قاسم علی شاہ۔۔۔۔راہ پیا جانے یا واہ پیا جانے

عتیق انور راجہ

ویسے تے قاسم علی شاہ صاحب اتے کئی سالاں توں تنقید ہو رہی اے لیکن پچھلے کجھ ہفتیاں توں شاہ جی دے خلاف ایسیاں ایسیاں گلاں کیتیاں جا رہیاں نیں جہناں نوں پڑھ کے دل دکھدا اے لیکن فیر سوچنا واں اسیں بحیثیت قوم جہڑے اخلاقی پستی دا شکار واں اوہدے وچ کسے دانشور کسے ماسٹر کسے شاعر کسے لکھاری تے کسے سکالر نوں لوک کیویں برداشت کرسکدے نیں۔ اج میں قاسم علی شاہ صاحب بارے کجھ گلاں کرنیاں نیںجنھاں نوں میں خود جاننا واں۔ میرا شاہ جی نال پچھلے پنج ست سالاں توں تعلق اے۔ پہلی ملاقات گوجرانوالہ چیمبر آف کامرس اینڈ انڈسٹری ہال وچ ہوئی۔
جتھے جناب عالی قدر! کسے تقریب نال خطاب کرن آئے سن۔ ایہہ اوہ دن سن جدوں شاہ جی دی چاہت شہراں قصبیاں توں نکل کے پنڈاں تک پہنچ چکی سی۔دور تے نزدیک توں لوک شاہ جی نوں ویکھن سنن آئے سن۔ اسیں وی کسے دے کہن تے اوتھے جا پہنچے۔ بارہ تیرہ منٹ دا خطاب بڑے نپے تلے لفظاں وچ دِتا گیا۔ سب توں چنگی گل جہڑی میںمحسوس کیتی اوہ ایہہ سی کہ شاہ جی دے چہرے اتے دلفریب مسکراہٹ اکھاں وچ حیا تے لفظاں وچ سادگی سی۔ انج لگدا سی کہ جیویں شاہ جی ساریاں گلاں میرے نال ای کر رہے نیں۔تسیں گل کردے ویلے اچانک بے ساختہ جئے انداز وچ میاں محمد بخش تے وارث شاہ دا شعر وی پڑھ دیندے۔ فیر کجھ مہینیاں مگروں جدوں اسیں چیمبر وچ میاں محمد بخش سیمینار منعقد کر رہے ساں تے دوستاں نے کہیا کہ شاہ جی نوں ایس سیمینار وچ دعوت دتی جاوے۔ نال بیٹھے اک سیانے نے ہانک لائی اینے پیسے ہے جے کنے پیسے کسے دوجے نے سوالیہ نظراں نال پہلے ول ویکھیا۔ پہلا بولیا! شاہ جی کسے تقریب وچ رلت کرن تے کجھ منٹ چنگیاں گلاں کرن دا پنج ست لکھ روپیہ لیندے نیں ۔ کسے نے مسکرا کے میرے ول ویکھیا تسی بولو راجہ صاحب! تہاڈے خیال وچ شاہ جی کنے پیسے لیندے ہون گے۔ میں جواب دتا! ساڈے کول نہ تے پیسے نیں تے نہ اسیں اینے پیسے دین دے حق وچ واں لیکن میں کوشش کرنا واں کہ شاہ جی ایس تقریب وچ رلت کرن۔ میرے دوستاں نوں ایہہ یقین رہندا اے کہ میں کسے جادو دی چھڑی نال اپنا کم کر لینا واں۔ اوہ جادو دی چھڑی نیک نیتی تے محبت فاتح عالم دا نسخہ اے۔ میں شاہ جی دے خلیفہ حافظ عرفان کولوں شاہ جی دا نمبر لیا تے اوہناں نوں فون کیتا۔ میرے لفظ سن شاہ جی کیہ حال اے۔ جواب آیا بھائی جان میں ٹھیک آں تسی سنائو۔ میں کہیا شاہ جی اسیں گوجرانوالہ چیمبر وچ میاں محمد بخش سیمینار کروا رہے آں۔ تسیں صوفیا دے منن والے او تے تہاڈی شخصیت وچ اک صوفی جھلکدا نظر آندا اے۔ شاہ جی نے فوری جواب دتا بھائی جان میں آ جاواں گا۔
فیر اسیں تقریب دی دوجیاں تیاریاں وچ مصروف ہو گئے۔ ساتھی کہندے رہے شاہ جی نوں دوبارہ فون کرو جہنے کہیا سی کہ شاہ جی پنج ست لکھ منگدے نیں اوہ کہن لگیا چلو شاہ جی نوں باقاعدہ دعوت دین لہور چلنے آں۔گڈی میری کھانا پینا میرے ولوں۔ میں جواب دتا شاہ جی آ جان گے تے جے نہ وی آئے تے ناراضگی کیسی۔ اسیں نہ تے پہلی تے نہ آخری تقریب کر رہے واں۔ سیمینار دا دیہاڑ آ گیا۔ اسیں دس لوکاں نوں میاں محمد بخش دا کلام اک ترتیب نال پڑھن لئی تیار کر کے دتا ہویا سی۔ایہہ سلسلہ اجے چل ہی رہیا سی کہ کسے نے مینوں چھیڑدے ہوئے کہیا اوئے تیرے شاہ ہوری نہیں آئے۔ اجے اوہنے ایہہ گل کیتی ای سی کہ حافظ عرفان دا فون آیاراجہ صاحب! اسیں شاہ جی دے نال کجھ منٹ تک چیمبر ہال پہنچ رہے آں۔ شاہ جی ہال تشریف لیائے تے لوک دیوانہ وار جناب ول لپکے۔ شاہ جی نال جپھی پان والیاں وچ سب توں آخری نمبر شاید میرا ای سی۔ شاہ جی سامنے بیٹھے میاں محمد بخش دا کلام سندے رہے۔ کسے نے سٹیج اتے آ کے کہیا کہ اینا وڈا موٹیویشنل سپیکر مدعو کیتا اے مناسب پبلسٹی کردے تے اج ایہہ ہال سارا بھریا ہوندا۔
شاہ جی سٹیج اتے آئے تے اوہناں لفظ مینوں چنگی طرح یاد نیں۔ اوہناں فرمایا میری خواہش سی کہ کسے دن سائبان والے مینوں اپنی کسے تقریب وچ بلان۔ یقینا اوہناں سوشل میڈیا اتے سائبان دیاں تقریباں نوں ویکھ رکھیا سی۔ فیر شاہ جی بولے جے لوک گھٹ تعداد وچ آئے نیں تے کوئی مسئلہ نہیں اے۔ حق والے شروع وچ ہمیشہ تعدا وچ گھٹ ای ہوندے نیں۔ فیر مینوں کسے کم لئی لہور جانا پیا کہ شام ویلے میں شاہ جی نوں پیغام گھلیا کہ میں کل لہور آ رہیا واں۔ تہاڈے نال ملاقات دی خواہش اے۔ فوری واپسی جواب آیا ضرور بھائی جان تسیں کل اک وجے دے کول فائونڈیشن آ جائو اسیں دوپہر دا کھانا نال ای کھاواں گے۔ مقررہ وقت توں پنج منٹ پہلاں میں قاسم علی شاہ فائونڈیشن پہنچیا تے اک صاحب میرے منتظر نظر آئے۔ بولے آ جائو راجہ صاحب شاہ جی تہاڈا انتظار کر رہے نیں۔ ملاقات ہوئی بہت ساریاں گلاں ہوئیاں۔ کھانے دا ویلا ہویا تے شاہ جی کدی میری پلیٹ وچ سالن پاندے کدی فرائی مچھی مینوں کھان لئی کہندے۔ قصہ مختصر شاہ جی دے ہر عمل توں صاف نظر آندا سی کہ ہور کجھ ہووے نہ ہووے اوس بندے دے کول عزت تے محبت بہت اے جو ایہہ تقسیم کیتے جا رہیا اے۔رخصت ویلے شاہ جی نے فرمایا: بھائی جان جدوں وی لہور آئو فائونڈیشن ضرور آنا اے۔ فیر اپنے ڈرائیو ر نوں کہیاکہ بھائی جان نوں جتھے ایہہ چاہندے نیں چھڈ کے آئو۔
میری کتاب کاسہ چشم دی تقریب گورنر ہائوس وچ منعقد ہوئی۔ شاہ جی اوہناں دناں کدھرے مصروف سن شاید ملک توں باہر سن۔ فیر اوہناں کہیا میری خواہش اے کہ تہاڈی کتاب دی تقریب رونمائی قاسم علی شاہ فائونڈیشن وچ رکھی جاوے۔ بڑی بھرویں تقریب ہوئی۔ شاہ جی سارا وقت سٹیج اتے بیٹھے رہے۔ جدوں اوڈائس اتے آئے تے میرے بارے جہڑے لفظ کہے اوہ میرا قیمتی اثاثہ نیں۔ فیر احباب دی پرتکلف ضیافت کیتی گئی۔ گوجرانوالہ توں بہت ساریاں زنانیاںتے حضرات تقریب لئی لہور میرے نال گئے سن۔ لہوروں وی بہت ساری قد آور ہستیاں ہال وچ موجود سن۔ تقریب ختم ہون مگروں پتہ نہیں کنی ای دیر لوک شاہ جی نال کھڑے کھڑے گلاں کردے رہے۔ تصویراں بنواندے رہے۔ میرے کولوں تے شاہ جی نے کدی اک روپیہ تک نہیں منگیا تے نہ کدی اوہناں دے لہجے توں لگیا کہ اوہناں دی تمنا تے خواہش صرف تے صرف پیسہ اے۔
میں کہنا واں شاہ جی محبت ای محبت نیں۔ صوفیا نال محبت قاسم علی شاہ دی صورت تے سیرت توں نمایاں نظر آندی اے۔ اوہ گل بات کردیاں بابا بلھے شاہ وارث میاں محمد بخش تے دوجے صوفی شاعراں دے شعر اکثر پڑھدے رہندے ۔ شاہ جی نہ صرف ماں بولی پنجابی نال محبت کردے نیں بلکہ عام بول چال وچ پنجابی بولی ای استعمال کردے نیں۔ بڑے دل والے نیں۔ چنگا کم کرن والیاں نوں سراہندے نیں۔ ادبی تے ثقافتی خدمات لئی فائونڈیشن پلیٹ فارم دے بوہے کھول رکھے نیں۔ میں تے کہنا واں کہ قاسم علی شاہ محبت ای محبت نیں۔
اج کل شاہ جی دے خلاف اک تحریک چلی ہوئی اے۔ بہت سارے لوک بہت ساریاں گلاں کر رہے نیں۔ اک گل بہت سارے لوک بڑے طنزیہ انداز وچ کردے نیں کہ شاہ جی چنگیاں گلاں دسن دا دوچار لکھ روپیہ لیندے نیں۔ ایس ضمن وچ صرف اک ای گل کراں گا کہ جدوں کوئی ادارہ اپنے کاروبار دی ترویج لئی شاہ جی نوں یا کسے وی شخصیت نوں بلاندا اے تے اوہدے وچ پیسے وصول کرنا کوئی جرم نہیں اے۔ کجھ دن پہلاں کجھ دوستاں دے نال کدھرے بیٹھیا ہویا سی کہ میں کہیا میں شاہ جی دے حوالے نال اک تحریر لکھن لگا واں۔ اک صاحب بے ساختہ بولے راجہ صاحب! تسیں شاہ جی دے دوستاں وچوں سو تسیں تے گھٹ توں گھٹ اوہناں دے خلاف نہ لکھنا۔ میں کہیا بالکل دوستی اے لیکن اسیں شخصیت پرست نہیں واں ساڈے شاہ جی نال کجھ فکری اختلافات وی نیں لیکن میرا خیال اے کہ جدوں ساری دنیا خلاف ہووے تے حق دوستی اے کہ کھل کے دوست دے نال کھڑا ہو جایا جاوے۔
قاسم علی شاہ جی تہانوں ایہو کہنا اے کہ تسیں جے سیاست وچ آن دا فیصلہ کر ای لیا اے تے پرانے دوستاں نوں ہمیشہ اپنے آسے پاسے رکھنا۔ اسیں اجے ایہہ نہیں جاندے کہ تہاڈی منزل کوئی وزارت اے یا وزارت اعلی تے عظمی اے لیکن اک گل تہانوں ذہن وچ رکھنی ہووے گی کہ ملکی سیاست نوں تہاڈے ورگے دانشوراں دی لوڑ اے۔ تسی تے خود کہندے سو کہ حق والے شروع وچ گھٹ ہوندے نیں لیکن جے نیت چنگی ہووے منصوبہ بندی نال تے تسلسل نال سفر کیتا جاوے منزل تک پہنچنا آسان ہو جاندا اے۔ تہاڈے چاہن والے محبت کرن والے عزت کرن والے پاکستان بھر وچ بہت وڈی تعداد وچ موجود نیں۔ اوہناں نوں موٹیویٹ کرو۔ تسیں نکلو قصبہ قصبہ شہر شہر اپنے چاہن والیاں نوں نال بٹھا کے اپنے مشن بارے بریف کرو تے اک ترتیب توں بے ترتیب معاشرے دے سدھار دی بہتری لئی کوشش شروع کرو۔ ہن پچھے نہیں ہٹنا بلکہ اگے ودھنا اے۔ قاسم علی شاہ صاحب تسیں خود ایس میدان وچ آئے او یا کسے دے مشورے تے سیاسی میدان دا چنائو کیتا اے لیکن ہن خدا را! پچھے نہیں ہٹنا الزام لان والے دل توڑن والے تنقید کرن والے چھوٹے دماغ لوکاں نوں جواب دین دے بجائے مستقل مزاجی نال سیاسی سفر شروع کرو۔ تسیں سانوں دوست کہندے او تے دو چار گلاں کہہ دینا واں مننا ضروری نہیں لیکن غور ضرور کرنا۔ پہلی گل تاں ایہہ اے کہ اپنے کجھ مخلص احباب دے نال اک نشست رکھو۔ اوہناں نوں اپنے مقصد تے طریقہ کار توں آگاہ کرو۔ فیر میڈیا نال جڑے لوکاں دے نال رابطہ کرو ذہن سازی لئی کالم نگاراں تے ہم خیال ساتھیاں دے نال شہر شہر قصبہ قصبہ سفر کرو۔ ریاست تے قوم نوں تہاڈے جئے صاحبان عقل و دانش لوکاں دی لوڑ اے جہڑے عوامی نمائندگی لئی باہر نکلن۔ ایس سفر وچ مشکلاں ضرور نیں لیکن جدوں تک تسیں ریاست نال محبت دا علم اچا کیتے رکھو گے میرے جئے بہت سارے لکھن بولن والے لوک تہاڈے نال کھڑے ہوندے چلے جان گے۔