتاں‘اطوار تے قابلیت تے صلاحیت دی صورت وچ اج میری زندگی وچ کیہ بہتری آئی؟
میرے اج توں کسے انسان نوں فیدہ پہنچیا اے؟
درست سوال درست سمت نوں متعین کردے نیں۔ جے زندگی دے متعلق تہاڈے سوال درست ہو گئے تے ایہدا مطلب ایہہ اے کہ تسیں اک بامقصد زندگی گزار رہے او۔