افسانہء حجاز(از عبدالغفور) اُتے اک نظر

تبصرہ نگار:پروفیسر حکیم شفیق کھوکھر

اٹھ ذوالحجہ نوں جدوں سعودی عرب وچ فرزند ان توحید میدان عرفات وچ جمع ہو کے رب ذوالجلال دے حضور گڑ گڑا کے اپنے گناہواں دی معافی تے ایس دی رحمت دی بھیک منگ رہے سن تے میں لہور وچ بیٹھا ٹی وی اُتے ایہہ منظر ویکھ کے اللہ نال دعا کر رہیا سی کہ اوہ آئندہ ورہے مینوں وی ایہناں خوش نصیباں وچ شامل فرما دیوے۔ ایس ویلے میں اللہ دے فضل و کرم نال ایس دے حبیب ﷺ اُتے لکھاں درود شریف پڑھن دی سعادت حاصل کر چکیا سی تے اللہ دے فضل و کرم دا منتظر سی کہ علامہ عبدالستار عاصم دا ریلی فون آیا کہ میں عید دے دن آپ دے کول آئواں گا تے اک کتاب تہانوں پیش کراں گا۔
عید دے دن قربانی دی سعادت توں ہجے فارغ ہویا سی کہ علامہ صاحب تشریف لیائے ایہناں دے ہتھ وچ اک کتاب سی۔ جس اُتے روضہ رسول ﷺ دی خوبصورت تصویر سی، جس توں اندازہ ہوندا سی کہ ایہہ کوئی عام کتاب نہیں بلکے ایہہ ایس دا تعلق ایس مبارک ہستی نال اے جس دی عظمت دی قسم آپ اللہ تعالیٰ نے چکی اے۔ کتاب نوں ہتھ وچ لیا تے پتا چلیا کہ ایہہ سفر نامہ، حج اے جنہوں جناب عبدالغفور نے افسانہ حجاز دے ناں توں تحریر کیتا اے۔ اوہناں نے اپنے دوجے حج دے دوران وچ پیش آن والے واقعات و تجربات تے مشاہدات نوں اک خاص انداز وچ زیب قرطاس کر کے بعد وچ حج دی سعادت حاصل کرن لئی سعودی عرب جان والیاں نوں ایس مبارک تے مشکل سفر دیاں مشکلاں توں خبردار کیتا اے تے دسیا اے کہ اللہ تعالیٰ نے جس سفر نوں مشقت نال تعبیر کیتا اے ایس دے دوران ایہناں نوں کنہاں حالات دا ساہمنا کرنا پئے سکدا اے تے ایہناں توں کس طرح بچیا جا سکدا اے۔ ایہناں وچ جعل سازاں دی حرکات دا تذکرہ وی اے تے مقامی بس ڈراوراں دی حرکات دا وی ذکر کر کے اوہناں نے اپنی دانست وچ دس دتا اے کہ
؎ آتی ہیں اس سفر میں مشکلات کیسی؟
ملتی ہے ان غموں سے تم کو نجات کیسی؟
کتاب نوں کھولدے ای گجرات دے صاحب طرز شاعر، نعت خواں، خوش بیاں، خوش کلام، خوش گفتار، خوش لباس، شاعر، استاد، مضمون نگار تے تجزیہ کار پروفیسر تفاخر محمود گوندل دا دیباچہ تے شعر نظر آئے جس نال اندازہ ہو گیا کہ علامہ عبدالستار عاصم نے ایس کتاب دی طباعت وچ جیہڑی محنت کیتی اے اونج دی ای محنت عبدالغفور صاحب نے وی ایس دی تیار ی وچ کیتی اے۔
انج دی اک کوشش ڈاکٹر آصف محمود جاء وی اپنی کتاب ــ’’ اللہ،کعبہ اور بندہ ‘‘ وچ کر چکے نیں۔ ایہناں دی کوشش دی ہر طرح نال تے ہر فورم توں پذیرائی ہو چکی اے ایس توں علاوہ ممتاز مفتی زمان کھوکھر، اختر بھٹہ تے درجناں حجاج کرام کر چکے نیں۔ سوال ایہہ پیدا ہوندا اے کہ عبدالغفور صاحب نے کیہ کمال وکھایا اے؟ ایس سوال دا جواب ایس کتاب نوں پوری توجہ تے عشق رسول ﷺ دی روشنی وچ پڑھن نال ای مل سکے گا آپ مصنف نے وی ایس کتاب نوں تالیف کرن توں پہلے ایس سلسلے وچ لکھی کئی کتاباں دا بنظر غایر مطالعہ کیتا اے اوہناں نے بڑی سادگی تے پرکاری دا مظاہرہ کردے ہوئے اپنے جذبات دا اظہار وی کیتا اے تے اپنے قاری نوں دس وی دتا اے بقول شاعر:
؎ دل خوش ہوا ہے راہ کو پُر خار دیکھ کر
ان آبلوں سے پائوں کے گبھرا گیا تھا میں
اوہناں نے آپ تے اپنے ساتھیاں دے نال لنگھن والے سارے واقعے بیان کردتے نیں حتیٰ کہ میاں بیوی دے جھگڑیاں نوں وی پیش کر دتا اے۔ ایس لئی میرا مشورہ اے کہ جیہڑے اصحاب آئندہ ورہے یا ایس دے بعد حج یا عمرہ دی سعادت حاصل کرن دا ارادہ رکھدے نیں ایس دا وی بغور مطالعہ فرمان، تاں جے ایہناں نوں ایس مقدس سفر دے دوران پیش آن والی مصیبتاں دا علم ہوئے تے ایہناں توں بچ کے زیادہ بہتر طریقے نال ایہہ فریضہ ادا کر سکن۔ آخر وچ کجھ شعر ایس کتاب دے بارے وچ پیش خدمت نیں۔
؎ عبدالغفور نے لکھا ہے افسانہء حجاز
حج کے سفر کا حال بھی تحریر کر دیا
عبدالستار عاصم نے چھاپ کر اسے
طول و عرض میں ملک کے مشہور کردیا
تفاخر محمود گوندل نے لکھ کر دیبائچہ
علم و ہنر سے اس کو معمور کردیا
محمد فاروق عزمی نے موتی پرو دئیے
افسانہ ء حجاز کو منصور کردیا
تونیشفیق لکھ کر اشعار بے بدل
عشاق مصطفیٰ میں مشہور کردیا