کورونا وائرس !

احتیاطی تدبیر اں تے ایس او پیز اُتے عملدرآمد بوہت ضروری اے

تحریر ۔ پروفیسر حکیم سید عمران فیاض

کرونا وائرس، کووڈ 19 ہجے ختم نہیں ہویا، عوام ایس حوالے نال انتہائی غیر سنجیدگی دا مظاہرہ کردی نظر آ رہی اے۔ کرونا ایس او پیز اُتے عملدرآمد، مارکیٹاں، پبلک تھاواں، تفریحی پوائنٹس، شاپنگ مالز، بس اڈیاں، ریلوے اسٹیشن، بازاراں وچ کرونا ایس او پیز دی دھجیاں اڑدی کھلے عام نظر آندیاں نیں۔ حکومتی ادارے متعلقہ اہلکار خواب خرگوشی دے مزے ہے رہے نیں۔ کسے وی تھاں عوام ایس نوں سیریس نہیں لے رہی۔ خدارا اپنی تے اپنی آن والی نسلاں دی زندگی دی خاطر کرونا ایس او پیز اُتے عملدرآمد کرو۔ احتیاطی تدبیراں اپنائو۔

کرونا وائرس: بخار کھانسی تے ساہ وچ دشواری، ایس بیماری دی علامات کیہ نیں تے ایس توں کنج محفوظ رہیا جائے؟
پوری دنیا وچ کروڑاں بندیاں نوں متاثر کرن والے کرونا وائرس دی تن وڈی علامتاں نیں۔ جے ایہناں وچوں کوئی اک تہانوں ظاہر ہوندی تے تسیں اپنے ٹیسٹ کروائو۔
علامات کیا ہیں؟
نویں تے مسلسل کھانسی:
اک گھنٹے توں زیادہ تیکر آن والی کھانسی یا 24 گھنٹیاں وچ تن وار کھانسی دے دورے ۔
بخار :
37.8 سیلسیئس یا 100 فارن ہائٹ دا بخار
سونگھن تے چکھن وچ فرق:
سونگھن تے چکھن دی حس ختم ہونا یا پہلے توں مختلف ہو جانا۔
انگلینڈ دے محکمہ صحت عامہ دا کہنا اے کہ کووڈ توں متاثر ہون والے 85فیصد لوکاں وچ گھٹ توں گھٹ اک علامت ظاہر ہوئی۔
جے تسیں ایہناں وچوں کوئی وی علامت ظاہر ہوندی اے تے جلدی توں جلدی ٹیسٹ کروائو تے کسے وی وجہ نال گھر توں نہ نکلو۔

کوئی وی بندا جیہڑا تہاڈے نال رہندا ہوئے یا تہاڈے اُتے انحصار کردا ہوئے ایہنوں وی الگ تھلگ ہونا ہوئے گا گھٹ توں گھٹ ٹیسٹ دے نتائج آن تیکر۔
عموماً انفیکشن دے لگن توں لے کے علامات ظاہر ہون تیکر اوسطاً کم از کم پنج دن لگدے نیں پر عالمی ادارہ صحت دا کہنا اے کہ ایس وچ 14 دن وی لگ سکدے نیں۔
جے ٹیسٹ مثبت آیا اے تے گھر وچ موجود سارے بندیاں نوں اپنے آپ نوں الگ تھلگ کرنا ہوئے گا۔
کیہ کووڈ ہر اک اُتے اک جہیا اثر انداز ہوندا اے؟
نہیں، کرونا وائرس متعدد اعضا اُتے اثر انداز ہو سکدا اے تے ایس دی گھٹ توں گھٹ علامات ظاہر ہو سکدیاں نیں۔
سائنسداناں نے 40 لکھ بندیاں دے ڈیٹا نوں استعمال کر کے ایس دی چھ مزید قسماں دسیاں نیں۔
ایہہ علامات کجھ انج نیں:
فلو جس وچ بخار نہیں ہوندا:
سر درد، سونگھن دی حس دا خاتمہ، پٹھیاں وچ درد، کھانسی، گلے وچ تکلیف ، سینے وچ درد، بخار دا نہ ہونا۔
بخار دے نال فلو:
سر درد ، سونگھن دی حس دا خاتمہ، کھانسی، گلے وچ تکلیف، بخار، آواز دا بہہ جانا، بھکھ ختم ہو جانا
معدے دی تکلیف:
سر درد، سونگھن دی حس دا خاتمہ، بھکھ ختم ہو جانا، اسہال، گلے وچ تکلیف، سینے وچ درد، کھانسی نہ ہونا ۔
تھکان (شدت دا پہلا درجہ) :
سر درد، سونگھن دی حس دا خاتمہ، کھانسی، بخار، اواز دا بہہ جانا، سینے وچ درد، تھکاوٹ ۔
گھبراہٹ (شدت دا دوجا درجہ ):
سر درد ، سونگھن دی حس دا خاتمہ، کھانسی، گلے وچ تکلیف، بخار، اواز دا بہہ جانا، بھکھ ختم ہو جانا، سینے وچ درد، تھکاوٹ، گھبراہٹ تے پٹھیاں وچ درد۔

پیٹ تے تنفس (شدت داتیجا درجہ):
سردرد ، سونگھن دی حس دا خاتمہ، بھکھ ختم ہو جانا،، کھانسی، گلے وچ تکلیف، بخاری، اواز دا بہہ جانا، سینے وچ درد، تھکاوٹ، گھبراہٹ تے پٹھیاں وچ درد، ساہ اکھڑنا، اسہال، پیٹ وچ درد۔
تے محققین دا خیال اے کہ بچیاں وچ قے آنا، اسہال تے پیٹ درد وی کرونا وائرس دی علامات ہو سکدے نیں۔
نیشنل کمانڈ اینڈ آپریشن سینٹر دے تازہ ترین اعداد و شمار دے مطابق پچھلے 24 گھنٹیاں دے دوران اک ہزار 808 نویں کیس رپورٹ ہوئے پنجاب وچ اک لکھ 9 ہزار 221، سندھ وچ اک لکھ 52 ہزار 72،، خیبر پختونخوا میں 41 ہزار 258، بلوچستان وچ 16 ہزار 226، گلگت بلتستان وچ 4 ہزار 409، اسلام آباد وچ 22 ہزار 765 جد کہ آزاد کشمیر وچ 5 ہزار 41 کیسز رپورٹ ہوئے۔ پورے ملک وچ ہن تیکر 48 لاکھ 10 ہزار 182 بندیاں دے ٹیسٹ کیتے گئے، پچھلے 24 گھنٹیاں دوران 36 ہزار 686 نویں ٹیسٹ کئے گئے، ہن تیکر 3 لاکھ 20 ہزار 849 مریض صحتیاب ہوچکے نیں جد کہ اک ہزار 164 مریضاں دی حالت تشویشناک اے۔ پاکستان وچ کورونا نال اک دن وچ 34 افراد جاں بحق ہوئے جس توں بعد وائرس نال مرنے والیاں دی تعداد 7 ہزار 55 ہوگئی۔ پنجاب وچ 2 ہزار 438، سندھ وچ 2 ہزار 704، خیبر پختونخوا وچ اک ہزار 302، اسلام آباد وچ 248، بلوچستان وچ 154، گلگت بلتستان وچ 93 تے آزاد کشمیر وچ 116 مریض جان توں ہتھ دھو بیٹھے۔
اکثر ذہن وچ پیدا ہون والا سوال کہ جے مینوں کھانسی اے تے کیہ مینوں کووڈ اے؟
کئی دوجے وائرسز وچ وی کووڈ جہی علامات ہوندی اے جویں کہ فلور تے دوجے انفیکشن، ایہہ سردیاں وچ اک عمومی مسئلہ ہوندا اے جدوں ایہہ وائرس عام ہوندے نیں۔

انگلینڈ دے محکمہ صحت عامہ دا کہنا اے کہ ادھے لوک جنہاں وچ کووڈ دی تن وڈی علامتاں وچوں کوئی اک وی ظاہر ہوندی اے تے ایہناں نوں کووڈ نہیں ہوندا۔ تاں ایہناں نوں ٹیسٹ کروا لینا چاہیدا اے۔
جے مینوں کووڈ ہو گیا تے مینوں کیہ کرنا چاہیدا اے؟
جے تہاڈے وچ کووڈ دا ٹیسٹ مثبت آندا اے تے تہانوں علامتاں ظاہر ہون دے ویلے توں اپنے آپ نوں 10 دن تیکر گھر اُتے محدود کر لینا چاہیدا اے۔
تہاڈے گھر دے دیگر بندیاں توں وی گھٹ توں گھٹ 14 دیہاڑ تیکر وکھرا رہنا چاہیدا اے۔
بیشتر بندیاں وچ ہلکی علامتاں ہوندیاں نیں جنہاں دا علاج درد کش دوائیاں (پیراسیٹا مول)، آرام کرن تے بوہت سارا مشروبات پین نال دور ہو جاندا اے۔
تہانوں انج دی صورت وچ معالج دے کول، دواخانے یا ہسپتال نہیں جانا چاہیدا۔
میں اپنے آپ نوں کنج بچائواں؟
بہترین کم جیہڑا تسیں کر سکدے او ایہہ کہ تسیں باقاعدگی نال ہتھ دھوئو، بہتر اے جے صابن تے پانی استعمال کرو۔

کرونا وائرس ایس ویلے ودھدا اے جدوں انفیکشن دا شکار بندے کھنگدے یا چھینکدے نیں تے ایہناں دے منہ توں وائرس نال آلودہ پانی دے قطرے ہوا وچ پھیل جاندے نیں۔ فیر ایس ہوا وچ دوجے ساہ لیندے نیں یا کسے سطح نوں پھڑدے نیں جتھے ایہہ قطرے ڈگدے نیں فیر اوہ لوک اپنے منہ، نک یا اکھاں نوں ہتھ لاندے نیں۔
ایس لئی کھنگدے تے چھینکدے ہوئے منہ نوں رومال نال کِج لوئو ، ہتھ دھوئے بغیر منہ نوں نہ پھڑو تے متاثرہ بندیاں توں دور رہو۔
لوک ایس ویلے مرض ودھان دا سبب زیادہ بن دے نیں جس ویلے ایہناں وچ علامات ظاہر ہو جاندیاں نیں پر کجھ لوک اپنے آپ نوں بیمار پین توں پہلے ای ایہہ وائرس پھیلا جاندے نیں۔

عمارتاں دے اندر منہ نوں کجنا لازمی اے۔
کرونا وائرس اُتے ایس ویلے تیکر قابو نہیں پایا جا سکدا جدوں تیکر عوام ایس نوں سیریس نہیں لوے گی۔ الیکٹرانک و پرنٹ میڈیا دے ذریعے عوام وچ شعور بیدار کیتا جاندا اے۔ پر عوام دے کنہاں وچ شاید جوں وی نہیں رینگدی۔ اوہ ایس نوں مذاق سمجھ رہے نیں۔

لکھاں بندیاں وچ ایس وائرس دی موجودگی تے ہزاراں دی درد ناک موت وی ایہناں نوں جھنجوڑ نہیں سکی۔ ایہناں دی اکھاں اُتے پیا پردا نہ اتر سکیا۔ آخر اسیں کدوں اپنی تے دوجیاں دی زندگی نوں اہم سمجھاں گے کیہ ایہہ سراسر خودکشی نہیں ہوئے گی۔ ہن وی ویلا نہیں لنگھیا ہجے وی احتیاطی تدبیراں اختیار کر کے ایس موذی وائرس نوں شکست دتی جا سکدی اے۔ کرونا ایس او پیز اُتے عملدرآمد کر کے ای اپنی تے دوجیاں دی زندگی نوں محفوظ بنایا جا سکدا اے۔