پاکستان دا قنونی نظام انتہائی فرسودہ اے: علی اویس ایڈووکیٹ

دنیا دے مختلف ملکاں وچ انٹرنیشنل فرمز ، بینکس تے ورلڈ بینک دے قانونی مشیر رہن والے قانون دان دی روزوار بھُلیکھا نال اُچیچی گل بات

علی عمران چٹھہ

ساڈے معاشرے وچ عمومی طور اُتے نامور باپ دی اولاد اپنے والد دے تعارف دے حوالے توں جانی پہچانی جاندی اے پر کجھ نوجوان اِنج دے وی ہوندے نیں جیہڑے دنیا وچ اپنا تعارف آ پ ہوندے نیں۔ اِنج دے لوک معاشرے دا حسین چہرہ اکھواندے نیں ۔ایہناں وچوںای اک علی اویس ایڈووکیٹ وی نیں جنہاں دا اک تعارف ایہناں دے والد گرامی تے پنجاب دے ایڈووکیٹ جنرل اویس احمد نیں پر حقیقت وچ پوری دنیا وچ ایہناں دی شناخت ایہناں دے اپنے ناں تے کم دے حوالے نال اے۔

علی اویس نے پاکستان توں وکالت دا امتحان پاس کرن توں بعد امریکا دی اک معروف ترین یونیورسٹی جارج واشنگٹن توں ایل ایل ایم دی ڈگری امتیازی نمبراں نال حاصل کیتی تے فیر نیویارک وچ واقع وال سٹریٹ وچ اک بوہت وڈی قانونی فرم نوں جوائن کیتا تے مختلف عالمی بنکاں جنہاں وچ MILBank,Tweed, Hadley & McCloyدے قانونی معاملات وچ اہم کردار ادا کیتا بعد وچ اپنی اعلیٰ کارکردگی دی بنا اُتے ورلڈ بنک دے نال منسلک ہوئے تے 7 سال تیکر مڈل ایسٹ ، سائوتھ ایشیاء، انفراسٹکچر ڈویلپمنٹ دے منصوبیاں سنے سکولاں تے کالجاں دے قیام دے اہم منصوبیاں اُتے عالمی ادارے دی قانونی معاونت وی کیتی اوہ افغانستان اُتے امریکی حملہ 9/11 لئی تعمیر نو دے منصوبہ جات وچ ورلڈ بنک (World Bank) دے قانونی مشیر وی رہے۔بعد وچ 7 سالہ رفاقت دے اختتام اُتے سابق امریکی صدر جارج بش، سینئر چیمر بیکر دی قانونی فرم Jim Baker وچ تقریباً 3 سال تیکر بطور قانونی معاون خدمات سرانجام دیندے رہے۔ بعد وچ متحدہ عرب امارات وچ (Diaz, Reus & Targ) ولوں خدمات سرانجام دتیاں۔ اج کل پاکستان وچ لہور رِنگ روڈ تے حکومت پنجاب دی ٹاسک فورس دی قانونی کمیٹی دے سربراہ نیں۔ پچھلے دناں روزنامہ بھلیکھا نال خصوصی نشست وچ اظہار خیال کردے ہوئے ممتاز قانون دان، علی اویس دا کہنا سی کہ پاکستان دی محبت تے عوام لئی کجھ کرن دی خاطر میں لکھاں ڈالرز دی نوکریاں چھڈ کے وطن عزیز وچ ڈیڑے لا لئے نیں۔ جے میں مالی اعتبار نال ویکھاں تے ایہہ فیصلہ کسے طور اُتے وی دانشمندانہ نہیں پر میں صرف تے صرف اپنے تجربے نال ملک نوں مستفید کرنا چاہنا واں ۔ جدوں 3 سال پہلے ایتھے آیا تے بوہت سارے ساتھی وکلاء نے مشورہ دتا کہ ایتھے وکالت نال اینی آمدن نہیں ہو سکے گی جنہی کہ تسیں چھڈ کے آئے او بلکہ ایس داعشرو عشریق ناممکن اے پر میں مطمئن سی کہ میرا فیصلہ میرے وطن دی محبت تے خدمت دے جذبے نال سرشار اے۔

اج وی بوہت سارے عالمی مالیاتی اداریاں دی قانونی مشاورت دی پیشکش اے پر ہن میرا مسکن میرا وطن اے تے نصب العین عوام دی خدمت اے۔ ملک وچ رائج قوانین دے متعلق گل بات کردے ہوئے اوہناں نے کہیا کہ عدلیہ تے حکومت دا اولین مقصد سستے تے فوری انصاف دی فراہمی چاہیدی اے پر بدقسمتی نال ساڈا قانونی نظام انتہائی فرسودہ اے جس دی مکمل اصلاح ہونی چاہیدی اے ۔ایس ضمن وچ حکومت حزب اختلاف عدلیہ نامور، ریٹائرڈ ججز تے چنگی شہرت دے حامل وکلا نمائندیاں اُتے مشتمل اک قومی کمیٹی بنانی چاہیدی اے جیہڑی کہ عدلیہ تے پارلیمان نوں مزید بااختیار کرے تے نظام وچ موجود خرابیاں نوں ختم کرن دی سعی کرے ۔ اوہناں نے دسیا کہ لہور رنگ روڈ دی وسعت دے منصوبیاں وچ اوہ زمیناں دی خریداری لئی قانونی خدمات دے رہے نیں ایہناں دے مشوریاں تے قانونی ڈرافٹنگ نال ادارے نوں بوہت ساری قانونی پیچیدگیاں تے مقدمات توں نجات حاصل ہونی اے ۔ پنجاب حکومت دے غریب عوام نوں کم قیمت اُتے گھراں دی فراہمی دے منصوبے دے حوالے نال علی اویس دا کہنا سی کہ اوہناں نے دیگر ممتاز قانون داناں دی معاونت نال پنجاب حکومت لئی نویں ہائوسنگ دے قوانین متعارف کروان لئی اک قانونی مسودہ وزارت قانون دے حوالے کیتا اے جس نوں بوہت جلدی اسمبلی توں منظور کروا لیا جائے گا۔ ایس دے مطابق جعلی ہائوسنگ سکیماں تے پرائیویٹ بلڈرز دے عوام نوں لُٹن دے امکانات انتہائی گھٹ ہو جان گے۔ کسے وی ہائوسنگ سکیم دے اجرا لئی سخت ترین قوانین بنائے جان گے ۔ اوہناں نے دبئی ہائوسنگ اتھارٹی پلاننگ اتھارٹی بنائون تے رہتل سٹیٹ وچ ہون والے فراڈ نوں روکن لئی (RERA) رئیل اسٹیٹ ریگولیٹنگ اتھارٹی بنان لئی تجویز دتی اے۔ ایسے طرح باقی صوبیاں وچ وی ہائوسنگ اتھارٹیز دی تجویز اے ایس ضمن وچ وزیراعلیٰ پنجاب سردار عثمان بزدار نے پنجاب ہائوسنگ ٹائون پلاننگ اتھارٹی بنا دتی اے جیہڑی فی الحال وزیراعظم دے سستے گھراں دا پراجیکٹ ویکھ رہی اے پر بعدازاں لینڈ مافیاز تے جعلی ہائوسنگ کالونیاں بنان دے مرتکب افراد دے خلاف وی قانونی کاروائی دی بنیاد بنے گی۔
ملک دے سیاسی صورت حال اُتے تبصرہ کردے ہوئے ایڈووکیٹ اویس احمدنے کہیا کہ موجودہ تحریک انصاف دی حکومت نوں مہنگائی، لاقانونیت تے بیرونی قرضیاں دی ادائیگی دے نال نال ملکی انڈسٹری نوں فروغ دین دے چیلنجز وی درپیش نیں جنہاں نال نبڑن لئی وزیراعظم عمران خان کوشاں نیں اوہناں نے کہیا کہ موجودہ حکومت نوں اپنی آئینی مدت پوری کرنی چاہیدی اے تاں جے عوام آئندہ انتخابات وچ اپنے ووٹ دے ذریعے ایہناں دی کارکردگی دا احاطہ کر سکن۔ ایسے عمل نال جمہوریت مضبوط ہوئے گی تے عالمی سطح اُتے ساڈا مثبت امیج ابھرے گا۔ حزب اختلاف اپنی توانائیاں حکومت ڈیگن دی بجائے ایس دی توجہ عوامی خدمت اُتے مرکوز کرے۔ سینٹ وچ ہارس ٹریڈنگ دا ذکر کردے ہوئے علی اویس دا کہنا سی کہ ایہہ افسوسناک عمل اے ایس دے سدباب لئی اوپن بیلٹنگ دے نظام دی حمایت دے نال نال الیکشن کمیشن آف پاکستان نوں وی فعال تے بااختیار بنانا چاہیدا اے ایس لئی اراکین اسمبلی جیہڑی ووٹ دی خریدوفروخت وچ ملوث ہون ایہناں نوں تاحال نااہلی تے جیل دی سزا وی دینی چاہیدی اے تاں جے آئندہ کوئی عوامی مینڈیٹ دی توہین دا مرتکب نہ ہوئے۔ اوہناں نے کہیا کہ ہارس ٹریڈنگ دے نال نال عام انتخابات وچ پیسے دے بے دریغ استعمال دا خاتمے اُتے زور وی دتا۔ اوہناں نے کہیا کہ مال دار لوک اصل لیڈر دا حق لُکا کے دولت دے بل بُوتے اُتے ممبران اسمبلی منتخب ہو کے عوامی حقوق لئی اسمبلی وچ گل نہیں کردے جس نال حکومت نوں اپنی من مانی کرن دی کھلی چھوٹ مل جاندی اے۔ممتاز قانون دان علی اویس نے سیاست وچ آمد دے متعلق اپنے ارادے ظاہر کردے ہوئے کہیا کہ اوہ عوامی سیاست دے قائل آں تے اختیارات دی نچلی سطح اُتے تقسیم دے حامی آں۔ وکلا سیاست دے متعلق اوہناں نے کہیا کہ سیاسی جماعتاں دی پشت پناہی تے غیر پیشہ وار افراد دی وجہ نال ایہناں دی حالت وی بوہت بُری اے۔

وکلا تنظیمیاں تے قائدین صرف مفادات دی سیاست اُتے توجہ مرکوز نہ کرن بلکہ ملک وچ قانون دی سربلندی، عوام نوں فوری انصاف دی فراہمی ، ریاستی اداریاں دی قانونی و آئینی بالادستی و مضبوطی دے نال نال آزاد عدلیہ لئی وی کم کرن۔ اوہناں نے کہیا کہ کجھ وکلا ولوں ہسپتال اُتے حملہ تے اسلام آباد ہائی کورٹ دی توہین قابل مذمت اے ایس نال وکلا برادری دی عوام وچ بدنامی ہوئی بار تے بنچ نوں ایہناں نوں ہمیشہ ہمیشہ لئی وکالت توں باہر کر دینا چاہیدا اے۔ ساڈا نصب العین عدلیہ دی عزت توقیر وچ وادھا ججز دا احترام تے عوام نوں سستے انصاف دی فراہمی ہونا چاہیدا اے ۔وکلاء یاد رکھن کہ بانی پاکستان قائداعظم محمد علی جناح وی پیشہ دے اعتبار نال وکالت دے شعبہ نال منسلک سن تے اوہناں نے کدی وی خلاف قانون کم تے دور دی گل الفاظ تیکر نہیں بولے۔ اوہناں نے تجویز دتی کہ نوجوان وکلاء لئی بار کونسلز تے حکومت مل کے جدید تعلیمی کورس تے تربیتی ورکشاپس منعقد کروان جنہاں وچ ایہناں نوں ایہناں دے فرائض دے آداب تے جدید قوانین توں آگاہی دلوائی جائے ایس ضمن وچ ایہناں دی خدمات حاضر نیں۔ علی اویس ایڈووکیٹ دا ملک دی مجموعی قانونی فضا (Legal Envoirnent) دے حوالے نال کہیا کہ ساڈے ملک وچ مجرم پیسے دے زور اُتے قانون وچ موجود سقماں دا فائدہ چک کے باعزت بری ہوجاندے نیں جد کہ غریب بندا انصاف لئی پوری زندگی دھکے کھاندا رہندا اے۔ سانوں اعلیٰ عدلیہ تے وکلا نوں ایس بارے وچ سنجیدگی نال سوچنا ہوئے گا تاں جے عوام دا ایسے قانونی نظام اُتے اعتماد قائم رہ سکے۔ بصورت دیگر ملک وچ لاقانونیت عام ہو جائے گی تے ایس نوں روکنا کسے دے وس دی گل نہ ہوئے گی۔ اوہناں نے کہیا کہ ملکی معیشت نوں سہارا دین لئی بزنس اکانومی دی اصطلاح دے تحت کاروباری طبقہ تے صارفین دے حقوق دا تحفظ یقینی بنان لئی نویں کارپوریٹ کمرشل، قانون بنائے جانے چاہیدے نیں تاں جے ملک دی معیشت بام عروج حاصل کر سکے ایس سلسلے وچ امریکی تے برطانوی قوانین توں راہنمائی لئی جا سکدی اے۔ایس سلسلے وچ جے حکومت چاہے تے اپنے ورلڈ بنک تے دیگر عالمی اداریاں توں حاصل شدہ تجربہ دی بنا اُتے معاونت لئی تیار واں۔

علی اویس ایڈووکیٹ نے کہیا کہ جدوں تیکر نویں قوانین نہیں بنائے جان اوہدوںتیکر ملک وچ مضبوط مستحکم معیشت دا خواب پورا نہیں ہو سکدا ملکی سیاست دے حوالے نال ایہناں دا کہنا سی سابق وزیراعظم نواز شریف تے بیرون ملک بیٹھی ساری ن لیگی قیادت نوں چاہیدا اے کہ اوہ وطن واپس آ کے اپنے خلاف خدمات دا سامنا کرن تے عدالتاں وچ اپنی بے گناہی ای ثابت کرن۔ اوہناں نے جنرل پرویز مشرف دے دور وچ 2 وار وزیراعظم ، وزیراعلیٰ بنن دی آئینی شق دی بحالی دی بھرپور حمایت کیتی تے کہیا کہ جدوں امریکی صدر 2 وار توں زیادہ مسند اقتدار اُتے فائض نہیں ہو سکداتے فیر پاکستان جہے ترقی پذیر ملک وچ کجھ بندیاں نوں نوازن دا سلسلہ بند ہو سکے گا۔ ممتاز قانون دان علی اویس دا کہنا سی کہ 3 وار توں زیادہ رکن قومی اسمبلی بنن اُتے وی پابندی ہونی چاہیدی اے تاں جے نویں نسل نوں سیاست وچ عوامی خدمت کرن دا موقع دتا جا سکے۔