شِو کمار بٹالوی دے جنم دن 23 جولائی تے اُچیچا لیکھ

بٹالے نوں پوری دُنیا وچّ پچھان دین والا شاعر شو کمار بٹالوی

لیکھ: اندرجیت سنگھ ہرپرا

اُلتھا سودھ: محمد آصف رضا

اج 23 جولائی نوں پنجابی ماں بولی دے لاڈلے شاعر، بِرہا دے سلطان شو کمار بٹالوی دا جنم دن ہے۔ شِو دا جنم بھاویں بٹالے نہیں ہویا سی پر اوس دا بٹالے نال سانگا کجھ اجیہا بنیا جیویں ایہہ سمیل جنماں-جمانتراں دا ہووے۔ سیالکوٹ دا ایہہ منڈا کسے دن شِو بٹالوی بن کے پوری دُنیا وچّ اپنا اتے ماں بولی پنجابی دا قد اینا اچا کرے گا ایہہ اوس ویلے کسے سوچیا وی نہیں ہونا۔
شو کمار بٹالوی پنجابی شاعری دا اوہ اچّ دمالڑا نشان ہے جس نے بہت تھوڑے سالاں دی زندگی اتے ادب وچ اوہ کجھ کر وکھایا جو وِرلیاں نوں نصیب ہندا ہے۔ عمر دے کل 37 سال ہنڈھا کے پنجابی شاعری وچ دیاں اوہ خوبصورتیاں سرج دتیاں جیہناں نوں اوس توں سینکڑے ورھے پہلاں ہوئے قِصّہ کویاں جاں صوفی شاعراں دی شاعری وچوں لبھنا پیندا سی۔
شو کمار بٹالوی دا جنم 23 جولائی 1936 نوں پنجاب ونڈ توں پہلاں دے سانجھے پنجاب دے ضلع گورداس پور دی تحصیل شکرگڑھ دے پنڈ ‘بڑا پنڈ لوٹیاں’ (ہُن پاکستان دے ضلع سیالکوٹ) وچ پتا پنڈت کرشن گوپال دے گھر ماتا شانتی دیوی دی ککھوں ہویا۔ شو کمار راوی کنڈھے جمیا، بٹالے وڈا ہویا، قادیاں اتے نابھہ وچ کجھ عرصہ پڑھیا۔ ارلی بھنّ (گورداس پور) وچ پٹوار، پریم نگر بٹالا اتے چنڈی گڑھ دی سٹیٹ بینک آف انڈیا برانچ دی کلرکی اوس دا جیون ویہار کدے نہ بن سکی۔ اوہ اجیہا ان اعلانیا شہنشاہ سی جس دی سلطنت اوس دے جیوندے جی تاں عالمی حداں توں پار ہے ہی سی پر موت مگروں ہور وی پھیل گئی۔ دھرتی دا کوئی وی بندھیج اوس دے َپیراں نوں اپنی بیڑی وچ نہ نوڑ سکیا۔ اوہ رشتیاں ناطیاں اتے سنبندھاں دی پاکیزگی توں واقف ہوندا ہویا وی سارے بندھن توڑ دیندا۔ راوی دا پُتر سی نہ، اوس نوں دریا دے اتھرے ویگ دی گُڑتی سی۔
کہندے ہن کہ شو کمار بٹالوی نے اپنی کسے وی کتاب تے اپنے آپ نوں بٹالوی نہیں لکھیا۔ دو تنّ ہتھ لکھت نظماں توں ہی شو بٹالوی دے روپ `چ دستخط ملدے ہن ۔ پر حالات دی ستم ظریفی ویکھو ! شو کمار دے ناں نال بٹالوی پکے طور تے جُڑ گیا ہے۔ ہُن تاں کوئی ہور وی شو کمار ہووے تاں لوک اوس دی چھیڑ بٹالوی پا لیندے ہن۔ ایہہ رتبہ جَنے کھنے نوں نصیب نہیں ہوندا۔ شو کمار بٹالوی راوی دے کنڈھے وسدے شکرگڑ تحصیل دے پنڈ بڑا پنڈ لوہٹیاں وچ جمیا۔ آزادی توں کجھ ورھے پہلاں اوہ سیالکوٹیا رہیا اتے 1947 توں بعد پریوار دے بٹالے آ جان کرکے باقی دی زندگی بٹالوی بن گیا۔گاندھی چونک بٹالے توں ڈیرہ بابا نانک ولّ جاندیاں کھبے پاسے پریم نگر محلے وچ اوس دا نواس اج وی ہر کسے نوں اوس دے اوتھے ہون دا بُھلیکھا پاؤندا ہے۔
اپنے گورداور باپ گوپال کرشن دیاں ریجھاں مطابق شو کمار بٹالوی پٹواری بھرتی ہو گیا اتے اوس دی پہلی نیوکتی کلانور نیڑے پنڈ ارلیبھنّ وچ ہوئی۔ شِو بھاویں پٹواری بن گیا سی پر اوہ کاوَ دیش دیاں اچیاں بلندیاں دا پرندہ بننا لوچدا سی۔ اوس دیاں کچی عمر دیاں دوستیاں دے واقف کار اتے ہور نکٹورتی سجن پیارے دَسدے ہن کہ اوہ ہر کسے لئی کلیانکاری وطیرہ دھاردا سی۔ موم بتی وانگ اپنا آپ تاں پگھلا دیندا پر کسے نوں ہنیرے راہاں وچ نہ بھٹکن دیندا۔
شو کمار پنجابی زبان دا محبوب شاعر سی۔ کسے دھڑے، دھرم، سیاست جاں گٹّ توں بہت اُچیرا سی۔ اس دا پہلا کاوَ دھرم شاعری سی، نعرہ نہیں۔ اوہ پاردرشی ہستی دا سوآمی سی اپنی شاعری وانگ۔ پارکھو سجن پیارے اس نوں پہلے دنوں ہی محبت کرن لگّ پئے۔ شو یاراں دا یار سی۔ کہندے ہن شو نے اونیاں راتاں اپنے گھر نہیں کٹیاں ہونیاں جنیاں اوس نے اپنے متر پیاریاں دے انگ سنگ گزاریاں۔
کہندے نے شو جدوں سٹیجاں اُپر اپنی مٹھی ہوک نال اپنے برہا دے گیتاں نوں گاؤندا تاں اوس دی ایہہ ہیک کسے ببیہے توں گھٹّ نہ لگدی۔ اوہ اپنی شاعری تے مٹھی آواز نال سُنن نوں کِیل لیندا۔ شو کمار بٹالوی نوں لوک برہا دا شاعر آکھدے ہن کیونکہ اوس نے برہا دا ذکر وار وار کیتا ہے۔ ایہہ برہا اوس دا تن اتے من توں وچھنے جی دا ردن مئی برہا ہے جس نوں اوہ سو مکیاں دے حج برابر گِن دا ہے۔
شو کمار نوں 27 سال دی عمر وچ ہی بھارتی ساہت اکاڈمی پرسکار “لونا” لکھن بدلے ملیا ۔ اوس جنی عمر دے کسے وی لکھاری نوں ہُن تیک ایہہ اعزاز حاصل نہیں ہویا۔
سانجھے پنجاب سمیں جنمیاں شو کمار بٹالوی پنجاب دی ونڈ توں بعد وی دوواں پنجاباں دا سانجھا ہی رہیا۔ اوہ پنجاب ماں بولی دا اوہ لاڈلا پُتر سی جس نے ماں بولی دے گواچدے جا رہے شبداں نوں اپنی شاعری وچ سنبھالیا۔ اوس دے بولاں وچوں صرف پنجاب نہیں سگوں سچ مچّ کائنات دے درشن ہوندے ہن۔
شو کمار بٹالوی نوں جو رتبہ تے پیار پوری دُنیا وچوں ملیا ہے اوہ اس نوں اپنے بٹالا شہر وچوں نہیں مل سکیا۔ شو بٹالوی نے ایہہ گلّ اپنے جیؤندے جی وی محسوس کر لئی سی اتے اوہ بٹالا دے لوکاں نوں اپنی کوتا وچّ پتل تے لوہے دے لوک کہندا لکھدا ہے کہ :-
لوہے دے ایس شہر وچّ پتل دے لوک رہندے سِکّے دے بول بولن شیشے دا ویس پاؤندے۔
جستی ایہدے گگن ’تے پتل دا چڑھدا سورج تانبے دے رُکھاں اپر سونے دے گرجھ بہندے۔
لوہے دے ایس شہر وچّ لوہے دے لوک رہسن لوہے دے گیت سندے لوہے دے گیت گاؤندے۔
شو دے بول امر ہن اتے اوس نے جو اپنی یادگار بارے پیشن گوئی کیتی سی اوہ اوس دے جان توں کئی دہاکیاں بعد وی سچی ثابت ہو رہی ہے۔ شو کہندا سی :-
جتھے بُجھیا وی نہ مِلو دیوا،
سوئیو میرا مزار ہووےگا۔
سچیں اج تکّ بٹالا شہر وچ شو دی مزار (شو بٹالوی آڈیٹوریم) اُپر دیوا نہیں بل سکیا ہے۔
خیر اج اوس مہان شاعر دا جنم دن ہے اتے اسیں بٹالا واسی پوری دنیا نوں شو بٹالوی دے جنم دن دی مبارک باد دیندے ہاں۔ خورے جویں ہن بٹالا شہر وچّ لوہے دی صنعت دا کم ختم ہون نال بٹالے توں لوہے دے شہر دا رتبہ کُھس گیا ہے، ہو سکدا ہے ہُن اوس شہر دے لوک وی پتل تے لوہے دے دل والے نہ رہن۔ سمیں دے بدلن نال لوکاں دے دلاں وچّ اپنے پیارے شاعر شو کمار لئی موہ محبت جاگے اتے اوس دے مزار اُپر دیوے بلن لگّ جان۔ ساڈی تاں ایہو دعا ہے۔
آمین….!