رمضان المبارک…

خطبہ نبوی دی روشنی وچ ایہہ صبر دا مہینہ اے تے صبر دا ثواب، بدلہ تے جزا جنت اے

لكهت:مولانا محمد الیاس گھمن

اللہ تعالیٰ نے 12 مہینے بنائے نیں ایہناں وچ سب توں زیادہ عظمت تے برکت والا مہینہ رمضان اے۔ ایس مہینے دے بارے رسول اللہ ﷺ نے اک نہایت وقیع، پرتاثیر تے جامع خطبہ ارشاد فرمایا۔ جس نال ایس مہینے دی عظمت ،برکت، فضیلت تے قدر معلوم ہوندی اے۔ آئو عمل دے جذبے دے نال ایس نوں پڑھدے نیں: حضرت سلمان فارسی رضی اللہ عنہ توں مروی اے کہ شعبان دی آخری تاریخاں وچ اللہ دے رسول ﷺ نے سانوں ایہہ خطبہ ارشاد فرمایا : اے لوگو ! تہاڈے تے اک مہینہ آ رہیا اے جیہڑا عظیم الشان تے بوہت مبارک مہینہ اے۔ ایس وچ اک رات انج دی اے جیہڑی ہزار مہینیاں توں ودھ کے اے۔ اللہ تعالیٰ نے ایس دے روزہ نوں فرض فرمایا تے ایس دی رات دے قیام نوں باعث ثواب بنایا اے جیہڑا بندا ایس مہینے وچ کوئی نیکی کر کے اللہ دا قرب حاصل کرے گا اوہ انج اے جویں کہ غیر رمضان وچ فرض نوں ادا کیتا تے جیہڑا بندا ایس مہینے وچ کسے فرض نوں ادا کرے گا اوہ انج اے جویں غیر رمضان وچ ستر فرائض ادا کرے۔ ایہہ مہینہ صبر دا اے تے صبر دا بدلہ جنت اے، ایہہ مہینہ لوکاں دے نال غم خواری کرن دا اے۔ ایس مہینے وچ مومن دا رزق ودھا دتا جاندا اے۔ جیہڑا بندا کسے روز ہ دار دا روزہ افطار کرائے ایس لئی گناہواں دے معاف ہون تے اگ توں خلاصی دا سبب ہوئے گا تے ایہنوں روزہ دار دے ثواب دے برابر ثواب ہوئے گا پر ایس روزہ دار دے ثواب نال کجھ نہیں کیتا جائے گا۔ صحابہ کرام رضی اللہ عنہم نے عرض کیتا: یا رسول اللہ ! ساڈے وچوں ہر بندا تے اینی طاقت نہیں رکھدا کہ روزہ دار نوں افطار کرائے۔ تے آپ ﷺ نے ارشاد فرمایا کہ (ایہہ ثواب پیٹ بھر کے کھلان اُتے موقوف نہیں بلکہ ) جے کوئی بندہ اک کھجور توں روزہ افطار کرا دتے یا اک گھونٹ پانی یا اک گھونٹ لسی دا پلا دیوے تے اللہ تعالیٰ ایس اُتے وی ایہہ ثواب مرحمت فرما دیندے نیں۔ ایہہ انج دا مہینہ اے کہ ایس دا اول حصہ اللہ دی رحمت اے،درمیانی حصہ مغفرت اے تے آخری حصہ جہنم دی آ گ توں آزادی دا اے۔ جیہڑا بندا ایس مہینے وچ اپنے غلام تے نوکرکے بوجھ نوں ہلکا کر دیوے تے اللہ تعالیٰ ایس دی مغفرت فرما دیندے نیں تے اگ توں آزادی عطا فرماندے نیں۔ ایس مہینے وچ چار شیواں دی کثرت کیتا کرو جنہاں وچوں دو شیواں اللہ دی رضا لئی نیں تے دو شیواں انج دیاں نیں جنہاں نال تہانوں چارہ کار نہیں۔پہلی دو شیواں جنہاں توں تسیں اپنے رب نوں راضی کر دیو، کلمہ طیبہ تے استغفار دی کثرت اے تے دوجی دو شیواں ایہہ نیں کہ جنت دی طلب کرو تے جہنم دی اگ توں پناہ منگو۔ جیہڑا بندا کسے روزہ دار نوں پانی پلائے رب تعالیٰ شانہ (روزِ قیامت ) میرے حوض توں ایس نوں انج دا پانی پلان گے جس دے بعد جنت وچ داخل ہون تیکر ایہنوں پیاس نہیں لگے گی(صحیح ابن خزیمہ، باب فضائل شہر رمضان، حدیث نمبر1887)
پتہ چلیا کہ ایہہ مہینہ:
1۔ عظمتاں والا اے۔ یعنی عام معمول دے مہینیاں وانگوں نہیں بلکہ ایس دی اللہ تے ایس دے رسول ﷺدے ہاں بوہت شان تے اُچا مقام اے۔ ایس دی وجہ ایہہ وے کہ ایس مہینے وچ بوہت ساری انج دی عبادتاں کیتیاں جاندیاں نیں جیہڑی عام مہینیاں وچ ادا نہیں کیتی جویں کہ سحری، روزہ، افطاری، تراویح، اعتکاف، صدقہ الفطر وغیرہ
2۔ برکتاں والا اے۔ یعنی عام معمول دے مہینیاں دی طرح نہیں بلکہ ایس ماہ مقدس وچ اللہ دی برکتاں نازل ہوندیاں نیں۔ ماہ رمضان وچ عمل تھوڑا ہوندا اے تے ایس دا اجر زیادہ ملدا اے ایس لئی ایہہ بابرکت مہینہ اے۔
3۔ایس وچ لیلۃ القدر اے۔ جنہوں آخری عشرے دی طاق راتاں وچ تلاش کرن دا دتا گیا اے۔ ایہہ انج دی رات اے کہ ہزار مہینیاں توں وی زیادہ بہتر اے مطلب ایہہ وے کہ جے کوئی بندا ہزار مہینے توں وی زیادہ عبادت کردا رہوے تے اک بندا صرف لیلۃ القدر وچ عبادت کرے تاں وی ایس رات دی عبادت ایہناں ہزار مہینیاں دی عبادت توں بہتر اے۔
4۔ ایس وچ روزہ فرض کیتا گیا اے۔ روزہ انج دی عبادت اے کہ جس دی جزا تے انعام خود اللہ رب ذوالجلال دیندے نیں۔ روزہ انج دی عبادت اے جیہڑا روزہ دار نوں جہنم دے عذاب توں بچا لیندی اے۔ روزہ دار دے منہ توں آن والی بو اللہ نوں مشک دی خوشبو توں زیادہ محبوب تے پسند ا۔ روزہ دار لئی دو خوشیاں نیں اک خوشی افطار دے ویلے جد کہ دوجی خوشی اللہ نال ملاقات دے ویلے ملدی اے۔
5۔ ایس وچ نفل دا ثواب فرض دے برابر جبکہ فرض دا ثواب ستر فرائض دے برابر ملدا اے۔ ذرہ انداز تے کرو کہ کس قدر اللہ دے انعامات دی بارش برس رہی ہوندی اے پر ایس دے نال نال اک غلط فہمی دور کر لوئو اوہ ایہہ کہ نفل پڑھن توں فرض دا ثواب ملدا اے پر فرض ادا کرنا ذمہ توں ختم نہیں ہوندا جویں کوئی بندا ظہر دی نماز توں پہلے چار نفل پڑھ لوے تے فیر ایہہ سمجھ لوے کہ مینوں ظہر دے فرض ادا کرن دی لوڑ نہیں تے ایہہ بوہت وڈی جہالت تے حماقت اے۔ ایسے طرح اک فرض پڑھ کے ستر فرائض دا ثواب مل جاندا اے پر فرائض ادا کرنا ذمے وچ فیر وی باقی رہندا اے۔
6۔ ایہہ صبر دا مہینہ اے تے صبر دا ثواب، بدلہ تے جزا جنت اے۔ صبر کرن والیاں نوں اللہ دی معیت نصیب ہوندی اے۔ صبر کرن والیاں نوں قرآن کریم وچ خوشخبری دتی گئی اے۔
7۔ ایہ غمخواری دا مہینہ اے لوکاں دے نال ایثار و ہمدردی دا مہینہ اے غریباں دے دکھ نوں اپنا دکھ سمجھن دا مہینہ اے مفلس و نادار لوکاں دی پریشانیاں نوں اپنی پریشانی سمجھن دا مہینہ اے۔
8۔ ایس مہینے وچ رزق ودھا دتا جاندا اے۔ ایس گل دا ہر بندا کھلی اکھاں دے نال مشاہدہ کر سکدا اے غریب توں غریب بندے دے رزق وچ وسعت تے برکت نازل ہوندی اے۔
9۔ روزہ افطار کران والے دے گناہ معاف کر دتے جاندے نیں تے ایس دا ایہہ مبارک عمل جہنم دی اگ توں چھٹکارے دا سبب بن دا اے۔ کنہے خوش نصیب نیں اوہ لوک جیہڑا روزہ داراں دی افطاری دا انتظام کردے نیں۔ حدیث مبارک وچ صحابہ کرام دا سوال تے اللہ دے رسول ﷺ دا جواب پڑھ لین توں پتہ چلدا اے کہ ایس دا تعلق اخلاص تے حیثیت دے نال اے جے کسے دی مالی حیثیت کمزور اے تے معمولی شے توں افطار کران اُتے وی اللہ ایس نوں اینا ای اجر دیندے نیں جنہا کسے مالدار نوں عمدہ شیواں توں افطار کران اُتے ملدا اے۔
10۔ ایس مہینے دے تن حصے نیں: اول، درمیانہ تے آخری۔ پہلا حصہ ( عشرہ اولیٰ یعنی ابتدائی دس دن ) رحمت دے نیں۔ دوجا حصہ (عشرہ وسطیٰ یعنی درمیانے دس دن ) مغفرت تے بخشش دے نیں جد کہ تیجا حصہ (عشرہ اخیر ہ یعنی آخری نو یادس دن ) جہنم توں نجات پان دے نیں۔
11۔ ایس مہینے وچ اپنے ماتحت کم کرن والیاں نال نرمی دا حکم دتا گیا اے تے ایہناں دے کم دے بوجھ نوں ہلکا کرن دا حکم اے۔ مزید ایہہ کہ ایس حکم اُتے عمل کرن والے لئی مغفرت دا فیصلہ کر دتا جاندا اے۔
12 ۔ ایس مہینے دے دو وظیفے نیں: جیہڑا رسول اکرم ﷺ نے اپنی امت نوں دسے نیں تے اوہ ایہہ نیں کہ کثرت دے نال کلمہ طیبہ تے استغفار کرنا۔ دیگر عبادتاں دی ادائیگی دے نال نال کثرت دے نال کلمہ طیبہ تے استغفراللہ استغفراللہ زبان اُتے جاری رکھنا چاہیدااے۔
13۔ ایس مہینے دی دو دعائواں بطور خاص نیں۔ جیہڑے رسول اکرم ﷺنے اپنی امت نوں سکھلائی نیں پہلی جنت نوں طلب کرن دی تے دوجی جہنم توں پناہ منگن دی۔ ایس لئی پورے رمضان المبارک وچ ایہہ دعاواں سانوں ضرور منگنی چاہیدے نیں۔
14۔ ایس مہینے وچ جیہڑا بندا روزہ دار نوں افطاری دے بعد یا صبح سحری ختم ہون تیکر کسے نوں وی پانی پلاندااے اللہ دے نبی ﷺ نے فرمایا کہ اللہ تعالیٰ ایس نوں روز محشر میرے حوض توں جام کوثر پلائے گا تے ایس دے بعد ایس نوں جنت داخل ہون تیکر پیاس نہیں لگے گی۔
اللہ تعالیٰ سانوں ایس ماہ مقدس دی قدر دی توفیق عطا فرمائے۔ آمین بجاہ النبی الامی الکریم صلی اللہ علیہ وسلم