اِک عمدہ، صحت مند دنیا دی تعمیر، عالمی یوم صحت 2021ء
ڈبلیو ایچ او ایس گل نوں یقینی بنان لئی پر عزم اے کہ ہر بندا، ہر تھاں، اپنی چنگی صحت دے حق دا احساس کر کے ایس دا تحفظ کر سکے
اختر سردار چودھری
پہلے دن توں ای ایہہ دنیا انج دی اے جویں دی ہن اے۔ ایس وچ وسن والے انساناں دے درجناں طبقات رہے نیں ہن وی نیں تے رہن گے وی۔ کجھ لوکاں نوں صحت مند و خوشی نال بھرپور زندگی وراثت وچ ملدی اے کجھ نوں محنت و جدوجہد نال کمانا پیندی اے تے کجھ ایس وچ ناکام رہندے نیں۔ایہہ ای صورت حال ایس ویلے اے۔ کوویڈ 19جدوں توں ایس دنیا دے انساناں اُتے حملہ آور ہویا اے اسیں ویکھدے نیں کجھ ایس دا لقمہ بن گئے کجھ بن رہے نیں کجھ ایس دا شکار ہو کے وی صحت مند ہو چکے نیں۔ عرض ایہہ کر رہیا سی کہ کجھ لوک اپنے ماحول و اختیارات و سہولتاں دی وجہ نال صحت مند زندگی لنگھان دے قابل نیں، ایہناں نوں صحت لئی بہتر سہولتاں و خدمت تیکر بہتر رسائی حاصل اے۔
ایس دی وجہ بندیاں دی آمدنی، رہائش، تعلیم دے ال نال صاف پانی دی دستیابی، ہوا دا خالص ہونا وی اہم اے۔ایہہ حکومت دی ذمہ داری اے کہ گھٹ توں گھٹ بنیادی زندگی دی ضروریات دا حصول ہر شہری لئی برابر دی سطح تیکر مہیا کرے۔ عوام دی چنگی صحت لئی یکساں سہولتاں ہون۔انصاف و عدل تے عوام دی خدمت تے سب لئی یکساں بنیادی ضروریات زندگی دی سہولتاں دا حصول و حق ایہہ گلاں ہن کتاباں وچ ای رہ گئی اے۔ ساڈے کول ایہہ نہ کل ممکن سی نہ ای اج ممکن اے۔ کسے حد تیکر اوہ ملکاں جنہاں نوں کافر کہیا جاندا اے۔ شرم ناک حقیقت اے کہ ایس معاملے وچ یعنی مساوات دے معاملہ وچ اسیں مسلماناں نال کدھرے بہتر نیں۔ ساڈے کول ایہنوں ہن فخر نال بیان کیتا جاندا اے، اپنی برائی اُتے وی اسیں فخر کردے نیں۔
ایہہ ساڈے مذہبی و سیاسی رہنمائواں دی ذمہ داری اے کہ عوام نوں یکساں صحت دی سہولتاں مہیا کرن۔ عوام نوں ایس دا علم ہونا چاہیدا اے تے اپنے حق دے لئی اواز چکنی چاہیدی اے۔ کوویڈ۔ 19 نے دنیا دے سارے ملکاں دے سارے بندیاں نوں کسے نا کسے حد تیکر نقصان اپڑایا اے۔ پر ایس دا اثر زیادہ ایہناں اُتے پیا اے جنہاں دی صحت پہلے توں کمزور سی یا جنہاں دے مالی حالات پہلے توں تنگ سن۔ ایہہ ای وجہ اے کہ عالمی یوم صحت 7اپریل 2021ء دے موقعے اُتے عالمی ادارہ صحت نے ایس سال ایس سلوگن نوں اپنا مقصد قرار دتا اے کہ ’’ ایک بہتر اور صحت مند دنیا کی تعمیر کے لئے ایک نئی مہم ‘‘ دا آغاز ڈبلیو ایچ او ایس گل نوں یقینی بنان لئی پر عزم اے کہ ہر بندا، ہر تھاں، اپنی اچھی صحت دے حق دا احساس کر کے ایس دا تحفظ کر سکے۔ پوری دنیا نوں ایس اُتے کم کرن دی لوڑ اے تاں جے ’’ایک عمدہ، صحت مند دنیا کی تعمیر‘‘کیتی جا سکے۔
عالمی ادارہ صحت دے عالمی یوم تاسیس اُتے ہر سال ست اپریل نوں منایا جاندا اے۔ 1950وچ قائم ہون والے ایس پروگرام وچ ہر سال دنیا دے صحت دے موجودہ مسئلے ولوں راغب کرن لئی اک موضوع بنایا جاندا اے۔ایہہ موضوع ایس سال دی سب توں اہم وبا اے، معلومات اُتے وی ہو سکدا اے۔ ڈبلیو ایچ او دی زیر نگرانی ایس موضوع متعلق ایس دن علاقائی، مقامی تے بین الاقوامی پروگرام کیتے جاندے نیں انج سمجھ لین آگاہی فراہم کیتی جاندی اے۔
ایس سال کوویڈ 19 دی وجہ نال ایس دا سلوگن ’’ایک عمدہ، صحت مند دنیا کی تعمیر‘‘ اے۔اقوام متحدہ دے ادارہ برائے صحت، ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن دے قیام دے بعد 7 اپریل 1948ء نوں صحت دا پہلا عالمی دن منایا گیا سی۔ عالمی یوم صحت نوں ہر سال کسے وی مرض دے حوالے نال منایا جاندا اے۔ انج ایس سال پوری دنیا وچ ایہہ 71 واں ورلڈ ہیلتھ ڈے منایا جا رہیا اے۔
صحت دے حوالے نال کجھ بنیادی سوالات نیں جنہاں وچ اک اے کہ اسیں صحت مند کس انسان نوں کہندے نیں؟ عام طور اُتے جسمانی طور اُتے صحت مند انسان نوں صحت مند تصور کیتا جاندا اے پر حقیقت وچ انج دا نہیں پہلے ایس گل نوں سمجھیا جائے کہ جے ذہنی، جسمانی، نفسیاتی تے روحانی طور اُتے کوئی وی بندا مطمئن اے تے اوہ صحت مند اے۔ ساڈے کول نفسیاتی بیماریاں نوں بیماری نہیں سمجھیا جاندا نہ ای ایس لئی کوئی خاص طور تے اینی آگاہی دتی جاندی اے حالانکہ نفسیاتی و روحانی طور اُتے ای صحت مند انسان صحت مند اکھواسکدا اے کیوں جے چنگی صحت لئی جسمانی ، ذہنی تے روحانی طور اُتے صحت مند ہونا بے حد ضروری اے۔ جے کوئی خوش نہیں تے اوہ صحت مند نہیں۔ جے کوئی دلی طور اُتے سکون نال نہیں تے ایہنوں کنج صحت مند کہیا جا سکدا اے۔
پاکستان وچ صحت دا معیار غیر تسلی بخش اے۔ ایس دی بوہت ساری دیگر وجوہات وچوں اک وجہ ایتھے دے عوامی نمائندیاں دا وطن و عوام نال مخلص نہ ہونا اے۔ ایہہ عوامی نمائندے جنہاں لوکاں دے ووٹ نال منتخب ہوندے نیں ایہناں دے نال ای وفادار نہیں رہندے۔ ایس وچ ویکھیا جائے تے سارا قصور عوام دا ای اے اوہ دوبارہ فیر ایہناں ای لوکاں نوں منتخب کردے نیں ایہہ سلسلہ نسل درنسل چل رہیا اے۔ ایہہ نمائندگی اپنی بیماری دے علاج لئی بیرون ملک جاندے نیں ایس لئی ساڈے ملک وچ صحت دی بنیادی سہولتاں موجود نہیں۔ ساڈے کول سرکاری نظام صحت وچ بوہت ساری کمزوریاں نیں کدھرے ڈاکٹر نہیں، کدھرے دوائی نہیں اے، کدھرے ٹیسٹ نہیں، سرکاری ہسپتالاں وچ دھکے کھانے پیندے نیں تے پیسے وی دینے پیندے نیں ایس لئی صاحب حیثیت لوک پرائیویٹ علاج نوں ترجیح دیندے نیں تے غریب دھکے کھاندے رہندے نیں۔ ایہہ اوہ ای غریب لوک نیں جیہڑے ایہناں ای بندیاں نوں بار بار منتخب کردے نیں۔ایس کالم وچ ہن اسیں تہانوں دس رہے آں اوہ کجھ اک گلاں جنہاں اُتے عمل کر کے تہانوں ہمیشہ صحت مند رہ سکدے نیں ایہناں سب گلاں اُتے عمل کرن نال تسیں جسمانی و ذہنی نفسیا تی و روحانی طور اُتے صحت مند ہو جاواں گے۔ ایہہ اصول و قوانین عالمی ادارہ صحت، نفسیا تی ماہرین تے دین اسلام دے مرتب کردہ نیں۔
سب توں پہلی شے اے ورزش ہفتے وچ 4 توں 5 وار 45 توں 60 منٹ دی ورزش دل دیاں بیماریاں دے نال نال بوہت ساری بیماریاں توں محفوظ رکھن وچ مدد دیندی اے۔ شوگر دے مریض دن وچ گھٹ توں گھٹ اک گھنٹہ پیدل چلن، ورزش کرن دے عمل نوں اعتدال دے نال انجام دین تاں جے حد توں زیادہ ساہ نہ پھُلے۔ سویر دے ویلے نماز ادا کرن مسجد جانا، تازہ ہوا وچ ساہ لینا، پیدل چلنا تے نماز ادا کرنا پابندی نال پنج ویلے دی ایس نال چنگی خاصی ورزش ہو جاندی اے جسمانی صفائی ہو جاندی اے قلبی سکون میسر ہوندا اے۔
مناسب تے معیاری خوراک دا استعمال کرو جیہڑا حفظان صحت دے اصولاں دے عین مطابق ہوئے۔ خوراک وچ ددھ، پھل تے سبزیاں زیادہ استعمال کرو۔ تیل تے گھیو وچ تلی ہوئی شیواں توں پرہیز کرو تاں جے دل تے معدہ دی بیماریاں توں بچیا جا سکے۔ خوراک وچ لال مرچ دا استعمال بے حد گھٹ کرو تے نمک تے مٹھاس وی گھٹ مقدار وچ استعمال ہوئے تے بہتر اے۔ رات نوں سون نال پہلاں اک توں دو گلاس پانی پین نوں اپنا معمول بنائو۔
رات دا کھانا سورج غروب ہون دے فوراً بعد کھان دی کوشش کرو۔ یعنی متوازن خوراک استعمال کرو۔ خوراک نوں چبا کے کھائو۔ تھوڑی بھکھ رکھ کے اٹھ جائو۔ کھانا کھان توں پہلے تے بعد وچ منہ ہتھ دھو لوئو۔ کلی کرو۔ مسواک کرو یعنی دنداں نوں صاف رکھن۔ مناسب تے متوازن خوراک تے مناسب پابندی نال ورزش کر کے بوہت سارے امراض توں بچیا جا سکدا اے۔ اللہ دی مخلوق دی خدمت نوں شعار بنا لوئو۔ ہر دن سوچو اج کسے دے کم آنا اے ایہہ کم آنا مالی طور اُتے ای نہیں بلکہ زبانی تے اخلاقی طور وی ہو سکدا اے۔ انساناں دی فلاح تے ایہناں نوں مناسب معلومات دین لئی میں ایہہ آرٹیکل لکھ رہیا واں تے ایہہ وی انساناں دے کم آنا اے۔ انج جیہڑا وی تہاڈا شعبہ ہوئے جتھوں تیکر تہاڈا دائرہ ہوئے اپنے خاندان و گوانڈھیاں نوں ویکھو کوئی لوڑ مند ہوئے تے ایس دی مدد کرو۔ ایہہ صحت مند و بہتر تے خوش گوار زندگی لنگھان لئی بوہت اہم اے بلکہ لازم اے۔
اللہ تعالیٰ دے دسے ہوئے رستے اُتے نہ چلن، نافرمانی کرن، حقوق اللہ تے حقوق العباد پورے نہ کرن، قانون فطرت توں ہٹ کے زندگی لنگھان نال وی بوہت ساری بیماریاں گھیر لیندیاں نیں۔ بوہت ساری جسمانی بیماریاں دی وجہ وی نفسیاتی یاروحانی ہوندی اے۔ ایہہ کجھ مختصر گلاںنیں جنہاں اُتے تسیں عمل کر کے صحت مند زندگی دا آغاز کر سکدے نیں۔ آخر وچ کہنا ایہہ وے کہ ایہناں سب گلاں دا سانوں علم ہوندا اے۔ اصل شے ہوندی اے عمل کرنا اسیں لوک ایس اُتے عمل نہیں کردے۔ عمل نال ایس دنیا تے ایس دنیا دی کامیابی دا انحصار اے۔
