اک عظیم رہنما قائداعظم محمد علی جناحؒ

تحریر:صدام ساگر

بانی پاکستان قائداعظم محمد علی جناح عالم اسلام دے اک عظیم رہنما،مدبر ،سیاست دان تے ہر دل عزیز شخصیت نیں جنہاں نے اپنی بے پناہ ذہانت، قابلیت تے اعلیٰ بصیرت نال برصغیر دے مسلماناں لئی اک وکھری ریاست دے تصور نوں حقیقت دا روپ دتا۔قائداعظم محمد علی جناح دا خاندانی ناں ’’محمد علی‘‘ رکھیا گیا پر ایہناں نوں قائداعظم دا پہلی وار لقب دین والی شخصیت مولانا مظہر الدین نے دتا تے ایہہ گل پاکستان دے اک مستند انسائیکلوپیڈیا ’’پاکستانیکا‘‘ از سید قاسم محمود ایس دے چھٹے ایڈیشن دے صفحہ نمبر 880 اُتے لکھدے نیں کہ’’دسمبر1937 ء وچ مولانا نے محمد علی جناح تے لیاقت علی خاں نوں دہلی وچ استقبالیہ دتا تے اپنے ادارے توں سپاسنامہ پیش کیتا ایس سپاسنامے وچ جناح صاحب نوں ’’قائداعظم‘‘ ،’’صدائے ملک وملت‘‘،’’رہنمائے تے قائد ملت‘‘جہے خطاباں نال نوازیا گیا۔ایس دے بعد مولانا نے جناح دے لقب ’’قائداعظم‘‘ دی باقاعدہ تشہیر شروع کر دتی۔ انج ایس طرح 1937ء وچ مولانا مظہر الدین نے محمد علی جناح نوں ’’قائداعظم ‘‘ دا لقب دتا جیہڑا 1888ء نوں شیر کوٹ ضلع بجنور وچ پیدا ہوئے ایس رعایت نال ’’مولانا شیرکوٹی‘ اکھوائے سن۔ پر بعدازاں دسمبر 1938 وچ آل انڈیا مسلم لیگ دے سالانہ اجلاس منعقدہ وچ میاں فیروز الدین نے ’’قائداعظم زندہ باد‘‘ دا نعرہ لایا ایس دے بعد محمد علی جناح تے مقبول ناں ’’قائداعظم‘‘ ای ہو گیا۔ ایسے انسائیکلوپیڈیا دے صفحہ نمبر 720 دے مطابق ’’میاں فیروز الدین ای اوہ شخصیت اے جنہوں سب توں پہلے قائداعظم زندہ باد دا نعرہ لگوایا۔‘‘ایس طرح قائداعظم دے لقب دے سلسلے وچ مذکورہ انسائیکلو پیڈیا دے علاوہ تحریک پاکستان، قیام پاکستان تے قائداعظم دی شخصیت دے متعلق لکھی گئی ساری کتاباں وچ مولانا مظہر الدین تے میاں فیروز الدین دا ناں ای نمایاں طور اُتے پڑھن نوں ملدا اے۔

قائداعظم اپنی علم و دانش تے فہم و فراست نال مالا مال روشن خیال تے عوام الناس وچ نہ صرف مقبول سن بلکہ اوہ اک سچے تے کھرے لیڈر ہون دے نال نال اک اعلیٰ ظرف تے اصول پسند انسان سن۔ اوہ وکالت دے پیشے نال جدوں جڑے تے اوہناں نے اپنی اصول پسندی اُتے کوئی سمجھوتا نہیں کیتا بلکہ اپنے بنائے ہوئے اصولاں اُتے قائم رہے تے حد توں تجاوز نہ کیتا۔ اوہ صرف جائز معاوضہ لیندے سن تے رشوت نوں اک ناسور سمجھدے سن۔ شاعر مشرق علامہ محمد اقبال نے قائداعظم متعلق کہیا سی کہ ’’محمد علی جناح نوں نہ تے خریدیا جا سکدا اے تے نہ ای ایہہ شخص خیانت کر سکدا اے۔ ‘‘ بقول سرور ارمان :
مرا قائد کمالِ سرفرازی کی علامت ہے
شکستِ فکر سے نا آشنا پندار کی صورت
قائداعظم محمد علی جناحؒ جتھے ہندوستان دے ظلم و ستم تے غلامی دی زنجیر توں سانوں آزادی دا حق دلوایا جنہوں اسلام دے ناں اُتے حاصل کیتا گیا ایسے طرح پاکستان اسلامی اصول تے قوانین دے تحت وجود وچ آیا۔

قائداعظم نے جس وحدت ملی دا خواب ویکھیا ایہنوں مسلم لیگ دے جھنڈے تھلے اک ساتھ متحد کر کے اسلامی تصورات دے مطابق ایہناں نوں تربیت دے کے اپنے خواب دی روشن تعبیر نوں زندہ و بیدار کردے ہوئے حقیقت دے روپ وچ پاکستان پیش کر دتا۔ ایس دوران اوہناں نے ایس عہد نوں ساہمنے رکھیا کہ اسیں مسلمان آں ساڈا کلمہ اک ، رسول ؐ اک، قرآن اک، خدا اک تے فیر کنج اسیں مسلمان اپنی ریاست دے استحکام تے مذہب دی اشاعت تے ملت دی خوشحالی و سربلندی لئی کیوں نہ کوشش کریے۔ ایس کم لئی اوہناں نے اک مکمل اسلامی نظریاتی مملکت بنان لئی 1940 وچ آپ نے حکومت برطانیہ نوں متبہ کیتا کہ مسلمان اک وکھری قوم نیں۔ ایہناں دا رہن سہن تے تہذیب و تمدن سب کجھ ہندوستان توں وکھرا اے ایس لئی ایہناں نوں اک وکھری ریاست چاہیدی اے ایس سلسلے وچ 23 مارچ 1940ء نوں لہور وچ مسلم لیگ دے سالانہ اجلاس وچ قرار داد لہور نوں منظور کیتا گیا ایس اجلاس وچ قائداعظم نے اپنا تاریخی خطاب وی کیتا۔ 8 مارچ 1944 نوں مسلم یونیورسٹی علی گڑھ وچ خطاب کردے ہوئے اوہناں نے فرمایا ’’پاکستان ایسے دن وجود وچ آ گیا سی جدوں ہندوستان وچ پہلا ہندو مسلمان سی ایہہ ایس زمانے دی گل اے جوں ایتھے مسلماناں دی حکومت وی قائم نہیں ہوئی سی۔ مسلماناں دی قومیت دی بنیاد کلمہ توحید اے، وطن نہیں تے ہندوستان دا جدوں پہلا بندا مسلمان ہویا تے اوہ پہلی قوم دا فرد نہیں رہیا۔ اوہ ایس جداگانہ قوم دا فرد ہو گیا۔ ہہندوستان وچ اک نویں قوم وجود وچ آ گئی۔‘‘
اج ایہو قوم جدوں 25 دسمبر دا دن آندا اے تے بڑے جوش و جذبے دے نال بانی پاکستان قائداعظم دا یوم ولادت تے منا لیندی اے پر کیہ کدی اسیں ایہناں دے اصولاں تے ایہناں دے افکار اُتے عمل پیرا ہون دی کوشش کیتی ۔ (نہیں) میرے خیال وچ ساڈے کول موجودہ حالات وچ قائداعظم دی شخصیت تے افکار اُتے عمل کرن لئی بوہت کجھ موجود اے جس اُتے عمل کرن لئی ساڈے سیاستداناں نوں اپنے اپنے مفادات دی دیوار نوں ڈیگنا ہوئے گا۔ آخر وچ قائداعظم نوں خراج تحسین دے طور اُتے ابصار عبدالعلی مرحوم دی مشہور زمانہ نظم دے کجھ اشعار پیش کردا اجازت چاہواں گا۔
جس کو چلیں اُٹھا کے وہ سر دے گیا ہمیں
زنجیر کاٹنے کا ہنر دے گیا ہمیں
ہم دیکھتے نہیں تو ہمارا قصور ہے
وہ دیکھنے کو اپنی نظر دے گیا ہمیں
بابائے قوم، ملت محبوبؐ کی انا
اللہ کا دیا ہوا گھر دے گیا ہمیں
پھر آج ہم کو چاہئے سورج وہی کہ جو
صدیوں طویل شب کی سحر دے گیا ہمیں