کوہ نور ہیرا تے ملکہ وکٹوریہ

کاشف بخاری

چڑھیا جیٹھ تے دکھاں دے ہیٹھ آئیاں
جا نے پاک جناب کی باب ہو سی
اجے وساکھ دی موجاں لنگیاں بوہتا چر نہیں سی ہویا تے کدھرے کدھرے گئے سیالے وچ کڈیا دارو مستی ماردا سی۔ جٹ کنکاں وڈ بھڑولے بھری بیٹھے سن۔ افغاناں دی ڈھاڑاں مگروں دھرتی تے کئی دہاکیاں توں سکون سی۔ رنجیت سنگھ دے تخت بیٹھن مگروں دھرتی دا سونا پیلیاں چوں نکل آیا۔ ہن ھاڑی ہوئے یا ساونی واہی وان دے بھڑولے ای پیندی۔ ڈھاڑویاں دا زمانہ چروکنا لنگ گیا۔پر 27جون1839 جیٹھ دا اوہ دن بہوں بھارا سی۔ قلعے توں ہوکا دتا گیا پئی مہاراجہ ہوری پورے ہو گئے۔خلقت حریان، اوہ تے مہاراجے نوں انسان توں ودھ وی کجھ سجھدے سن۔ اوہ سچے سن پئی ورھیاں دی وڈ ٹک بعدوں رنجیت سنگھ دھرتی تے سکون دا تنبو تن دتا۔ نرا اے نہیں سگوں کشمیر توں لے جلال آباد افغاناں دی جو تیک دے علاقے تخت لہور دے پیراں وچ نئیوں گئے۔ مولتان توں قصور تے ڈیرہ جات توں کابل ہرات تے قندھار جان والے وپار دے راہ لہور دی صنعت نال بھرے سن تے لہور دے بزار تے منڈیاں وچ دیس دیس دا سمیان ملدا سی۔ سردار ہری سنگھ نلوے ورگے سورمے تے فقیر عزیزالدین ورگے دانے بینے مہاراجے دی سرکار دے ملازم۔ اک وار جد اٹک دی جنگ وچ سندھ دریا زوراں تے سی تے فوجاں پار نہیں سی لنگ رہیاں تے رنجیت سنگھ آپ گھوڑا لے سندھ دیاں اتھریاں چھلاں وچ لے گیا۔ ہورے دریا دھرتی دے ایس پت دا حیا کیتا کہ ساری فوج پار لنگ گئی تے لوکاں کہیا پئی مہاراجے ہوراں دے رعب نال دریا دی اتھریاں چھلاں نئیویں پئے گئیاں۔ بھلا ایسا انسان کیویں مر سکدا اے؟۔ پر ہونی تے واپر گئی۔ لہور دی گلیاں وچ اواز لاندے گجرات توں اے اک درویش فقیر نے بارہ ماہ اگے ٹوریا،
اک جان تے دکھڑے بہت سارے کس نال میرا سوال وجواب ہو سی
دکھ تے گھنیرا سی پر مہاراجے دی نکی رانی جند کوراں دا دکھ وکھرا سی۔ اوہ سب توں نکے شہزادے دلیپ سنگھ دی ماں سی تے گھیاں دھیان تے راج نیتی دے کار دی بوہتی جانکاری اوس ہے سی۔ نالے اوس پتہ سی پئی راج گدی دے گھلو گھاڑے وچ انگ ساک تے شریک بھرا ای تلوار دی دھار تے ہوندے ہن۔او کدی ہک نال چمبڑے دلیپ نوں ویکھدی تے کدی ہتھیار لا فوجاں نال کھلوتے دلیپ دے مترئے بھراواں ول۔ دلیپ نوں تھوڑی ہوش اوس ویلے دی سی جد اوس دی ماں راج نیتی دی کھیڈ وچ مہرہ کھیڈیا تے دلیپ سنگھ اپنے پی دی گدی تے پنجاب دا مہاراجہ بن کے بیٹھا تے اوہدی ماں رانی جند کوراں راج ماتا بن اپنا سکہ چلایا۔ اوہ دن بڑے اوکھے سن۔ جند کور راج بچان لئی جناں اوکڑاں توں لنگی تے جہڑے کھوہ اوس گیڑے او ای جاندی سی۔تخت دی وراثت دے جھیڑے خالصہ فوج دی بغاوتاں ،ہر راہ کنڈیالی سی پر جسراں کسراں جند کوراں نبڑدی رہی۔ تے ویلے نے کجھ اجیہا پلٹا کھادا کہ جہناں فرنگیاں نوں اپنی بدھی تے گیان نال رنجیت سنگھ ڈکی رکھیا سی اوہ ستلج ٹپ کے لہور آ وڑے۔ پہلوں 1846 وچ پہلی جنگ مگروں ذرا اوہلا رکھ کے تے 1848 دی چیلیانوالہ دی لڑائی مگروں کھل کے۔ رانی جنداں نوں پہلوں شیخو پورے دے قعلے تے فیر بنارس گھل دتا گیا۔ او اپنے پتر دلیپ توں وکھ کیتی گئی۔ مگر او وی بڑی اتھری روح سی۔ بنارس قید توں نس نیپال جا اپڑی۔
پنجابیاں نیں بڑی وڈی لڑائیاں لڑ کے ای لہور دا قبضہ گوریاں نوں دتا سی۔ گورے جاندے سن کہ پنجاب وچ نابری دا بھانبھڑ بھجیانہیں تے مہاراجہ رنجیت سنگھ دی اپنی لوکائی نال سلوک اجے چیتے ہے۔ کسے ویلے وی اے بھانبھڑ فیر مچ سکدا سی کیونجے گوریاں تے اوہناں دے پوربی سپاہیاں نوں اوہنااپنی تلوار دی دھار چنگی طراں وکھائی سی۔ فیروز شہر تے فیر چیلیانوالہ وچ اخیر میدان بھاویں گوریاں ہتھ رہیا مگر لہور دربار دی فوجاں گوریاں نوں اجیہے پھٹ لائے جنہاں وچوں اجے لہور سدا سی تے پیڑ اوہناں نوں سون نہیں سی دیندی۔ ایس حالات وچ پنجاب دی گدی دے اصل وارث مہاراجہ دلیپ سنگھ نوں لہور رکھنا خطرناک سی۔
فیصلہ کیتا گیا پئی دلیپ سنگھ نوں اپنے لوکاں توں دور گنگا کنارے اک نکے جئے شہر فتح گڑھ جلاوطن کر دتا جاوے۔ڈاکٹر جان لوگن نوں پہلوں ای دلیپ دا نگران تے استاد بنا دتا گیا۔ لوگن رائل بنگال آرمی وچ ڈاکٹر سی پر فیر سول سروس وچ آ گیا۔ لہور ڈگن مگروں 1849 وچ ہنری لارنس اوس نوں قلعے دا کماندار تے اوہدی نگرانی وچ قیدی تے لہور دربار دا خزانہ دے دتا۔ لوگن دے پتراں وچ اوس ویلے دے حالات تے جھاتی پیندی اے۔ دلیپ دا نگران بن کے اوہنوں اپنے پچھوکڑ توں وانجن لئی ڈاکٹر لوگن نوں اک ہزار پانڈ دی تنخواہ اوسے پنشن وچوں دینی طے ہوئی جیہڑی گوریاں دلیپ سنگھ لئی متھی سی۔(جاری)