کشمیرپاکستان دی شہ رگ اے

پروفیسر عبدالرزاق شاہد

5فروری کشمیریاں نال یکجہتی دا دیہاڑ اے، اوہ کشمیر جہڑا پاکستان دی شہ رگ اے،قائد اعظم دا ایہ آکھنا کہ ’’ کشمیر پاکستان دی شہ رگ اے‘‘، اک پاسے کشمیر دے مسئلے نوں اُجاگر کردا اے، تے دوجے پاسے ایہنوں ہندوواں دے پنجے توں آزاد کران لئی مسلسل جدو جہد تے کوشش دی دعوت دیندا اے،پاکستان پہلے دن توں ای،کشمیریاں دے حقِ خود ارادیت دی حمایت کر رہیا اے تے اقوامِ متحدہ سمیت دنیا بھر تے زور دیندا آ رہیا اے پئی کشمیریاں نوں ’استصوابِ رائے‘نال اپنے مستقبل دا فیصلا کرن دا حق دتا جائے،کشمیر دا ایہ مسئلا انگریزاں تے ہندوواں دی ملی بھگت پاروں تے اوہناں دیاں ظالمانا پالیسیاں پاروں پیدا ہویا،تے اج تک حل نہیں ہویا، جہنے UNO دیاں کوششاں دے باوجود، اج تک خطے دے امن نوں داء تے لایا ہویا اے،ایہدے باوجودلکھاں جاناں دی قربانی دے کے وی کشمیریاں دا جذبۂ حریت ٹھنڈا نہیں پے رہیا۔
کشمیریاں اج تک بھارت دی بالادستی نوں قبول نہیںکیتا،سگوںاوہ ہر سال پاکستان دے یومِ آزادی نوںکشمیر دے یوم آزادی وانگ مناندے نیں، تے’ کشمیر بنے گا پاکستان ‘دے نعرے لا کے ، دل دا غبار کڈھدے نیں۔ دوجے پاسے، ہندوستان دے یوم آزادی نوں یوم سیاہ دے طور منا کے، بھارتیاں نوں ایہ دسدے نیں پئی جبر تے ظلم نال کشمیری قوم دے جذبۂ حریت نوں دبایا نہیں جا سکدا۔ اوہ کئی دَہائیاں توں آزادی دی جنگ لڑ رہے نیں۔ کشمیر دے ایس مسئلے دیاں جڑھاں اوس واقعے چوں پھٹیاں نیں، جدوں 13جولائی1931نوں عبدالقدوس نامی کشمیری رہنما نوں بھارتی سرکار ولوں باغی قرار دے کے گرفتار کیتا گیا تے کشمیریاں سری نگر جیل اگے وکھالا کیتا۔ایس وکھالے دوران ظہر دی نماز دا ویلا ہوگیا تے اک نوجوان نے نماز لئی اذان کہنی شروع کیتی تے ڈوگرا سرکار دے اک سپاہی نے اوہنوں گولی مار کے شہید کر دتا۔ اذان مکمل کرن لئی دوجا نوجوان اگے آیاتے اوہنوںوی شہید کر دتا گیا۔ اذان مکمل کرن خاطر نوجوان اک اک کر کے شہید ہوندے رہے۔ انج 22نوجواناںجاناں دا نذرانہ دے کے اذان مکمل کر کے اک تاریخ رقم کر دتی۔
03جون1947 نوں تقسیمِ ہند دا منصوبہ منظور ہویا،جہدے مطابق مسلم اکثریت والے علاقیاں نوں پاکستان نال شامل ہون دا حق دتا گیا سی،اِنج اک آس پیدا ہوئی پئی ہن کشمیریاں نوں خود مختاری مل جائے گی پر ایہ آس اوس ویلے نراس وچ بدل گئی جدوں انگریزاں، ہندوواں نال ساز باز کر کے، جموںکشمیر نوں زبردستی ہندوستان دی جھولی وچ پا دتا ،کشمیر ہتھیان خاطرظالماں پنجاب دے وی دو ٹوٹے کر دتے ۔
حقیقت ایہ ہے پئی کشمیر گذرے ویلیاں وچ کدی وی ہندوستان دا حصا نہیں رہیا۔ پنجاب اُتے سکھاں دے اقتداردے زمانے، کشمیر سکھ حکومت داحصاسی، 1846 وچ انگریزاں نے سکھاںنوں بھانج دے کے، کشمیر75لکھ وچ ڈوگراحکمران مہاراجا گلاب سنگھ اگے ویچ دتا،مہاراجا گلاب سنگھ نے،کشمیر دے اوہ علاقے جہڑے ، سکھاں تاوان دے طور تے، انگریزاں نوں دے دتے سن، انگریزاں نال اک معاہدے راہیں واپس لئے ،تے جموں نال ملا کے، اک خود مختارریاست جموں کشمیر دی نینہ رکھی ،1846 توں لے کے 1947تک ،جموں کشمیر اک خود مختار ریاست دے طور تے کم کر دی رہی، جس دیاں سرحداں مشرق ول لداخ تے مغرب ول گلگت بلتستان تیک پھیلیاں ہوئیاں سن، سری نگر ایہداگرمائی تے جموں سرمائی دارالحکومت رہیا،ایہ اوہو ای کشمیر اے ، جو اپنی خوبصورت پاروں ’جنت نظیر‘ کہلاندا اے، قدرتی حسن نال مالامال وادیٔ کشمیر خوبصورت وادیاں وچوں اک اے،جہڑی قدرتی وسائل تے انتہائی خوبصورت سیاحتی مقامات پاروں دنیا بھر وچ مشہور اے۔
پاکستان بنن ویلے کشمیر دی مسلم اکثریتی ریاست نوں پاکستان نال جُڑن دے اصولی حق توں جان بجھ کے وانجھیا رکھیاگیا تے12 ؍اگست47 نوں مہاراجا ہری سنگھ نے پاکستان تے بھارت نال ’ معاہدہ جاریہ‘دی تجویز پیش کیتی، جس دا ہندوستان نے کوئی جواب نہیںدتا، سگوں سوچن لئی وقت منگ لیا،پاکستان دے مثبت جواب تے 16 اگست 47 19نوںاک باقائدہ معاہدے راہیں مواصلات سنے کجھ محکمیاں دی ذما داری پاکستان نوںدے دتی گئی۔پاکستان نے معاہدہ کر لیا تے ایہ گل ہندوستان نوں ہضم نہ ہو سکی ،اوہنے ڈوگرا حکمران نوں ہندوستان نال رلن تے مجبور کیتا،جیس تے کشمیری عوام نے بھر پوراحتجاج کیتا۔ ایس احتجاج نوں روکن لئی 27اکتوبر1947نوں ہندوستان نے جارحا ناطور تے اپنیاں فوجاں کشمیر وچ داخل کر کے، کشمیریاں دی آواز زبردستی دبان دی کوشش کیتی،جس تے پاکستان نے کشمیریاں دی اخلاقی تے سفارتی مدددا اعلان کردتا،کشمیریاں نے بھارت دے ایہناںظالمانا ہتھکنڈیاں نوں سرے توں رد کر دتا تے بھارتی فوج نوں کشمیر چوں کڈھن لئی جدو جہد شروع کر دتی۔
13؍اگست 1948ء نوں ہندوستان آپ کشمیر دے مسئلے نوں لے کے، اقوامِ متحدہ وچ اپڑ گیا،جتھے کشمیریاں دے ،آزادانا رائے شماری راہیں ،اپنے مستقبل دافیصلاکرن دا حق من لیا گیا ، پاکستان تے ہندوستان دوواں نے، مسئلے نوں جمہوری طریقے نال حل کرن لئی، ایس قرارداد نوںمن لیا،جس پچھوں ریاست جموں کشمیر وچ جنگ بندی عمل وچ آئی، بھیڑے لیکھیں1951وچ بھارتی وزیر اعظم پنڈت جواہر لعل نہرو نے ، کشمیر وچ قانون ساز اسمبلی قائم کر کے، اپنا موقف تبدیل کر لیا، اقوامِ متحدہ نے ہندوستان دے ایس موقف نوں منن توں انکار کر دتا۔1962 وچ بھارتی وزیر اعظم نے اک واری فیر کشمیر وچ رائے شماری کران دی یقین دہانی کروائی ، پر ویلا آن تے، بھارت اپنے وعدے توںاک واری فیر مکر گیا،تے اقوام متحدہ دی قرارداد دے الٹ، کشمیر نوں اپنا اٹوٹ انگ تے داخلی مسئلا آکھن لگ پیا۔بھارت دی ہٹ دھرمی،انتہائی ظلم زیادتی تے جبر دے باوجود کشمیریاں رائے دہی دے حق توں پچھے ہٹن توںانکار کر دتا ، اوہ اجے تک پر اُمید نیں پئی اک نہ اک دن اوہناں دی جدو جہد کامیاب ہو کے رہے گی۔
کشمیر دا ایہ تنازعا دو ایٹمی طاقتاں وچکارکئی جنگاں دا سبب بن چکیا اے،65,47 ،71تے 99وچ، ہون والیاں جنگاں کشمیر تنازعے دا ای سٹا سن، جہناں پاروں دوہاں پاسیاں دیاں ان گنت جاناں قربان ہوئیاں، جنگاں کدی مسئلیاں دا حل نہیں ہوندیاں، ایہناں جنگاں دا وی کوئی نتیجا نہیں نکلیا، سوائے خطے دے امن نوں داء تے لان دے،دوناں ملکاں وچ ودھدی ہوئی بے وساہی دے سوا کجھ حاصل نہیں ہو سکیا، جدوں کشمیریاں نوں پک ہو گیا پئی بھارت اوہناں نوں حقِ رائے دہی دین دے حق وچ نہیں ،سگوں کشمیریاں نوں ایہ حق دین وچ ٹال مٹول کررہیا اے تے اوہناں’کشمیر بنے گا پاکستان‘ تے ’لے کے رہواں گے آزادی‘دے نعریاں نال آزادی دے متوالیاںدے دلاںوچ نواں جوش تے ولولہ بھر دتا۔
اوہناںاپنی جدوجہد نال بھارتی حکمراناں نوں دس دتا پئی کشمیری عوام اپنے آپ نوں بھارت نال نہیں جوڑسکدے ،نالے اوہ بھارت دی بالا دستی منن لئی کسے طرح وی تیار نہیں۔ ایہدے جواب وچ بھارت نے کشمیریاں دی آزادی دی ایس تحریک نوںزبردستی کچلن لئی ، کشمیریاں اُتے ظلم دے پہاڑ توڑنا شروع کردتے،حکومت پاکستان نے، دنیا دی توجہ ایس ظلم ول،دوان لئی، 1992وچ فیصلا کیتا پئی ہر سال 5فروری نوں ’کشمیری عوام نال یکجہتی دے دیہاڑ ‘ دے طور تے منایا جائے گاتے 5فروری نوں عام تعطیل ہویا کرے گی۔5فروری نوں کشمیریاں نال یک جہتی دے دیہاڑ دے طور تے منان دا مڈھلا مقصد ایہ سی پئی دنیا دا دھیان ایس گل ول دوایا جاسکے ،تے دنیا کشمیریاں نوں حق رائے دہی دوان لئی، بھارت اُتے دباء پائے ،بھارت نے ہٹ دھرمی دا مظاہر ا کردیاں ، کشمیریاں نوں اقوام متحدہ دیاں قرارداداں مطابق حقِ خود ارادیت دین دی بجائے، 5اگست 2019 نوں آئین دے آرٹیکل35اے تے 370 منسوخ کر کے کشمیر دی خصوصی حیثیت نوں ای ختم کر دتا تے کشمیر وچ ’’لاک ڈاؤن‘‘ لاکے ، کشمیریاں دا سماجی جیون اوکھا کرکے رکھ دتا۔
5؍اگست توں شروع ہون والی کالی رات اجے نہیں مکی،ہرکھ دی گل ایہ ہے کہ عالمی ضمیر مر چکا اے۔لگ بھگ دس لکھ بھارتی فوج نے 90لکھ کشمیریاں تے ظلم دی حد کر دتی اے۔کشمیریاں ہر طرح دا ظلم جبر سہ کے وی آزادی دی شمع نوں اپنے خون نال روشن رکھیا ہویا اے۔کشمیریاں دی آزادی دی جدوجہد جاری اے ، اک لکھ حریت دے پروانیاں اپنیاں جاناں آزادی دی شمع تے نچھاور کیتیاں، آزادی اوہ نعمت اے ، جس دا پھل قربانی دین والیاں لئی نہیں سگوں،اؤن والیاں نسلاں لئی ہوندے نیں ،اوہ دن دور نہیں جد کشمیریاں دی آزادی دی ایہ تحریک انشاء اللہ کامیابی توں ہمکنار ہوکے رہوے گی۔ ان شاء اللہ۔
5فروری ، کشمیریاں نال یک جہتی دا دیہاڑ
جُسا پھٹو پھٹ اے، چُنی لیرو لیر
اج کشمیر اے لہو وچ بھجی ہوئی تصویر
دکھ دے کٹک سینیاں اُتے ٹھلاں گے
کہندے، دے کے دکھ ازماؤندی اے تقدیر
ظلماں تے کیوں ہوکر کوئی اُٹھدی نہیں
مر گئے نیں کیہ دنیا بھر دے اج ضمیر؟
ویری نوں ایہ خورے شاہد بھُل اے کوئی
کتا سمجھے، اوہنوں پچ جاوے گی کھیر
دکھ دے لمے پندھ دلا گھبراویں نہ
ہمت والے جاندے لہو دیاں ندیاں چیر
اس وچ بھل نہیں کوئی رہنی چاہی دی
شاہد ’’پاکستان دی شہ رگ اے کشمیر‘‘