ساغر صدیقی تے تنویر ظہور

محمد خالد چودھری

ساغرنال میری پہلی ملاقات حفیظ قندھاری پریس فوٹوگرافر نے کرائی سی۔ قندھاری صاحب میرے بزرگ وی سن مگر اوہ مینوں اپنا دوست کہندے سن۔ اوہناں دے چھوٹے بھرا ایس اے رحمن میرے بہنوئی تے ممتاز براڈ کاسٹر طارق عزیز (نیلام گھر والے) دے ماموں نیں۔ اک دن حفیظ قندھاری تشریف لیائے تے اوہناں دے نال اک سادہ جیا بندہ وی سی جہنے کالا کمبل اوڑھ رکھیا سی۔ قندھاری صاحب بولے ایہہ میرا روحانی دوست ساغر صدیقی اے۔ غزل دا بڑا چنگا شاعر اے۔ میں ساغر صدیقی وَل ویکھیا تے اوہدے وچ جمال ای جمال نظر آیا۔ اوہدی شکل وچ فقیری سی لیکن اَکھاں ادا س سن۔ اوہدی خموشی زمانے نوں ٹھوکر مار رہی سی۔ پہلی ای نظر وچ ساغر میرا دوست بن گیا تے ہر دن اردو بازار آن لگیا۔ اوہناں دناں میری دکان چوک لوہاری گیٹ وچ مسلم مسجد دے زیرسایہ سی۔
اوہ سویرے سویرے آندا تے دکان دے سامنے کمبل اوڑھ کے بیٹھ جاندا۔ میں دکان کھول کے ساغر نوں اندر لے آندا تے اپنے سامنے کرسی اتے بٹھا کے اوہدے چہرے توں روحانیت کشید کرن لگدا۔ ایس دوران ساغر صدیقی نوں پچھدا کہ چاہ منگاواں؟ اوہ بڑی سادگی نال کہندا چودھری ناشتہ کرنا اے۔ ناشتے والا میری دکان دے سامنے ای بیٹھدا سی۔ میں اوہنوں آواز دیندا پہلوان تاج! میرے دوست لئی چنگا جیا ناشتہ لے کے آئو۔ ساغر صدیقی ناشتہ کردا تے فیر اچانک اٹھ کے کدھرے چلیا جاندا۔ میں کدی نہیں پچھیا کہ اوہ کتھے جاندا اے۔ ایہہ ساڈا روز دا معمول بن گیا سی۔ جہڑی سویرے ساغر صدیقی نہ آندا تے میں اداس ہو جاندا۔ حالانکہ اوہناں دناں میرے والد چودھری برکت علی دے دوستاں وچوں چچا مرزا ادیب‘ عارف عبدالمتین احمد ندیم قاسمی تے ابن انشا وی کدی کدی تشریف لیاندے تے میرے اتے شفقت فرماندے۔ مگروں ادیباں دی نویں نسل دے لوک وی آن لگے۔اوہناں وچ ڈاکٹر بلیغ الدین‘ ضیا ساجد‘ ناصر زیدی‘ اظہر جاوید انور جلال‘ ایم اے راحت‘ یونس جاوید‘ زبیدہ سلطانہ‘ ملک اسلم وکیل تے غلام ثقلین نقوی جئے لوک شامل سن۔ ایہہ سب ساغر صدیقی دے فن دی تعریف کردے تے دسدے کہ بہت سارے لوک ساغر دیاں غزلاں چرا کے اپنے نام نال چھپوا لیندے نیں لیکن ساغر صدیقی نوں تے اپنی ای دنیا وچ گم رہن دا شوق سی۔ اوہناں دیاں عجیب عادتاں سن۔ مینوں یاد اے حفیظ قندھاری نے کئی واری ساغر صدیقی نوں کہیا کہ اوہناں دے کول آ جائو لیکن اوہ اپنے ای حال وچ مست رہندے۔ کئی واری دوستاں نے اوہناں دا پھٹا پرانا لباس ویکھ کے نویں کپڑے بنوا دتے۔ ساغر ایہہ کپڑے لے لیندے مگر داتا گنج بخش دے مزار اتے جا کے کسے فقیر نوں دے دیندے تے خود کالا کمبل اوڑھ لیندے فیر اک دن ایس دنیا توں رخصت ہو گئے تے ایہہ گل ثابت کر گئے۔
سب ٹھاٹھ پڑا رہ جاوے گا
جب لاد چلے گا بنجارہ
ساغر صدیقی فوت ہو گئے تے یونس ادیب نے ہر سال ساغر دا عرس منان دا سلسلہ شروع کیتا لیکن فیر یونس ادیب وی ساغر صدیقی دے کول چلے گئے۔
اور کتنی دور ہیں ساغر عدم کی غزلیں
زندگی سے پوچھ لوں گا راستے میں گر ملی
اِن سے ملئے،یہ تنویر ظہور ہیں
میں ڈاکٹر انور سدید نوں ملن لئی اک اخبار دے دفتر گیا۔ ڈاکٹر صاحب دے کول اک خوش شکل‘ خوش لباس تے خوش اخلاق نوجوان بیٹھیا ہویا سی۔ ڈاکٹر صاحب نے تعارف کروایا۔ خالد ایہناں نوں ملو! ایہہ تنویر ظہور اے۔ ساڈے اخبار دا اعزازی تعلیمی رپورٹر اے۔ا یہہ غالباً 1967 یا1968 دی گل اے۔ تنویر ظہور نے ڈاکٹر انور سدید نوں پچھیا سرایہہ کون اے‘ کیہ ایہہ تہاڈا پتر اے؟ ڈاکٹر صاحب نے مسکراندے ہوئے فرمایا ایہہ چودھری برکت علی مرحوم جہڑے ماہنامہ ادب لطیف دے بانی سن‘ اوہناں دا پتر اے۔ تنویر ظہور اک دم کرسی توں کھڑے ہوئے تے کہیا چنگا چودھری برکت علی جو مسلم ماڈل ہائی
سکول دے بانی وی سن اوہناں دانام تے اوس پتھر اتے وی کندہ اے جہڑا مسلم ماڈل ہائی سکول وچ لکھیا ہویا اے ویر تے ایہہ میرے بھرا نیں تے ایس طرحاں ساڈی دوستی دا آغاز ہویا۔ تنویر صاحب اوس ویلے اسلامیہ کالج سول لائنز دے ادبی مجلیفاران دے ایڈیٹر سن۔ ویلا لنگھن دے نال نال تنویر ظہور دے نال ایہہ دوستی تے لگائو ودھدا ای گیا۔ اوہ اک انتہائی نفیس تے شریف انسان سن۔ میری دکان جدوں لوہاری دراوزہ تے سی اوہ اوتھے وی میرے کول آندے تے جدوں وچ اردو بازار چلیا گیا اوہدوں وی ہر ہفتے اوہناں دا دکان اتے آن دا معمول سی۔
اک دور آیا کہ اللہ تعالیٰ نے اوہناں کولوں بڑی ادبی خدمت لیتی۔ اردو وچ اوہناں دی تقریباً دو درجن توں ودھ تصنیفاں نیں تے پنجابی ادب وچ وی اوہناں دی بیش بہا تصنیفاں نیں جہناں دی تعداد اک درجن توں ودھ ای ہووے گی۔ اوہ مختلف اخباراں وچ کالم
نگاری وی کردے رہے۔میرے نال جہڑا اوہناں دا پیار تے محبت دا تعلق سی اوہ دن بدن ودھدا گیا۔ اوہ چوھری برکت علی مرحوم دی شخصیت تے اوہناں دی ادبی یادگار ماہنامہ ادب لطیف دی خدمات دے دل توں معترف سن۔ اوہناں نے اپنے کالماں وچ چودھری برکت علی تے ماہنامہ ادب لطیف دی ادبی‘ سماجی تے تعلیمی خدمات اتے بہت تفصیل نال لکھیا۔ اوہ میری ادبی خدمت تے ادبی کتاباں دی اشاعت دے وی دل توں معترف سن تے کالماں وچ اپنیاں تصنیفاں تے اپنے حلقہ احباب وچ اوہدا بہت تذکرہ کردے سن کہ محمد خالد چودھری میرا بھرا اے اوہدی ادب لئی بڑی خدمات نیں۔ اوہنے اپنے والد محترم چودھری برکت علی دا نام زندہ رکھیا ہویا اے۔3نومبر 2022 نوں جدوں اوہناں دے انتقال دی خبر ملی تے گویا میں یاداں دے جہان وچ گواچ گیا۔ اوہ اج وی میری یاداں دا محور تے مرکز نیں۔