رمضان کریم!

روحانی تے جسمانی گناہواں توں نجات دا ذریعہ

پروفیسر حکیم سید عمران فیاض

اللہ تعالیٰ وحدہ، لاشریک دے نیڑے روزہ دار دا بڑا رتبہ اے۔ نبی کریم ﷺ نے فرمایا اے کہ جس نے رمضان المبارک دے روزے رکھے محض اللہ تبارک و تعالیٰ دی رضا تے خوشنودی حاصل کرن لئی تے خالصتاً ثواب حاصل کرن لئی تے خدائے بزرگ و برتر ایس دے سارے گناہ بخش دین گے۔ اوہناں نے فرمایا کہ روزہ دار دے منہ دی بو خدا تعالیٰ دے نیڑے مشک دی خوشبو توں وی ودھ کے اے تے قیامت دے دن روزہ دار نوں بے حد ثواب ملے گا تاں جے تسیں پرہیز گار بن سکو۔ اوہ روزے گنتی دے دن نیں تے تسیں جیہڑا کوئی بیماری ہوئے یا سفر وچ ہوئے اوہ اینے روزے تے دناں وچ رکھ کے تعداد پوری کرے تے جنہاں نوں روزہ رکھن دی بالکل طاقت ای نہ ہوئے تے اوہ روزہ دے بدلہ وچ اک مسکین کھانا کھوان تے جیہڑا اپنے ولوں زیادہ نیکی کرے تے ایہہ ایس لئی بہتر اے تے روزہ رکھنا تہاڈے لئی بہتر اے جے تسیں جاندے او۔ روزے اہل ایمان اُتے فرض نیں۔ جس طرح نماز دا فریضہ ایمان لیان دے بعد عائد ہوندا اے انج دے ای روزہ اُتے مسلمان عاقل بالغ اُتے فرض اے۔ ایہہ بوہت قدیم ترین عبادت اے جس دی ابتدا حضرت آدم علیہ السلام نال ہوئی۔ ایسے بنا اُتے حضرت آدم علیہ السلام دے زمانے توں لے کے آخری کتاب قرآن الحکیم تیکر ہر اسمانی کتاباں وچ تے شریعت وچ روزے نوں اک امتیازی تے بنیادی عبادت دا مقام حاصل اے۔ رمضان المبارک روحانی و جسمانی گناہواں توں نجات دا بہترین ذریعہ اے۔
رمضان المبارک دے روزے بے پناہ فضیلت تے عظمت دے حامل نیں۔ کیوں جے روزہ دے بے شمار دینی فائدے تے حکمتاں نیں تے بے شمار موزوں اسرار روزہ دار نوں حاصل نیں۔ حضور ﷺ نے روزہ دی برکات و فیوضی دے پیش نظر روزہ رکھن دی بوہت ترغیب دتی اے۔ حضرت سلمان فارسی رضی اللہ توں روایت اے کہ نبی اکریم ﷺ نے رمضان المبارک دی آمد اُتے ماہ شعبان دے آخری دن وعظ فرماندے ہوئے ارشاد فرمایا ، اے لوکو! تہاڈے کول اک نہایت، پر عظمت تے بابرکت مہینہ تشریف لیا رہیا اے، ایس وچ اک انج دی رات اے جیہڑا ہزار مہینیاں توں افضل اے۔ اللہ تعالیٰ نے ایس دے روزے ساڈے اُتے فرض کیتے نیں تے ایس دی راتاں وچ نماز (تراویج) پڑھنا سنت قرار دتا اے۔ جس نے ایس وچ اک نفل نیکی دی (تے ایس دا ثواب اینا اے) گویا ایس نے کسے دوجے مہینے وچ اک فرض ادا کیتا تے جس نے اک فرض ادا کیتا (تے ایس دا اجر اینا اے) جویں ایس نے کسے دوجے مہینے وچ ستر فرض ادا کیتے۔
روزہ داراں دے واسطے قیامت دے دن عرش دے تھلے دستر خواں وچھایا جائے گا تے اوہ لوک بہہ کے کھانا کھان گے تے دیگر لوک ہجے حساب ای وچ ہون گے ایس اُتے اوہ کہن گے کہ ایہہ لوک کس دا کھانا کھا پی رہے نیں تے اسیں حساب وچ پھسے ہوئے آں۔ ایہناں نوں جواب ملے گا ایہہ لوک دنیا وچ روزہ رکھیا کردے سن تے تسیں لوک روزے نہیں رکھدے سو۔روزہ دین اسلام دا اک وڈا اہم رکن اے تے رمضان المبارک دے روزے ہر مسلمان اُتے فرض نیں۔
حضرت ابو ہریرہ رضی اللہ عنہ توں روایت اے کہ نبی اکرم ﷺ نے ارشاد فرمایا۔ رمضان المبارک آ گیا اے۔ ایہہ برکت والا مہینہ اے۔ اللہ تعالیٰ نے ایس دے روزے تہاڈے اُتے فرض کیتے نیں۔ ایس وچ آسمان رحمت دے دروازے کھول دتے جاندے نیں۔ دوزخ دے دروازے بند کیتے جاندے نیں۔ سرکشی شیطاناں نوں طوق پا دتے جاندے نیں تے ایس وچ اک رات انج دی اے جیہڑی ہزاراں مہینیاں توں بہتر اے۔
حضرت سہیل بن سعد توں روایت اے کہ رسول اللہ ﷺ نے فرمایا جنت دے اٹھ دروازیاں وچوں اک دروازے دا ناں الریان اے۔ ایس دروازے وچوں روزہ دار ای جنت وچ داخل ہون گے۔ جدوں اوہ داخل ہو ن گے تے ایہہ دروازہ بند کر دتا جائے گا۔
حضرت ابومعد غفاری توں روایت اے کہ حضور ﷺ نے فرمایا کہ رمضان المبارک دے مہینے وچ چار کم بوہت لازمی نیں اوہ کم تے انج دے نیں جس نال تہاڈا پروردگار راضی ہوندی اے تے دو کم انج دے نیں جنہاں دے بغیر تہانوں چارہ نہیں۔ ایہناں چاروچوں اک نوں کلمہ شہادت دا ورد اے تے دوجا کثرت نال استغفار کرنا ایہہ دونویں عمل اللہ نوں بوہت پسند نیں۔ تیجا جنت نوں طلب کرنا تے چوتھا دوزخ توں پناہ منگنا اے۔
اللہ تعالیٰ نے قرآن پاک وچ روزے فرض کرن دا مقصد تقویٰ، پرہیز گاری تے خداترسی بیان فرمایا اے۔
صوفیائے اکرام فرماندے نیں کہ روزہ تن طرح دا اے۔ پہلا عوام دا روزہ، دوجا خواس دا روزہ، تیجا الخواص دا روزہ۔
۱۔ عوام دا روزہ :
طلوع فجر توں غروب آفتاب تیکر کھان پین تے حجامت توں پرہیز کرنا۔ ایہہ روزہ دا معمولی تے ادنیٰ درجہ اے۔
۲۔ خواص دا روزہ :
کھان پین تے جماع توں باز رہن دے نال نال کن، اکھ، نک، زبان الغرض سرتوںپیر سارے اعضا جسم دا ہر طرح دے گناہواں توں محفوظ رکھنا۔
۳۔اخص الخواص:
مذکورہ سارے خواص دے نال دل و دماغ، تصور و خیال وچ وی ہر طرح دے مذموم تے بُرے خیالات توں پاک رکھنا حتیٰ کہ دل وچ اللہ دے ماسوائے تے کوئی نہ آئے انج دا روزہ اختیار اکرام صدقین تے مقربین دا اے۔
روزے دا انسانی صحت اُتے اثر:
رمضان المبارک حقیقت وچ جتھے ساڈے ساریاں لئی بوہت زیادہ رحمتاں تے برکتاں دا مہینہ اے اوتھے انسانی صحت اُتے وی ایس دے بُرے مثبت اثرات پیندے نیں تے ایہہ ماہ مبارک ساڈے سارے لئی صحت، تندرستی دا سرچشمہ اے۔
ایس مہینے وچ جے اسیں غذا پرہیز اُتے پوری طرح عمل کراں گے تے ساڈے اپنے جسم وچ موجود بوہت ساری بیماریاں توں چھٹکارا حاصل کر سکدے نیں۔ رعوزہ جسمانی نشوونما ، تبدرستی دے نال نال بیماریاں دے خلاف قوت مدافعت پیدا کرن دا سبب بن دا اے۔ جے اسیں سحر و افطاری وچ سنت نبوی ﷺ اُتے عمل پیرا ہون تے اسیں صحت و توانائی دا بیش بہا خزانہ حاصل کر سکنے آں۔
ماہ الصیام وچ پرہیز
ایس ماہ مقدس نوں تسیں جے تندرست تے صحت مند رہندے ہوئے لنگھانا چاہندے او تے ایس لئی لازمی اے کہ تسیں اپنے جسم دی ضرورت نوں ساہمنے رکھدے ہوئے سحری و افطاری دے دوران غذا دا استعمال کرو۔ ایس لئی سارے قسم دے فاسٹ فوڈز، جنگ فوڈز، کولا مشروبات ، نوں تے بالکل استعمال نہ کیتا جائے یا انتہائی گھٹ مقدار وچ اعتدال پسندی دا مظاہرہ کردے ہوئے استعمال کیتا جائے۔
ماہ الصیام وچ غذا دا استعمال
ایس ماہ مقدس دے دوران سانوں اپنی خوراک دا اک باقاعدہ شیڈول بنانا چاہیدا اے جس وچ سحری دے دوران خشک روٹی، دھی، ددھ، سبزی، گوشت، دالاں، پراٹھا، آملیٹ، فرائی انڈا، چائے، قہوہ، وغیرہ نوں اپنی طبیعت دے مطابق بدل بدل کے استعمال کرو زیادہ تر ہلکی پھلکی تے کیلوریز نال بھرپور غذائواں دا استعمال کرو۔ ایسے طرح دوران افطاری وی پکوڑے، سموسے، کچوری، شربت، دودھ سوڈا، دہی بھلے، فروٹ چاٹ، چکن، بیف، ویجی ٹیبل رولز، کولا مشروبات، فاسٹ و جنگ فوڈز دے بوہت زیادہ استعمال نال اجتناب کیتا جائے نہیں تے بیسار خوری دی بدولت فوڈپوائزننگ سنے کئی دیگر امراض نال وی واسطہ پئے سکدا اے۔
احتیاطی تدابیر:
روزہ بوہت زیادہ فیوض و برکات دا حامل اے۔ ایس مہینے دے دوران جے اسیں کھان پین دا دامن ہتھ توں نہ چھڈیے تے یقینا ایہہ گل اظہر من الشمس اے کہ صرف غذا وچ احتیاط ورتن نال ای اسیں بوہت ساری بیماریاں توں چھٹکارا حاصل کر سکنے آں۔ سانوں چاہیدا اے کہ اسیں زیادہ مرغنی تے بھاری غذائواں توں مکمل اجتناب ورتو تے ہلکی پھلکی غذا نال سحری و افطاری نوں اپنا وطیرہ بنا لوئو تاں جے ساڈی صحت رمضان دے مہینے وچ ای نہیں بلکہ باقی دناں وچ وی بہتر رہوے۔
رمضان المبارک نیکی داسمندر
رمضان المبارک جتھے نیکیاں سمیٹن دا سبب بن دا اے اوتھے ایہہ گناہواں توں نجات دا ذریعہ وی اے۔ ایس مبارک ماہ وچ لوک مسیتاں، گھراں، شاہراہواں سنے دیگر مقامات اُتے افطار دستر خواناں دا اہتمام کردے نیں۔ ایس دے نال ای بوہت ضروری اے کہ تسیں اپنے قریبی عزیز و اقارب ، دوست احباب ، گوانڈھیاں دے نال نال اپنے ماتحتاں دا وی خیال کرو تے انج دے بندیاں نوں عزت نفس دے نال اشیائے ضروریہ فراہم کرو جیہڑے کہ کسے دے ساہمنے اپنا ہتھ نہیں پھیلا سکدے۔