سودوزیاں ،،دا احساس

تحریر حمیداللہ بھٹی

پاکستان توں اکثر ناراض رہن والے اشرف غنی کجھ عرصے توں ناراضگی دا اظہار کرن وچ نہ صرف محتاط نیں بلکہ امن دے حوالے نال پاکستانی کردار دے معترف نیں ایسے طرح عبداللہ عبداللہ دے لہجے وچ تبدیلی نمایاں اے حکومتی سطح اُتے تلخی دا دا خاتمہ دیرپا ہویا تے کئی دہائیاں توں اتار چڑھائو دا شکار پاک افغان مراسم اُتے دوستانہ رنگ نمایاں ہو جائے گا افغان قیادت وچ ایہہ تبدیلی کیوں آئی سمجھنا کوئی اوکھا نہیں مستقبل دے سیاسی سیٹ اپ وچ کردار دی منگ واضح نظر آندی اے ہن تے امریکہ وی طالبان نوں تشدد وچ کمی لیان تے مذاکرات اُتے آمادہ کرن دا اعتراف کرن لگیا تے کجھ عرصہ توں ڈومور دا تقاضا کرنا بھل گیا اے جس توں افغان امن دے حوالے نال پاکستان دا کردار ودھ گیا اے جے افغانستان وچ بھارتی کردار دی وسعت اُتے امریکہ بضد نہ ہوئے تے علاقے وچ عسکریت پسندی دا خاتمہ تے کاروباری سرگرمیاں نوں فروغ مل سکدا اے۔
پاکستان ہن افغانستان توں فوری فوجی انخلا دی مخالفت کر رہیا اے حالاں کے غیر ملکی فوجاں نوں کڈن لئی پاکستان نے ڈھیراں نقصان چکیا ہزاراں جاناں گئیاں کھرباں دی املاک تباہ ہوئیاں پر پاکستان دے موقف وچ نرمی پیدا نہ ہوئی بلکہ افغاناں نوں آپ اپنے نمائندیاں دا انتخاب تے مستقبل دا فیصلہ کرن دا حق دین دی گل کیتی ہن حالات انج دے ہو گئے نیں کہ افغان حکومت تے پاکستان دا موقف اک ہو گیا اے دونویں ای چاہندے نیں کہ سیاسی حل دے بغیر ملکی فوجاں دا انخلا مناسب نہیں ایہہ تبدیلی کیوں آئی تے وجوہات کیہ نیں؟ سمجھنا تے جاننا بوہت آسان اے۔
افغان حکومت حالات دے تغیر و تبدل توں کافی پریشان اے ایس توں پہلاں جدوں وی طالبان نال مصالحت دی گل ہوئی امریکہ آڑے آ جاندا تے دہشت گردی دا الزام لان لگدا جس دی بنا اُتے طالبان نوں سیاسی عمل وچ شریک کرن دی گل ختم کر دتی جاندی پر ہن امریکیاں نے آپ طالبان نال امن معاہدہ کر لیا اے جس نال افغان حکومت دی حیثیت بوہت کمزور نظر آن لگی اے۔ اشرف غنی کٹی گُڈی وانگوں بے یارو مددگار ہوندے وکھائی دین لگے نیں تے ایہہ خطرہ منڈلان لگیا اے کہ کسے ویلے وی طالبان کابل اُتے چڑھائی کر سکدے نیں کیوں جے امن معاہدہ ہون تے سیاسی عمل وچ شرکت لئی جاری مذاکرات دے باوجود طالبان نے مسلح جدوجہد نہیں چھڈی بلکہ اوہ پوری قوت نال حکومتی اداریاں اُتے حملے جاری رکھے ہوئے نیں جواب وچ فضائیہ نوں استعمال کرن دے باوجود اشرف غنی حکومت حملیاں وچ کمی نہیں لیا سکی ایہہ صورتحال بوہت پریشان کُن اے ایسے لئی کسے نہ کسے طرح غیر ملکی فوجاں نوں کجھ عرصہ مزید روکن دی آرزو مند اے پر امریکہ ہن رُکن یا امن عمل وچ کردار ادا کرن دے متمنی نہیں اوہ جلدی توں جلدی افغان سرزمین انج دی حالت وچ چھڈنا چاہندے نیں جس وچ تشدد تے جنگ وجدل دے آثار مکمل طور اُتے معدوم نہ ہون۔
چین دی وسعت پاندی معیشت دی صورت وچ پُرامن افغانستان ایس دی لوڑ نہیں بلکہ بدامنی دی اگ وچ سڑدا ایہہ ملک زیادہ سودمند اے وجہ ایہہ اے کہ جے افغانستان وچ امن بحال ہو جاندا اے تے کاروباری سرگرمیاں شروع ہوندیاں نیں تے ایہہ حالات چین دی لوڑ دے عین مطابق ہون گے تے ایس صورت وچ چین نوں وسطی ایشیائی ریاستاں تیکر آسان رسائی مل سکدی اے جیہڑا ایس دی معیشت دی بہتری وچ ممدو معاون ہوئے گی پر افغانستان وچ انتشار و بدامنی دی وجہ توں انج نہیں کر سکے گا انج ایس دی معاشی سرگرمیاں محدود کیتیاں جا سکیاں گیاں ایس لئی امریکہ چاہندا اے کہ خطے وچ سیاسی عمل مستحکم کیتے بغیر ای کوچ کیتا جائے کیوں جے ایس صورت وچ ایہنوں یقین اے کہ پختون، ازبک، ہزارے تے تاجک برسر پیکار رہن گے جس دے نتیجے وچ معاشی سرگرمیاں نوں فروغ نہیں ملے گا انج چین دی وسط ایشیائی ریاستاں تیکر رسائی دی آرزو پوری نہیں ہوئے گی۔
پاکستان تے چین وچ دوستی بوہت ای قریبی اے موجودہ حالات توں ظاہر ہوندا اے کہ پاکستان چین جہے تزویراتی اتحادی اُتے بوہت تکیہ کرن لگیا اے وزیراعظم عمران خان جیہڑا ہمیشہ افغان جنگ وچ شرکت دے ناقدر اے تے غیر ملکی فوجاں دی موجودگی نوں ہدف تنقید بناندے رہے ہن اوہ وی جلدی فوجی انخلا نوں چنگا نہیں سمجھدے تے چاہندے نیں کہ جدوں تیکر سارے افغان دھڑیاں نوں اکٹھا تے شریک اقتدار دا طریقہ کار طے نہ کر لیا جائے تے اقتدار وچ شرکت دا فارمولا طے نہ ہوئے غیر ملکی فوجاں موجود رہن ایہہ سوچ یا خواہش چین دی اے جس دا اظہار پاکستان ولوں ہو رہیا اے ۔ کجھ عرصہ پہلاں پاک افغان تلخیاں وچ بوہت وادھا ہو گیا سی ایتھوں تیکر کہ امرتسر وچ فرینڈز آف افغانستان دے دوران پاکستان ولوں اعلان کیتی گئی امداد وی رد کر دتی گئی پر ہن پاک افغان حکومتاں اک پیج اُتے نیں تے ارباں دی سرمایہ کاری دے باوجود نہ صرف ہندوستان بے وقعت ہوندا جا رہیا اے بلکہ بھارتی کردار وی سُکڑ رہیا اے جد کہ چین، پاکستان تے افغانستان مشترکہ مقصداں دے حصول دی خاطر اک نظر آندے نیں۔ عبداللہ عبداللہ جہیا بندا نہ صرف پاکستان دا دورہ مکمل کر گیا اے بلکہ پاکستانی کردار دا معترف وی نظر آن لگیا اے۔ حالات نے انج دا پلٹا کھادا اے کہ افغاناں نوں شدت پسنداں توں آزاد کران دا دعویدار امریکہ ہن نسن دیاں راہواں لبھ رہیا اے پر جنہاں نوں افغان حکومت شک نال ویکھدی سی اوہ طالبان نوں مذاکرات اُتے آمادہ کرن تے امن لیان لئی سچے دل نال تعاون اُتے آمادہ و تیار نیں ایسے بنا اُتے اشرف غنی سنے عبداللہ عبداللہ جہے لوک پاکستان ول امید بھری اکھاں نال ویکھن لگے نیں جے بھارت و افغان ایجنسیاں مشترکہ دہشت گردی دے منصوبے چھڈ دین تے جنگ زدہ افغانستان نہ صرف ترقی دی راہ اُتے گامزن ہو سکدا اے بلکہ خطے وچ معاشی سرگرمیاں نوں وی فروغ ملے گا۔
اشرف غنی دی سوچ وچ تبدیلی دی وجہ ایہہ اے کہ اوہ اک انج دا کردار نیں جیہڑا امن بحال ہون دی صورت وچ سب توں زیادہ متاثر ہو سکدے نیں کیوں جے اوہ پختوناں دی نمائندگی کردے نیں جد کہ طالبان وی پختون بیلٹ نال تعلق رکھدے نیں جے توقعات دے مطابق امن بحال ہو جاندا اے تے ایہناں دا کردار ختم ہو جائے گا نہ صرف چینی معیشت لئی فضا ساز گار ہو جائے گی بلکہ اقتدار وچ پختون حصے دا کردار وی طالبان دے حصے وچ آ جائے گا اشرف غنی چاہندے نیں کہ انج دا طریقہ کار بنایا جائے کہ مستقبل دے حکومتی سیٹ اپ وچ وی ایہناں دا کردار ہوئے انج دی یقین دہانی دے بغیر اوہ طالبان نوں شریکِ اقتدار وچ پختون حصے دا کردار وی طالبان دے حصے وچ آ جائے گا اشرف غنی چاہندے نیں کہ انج دا طریقہ کار بنایا جائے کہ مستقبل دے حکومتی سیٹ اپ وچ وی ایہناں دا کردار ہوئے انج دی یقین دہانی دے بغیراوہ طالبان نوں شریکِ اقتدار نہیں کرنا چاہندے۔
این ڈی ایس دی را دے نال مل کے کاروائیاں وچ ایسے لئی شدت پیدا کیتی گئی اے کہ فوری انخلا دے فیصلے اُتے نظر ثانی کیتی جائے نہیں تے خطے وچ لمبے ورھے لئی بدامنی نوشتہ دیوار اے پر مینوں نہیں لگدا کہ امریکہ انج دیاں حرکتاں نال اپنے فیصلیاں اُتے نظر ثانی کرے گا چاہے افغانستان نوں شدت پسنداں دا دوبارہ مرکز بنن دا ڈر ای کیوں نہ ظاہر کیتا جائے۔ امریکی چین لئی ساز گار فضا بنان دی بجائے انتشار دا شکار افغانستان نوں ترجیح دین گے۔
اشرف غنی تے عمران خان جے اغیار دے اگے دستِ سوال دراز کرن دی بجائے دونواں ملکاں وچ تعاون دیاں راہواں لبھیا کرن تے باہمی تجارت وچ وادھا کرن تے ایہہ صورتحال دونواں ملکاں لئی زیادہ بہتر اے تے ایس صورت وچ چین دا تعاون وی مل سکدا اے این ڈی ایس ولوں پاکستانی اداریاں اُتے حملے کران نال اشرف غنی دا بھلا نہیں ہو سکدا ہن جے عبداللہ عبداللہ جہیا بندا پاکستان دے خلوص اُتے ایمان لے آیا تے اشرف غنی نوں وی طرز عمل اُتے نظر ثانی کرنی ہوئے گی امریکی انخلا تے نوشتہ دیوار اے تے کیہ ایہہ بہتر نہیں کہ گھر وچ لگی اگ نوں بجھان لئی ہزاراں دور کلومیٹر دا پانی لیان دی بجائے گوانڈھی دا تعاون حاصل کر لیا جائے جس وچ دونواں ملکاں دے نال پورے خطے دی بھلائی ہوئے شرط ایہہ کہ سودوزیاں دا حساب کتاب کردے ویلے اقتدار دی ہوس چھڈ کے افغان قوم دا مفاد پیش نظر رکھیا جائے نہیں تے احساس یا حساب کتاب ٹھیک نہیں ہو سکدا۔