رمضان ،قرآن تے تقویٰ

رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ارشاد فرمایا:’’قیامت دے دن روزہ تے قرآن دونویں بندے دی شفاعت کرن گے

عتیق انور راجہ

رمضان نوں ’’سیزن‘‘ یعنی کمائی دا مہینہ سمجھ کے بھاری منافع کمان دا مہینہ سمجھیا جاندا اے۔ اک پاسے مسجداں وچ افطاریاں دی رونق ودھ جاندی اے، گلی محلیاں تے بازاراں وچ مال دار لوک کھل کے خرچ کردے نظر آندے نیں۔ غریباں مسکیناں نوں صدقہ و خیرات دین دی خاص کوشش کیتی جاندی اے تے دوجے پاسے رمضان دے مقدس مہینے وچ ای دو نمبری، چور بازاری تے ناجائز منافع خوری وی خوب کیتی جاندی اے۔ اللہ پاک نے جدوں روزیاں دا حکم دتا تے فرمایا کہ تہاڈے اُتے روزے ایس لئی فرض کیتے گئے نیں کہ تسیں تقویٰ حاصل کرو، رمضان المبارک دے روزے دراصل قرآن کریم جہی بے مثال کتاب اُتے تشکر دا اظہار اے۔ قرآن پاک دی وجہ نال رمضان دے روزے فرض کیتے گئے تے نزول قرآن دی وجہ نال ای رمضان نوں دیگر مہینیاں اُتے فضیلت دتی گئی۔ خالق کائنات قرآن پاک وچ ارشاد فرماندا اے کہ رمضان اوہ مہینہ اے جس وچ قرآن نازل کیتا گیا جیہڑا انساناں لئی سراسر ہدایت اے تے انج دی واضح تعلیمات اُتے مشتمل اے جیہڑا راہ راست وکھان والی تے حق و باطل دا فرق کھول کے رکھ دین والی نیں تاں ہن توں جیہڑا بندا ایس مہینے نوں پائے، ایس نوں لازم اے کہ ایس پورےمہینے دے روزے رکھے تے جیہڑا کوئی مریض ہوئے یا سفر اُتے ہوئے، تے اوہ دوجے دناں وچ روزیاں دی تعداد پور ی کرے۔ اللہ تہاڈے نال نرمی کرنا چاہندا اے۔ سختی کرنا نہیں چاہندا ایس لئی ایہہ طریقہ تہانوں دسیا جا رہیا اے تاں تسیں روزیاں دی تعداد پوری کر سکو تے جس ہدایت نال اللہ نے تہانوں سرفراز کیتا اے، ایس اُتے اللہ دی کبریائی دا اظہار و اعتراف کرو تے شکر گزار بنو۔(البقرہ185)۔ رسول اللہ صلی اللہ علیہ وسلم نے ارشاد فرمایا:’’قیامت دے دن روزہ تے قرآن دونویں بندے دی شفاعت کرن گے، روزہ کہے گا: اے پروردگار! میں ایس بندے نوں دن دے ویلے کھانے پین تے خواہش پوری کرن توں باز رکھیا۔ قرآن پاک کہے گا کہ میں ایس نوں رات دے ویلے سونے توں باز رکھیا تے تسیں میری ایس لئی شفاعت قبول فرما لوئو چنانچہ دونویں بندے دی شفاعت کرن گے تے ایہناں دی شفاعت قبول کیتی جائے گی۔‘‘ایس وچ شک نہیں کہ کلام پاک دی تلاوت اللہ تعالیٰ نوں بے حد محبوب اے تے ایس پڑھنا تے سننا دونویں کارثواب اے۔ ایس دی اک اک آیت اجر و ثواب دا وعدہ اے پر ایہہ وی حقیقت اے کہ ایس دا فہم، ایس وچ غور و تدبر تے ایس اُتے عمل پیرا ہونا نہایت ضروری اے۔ نزول قرآن دا مقصد ایس دے سوا تے کجھ نہیں کہ انسان اپنے رب نوں پہچانے، ایس دے بنائے ہوئے اصول و قوانین دے مطابق زندگی بسر کرے، ایس دی ہدایات دے مطابق اک با کردار مسلمان اک باعمل انسان تے اک چنگا شہری بن کے سارے معاشرے دی فلاح دا سبب بنن دی کوشش کرے۔ ہر سال رمضان وچ مسلمان نہ صرف روزے رکھدے نیں تلاوت قرآن کردے نیں بلکہ نوافل دی بہتات توں راب نوں راضی کرن دی ہر ممکن کوشش ہوندی اے پر ساڈے لوک متقی نہیں بن پا رہے نیں۔ روزے وی رکھدے نیں تے لوکاں نوں ملاوٹ شدہ اجناس وی فروخت کردے نیں۔ روزے وی رکھدے نیں تے لوکاں لئی مشکلاں دا سبب وی بن رہے ہوندے نیں۔ ساڈے روزے سانوں تقویٰ دی منزل تیکر کیوں نہیں لے جا رہے؟ میں پروفیسر اکرم ورک نال سوال کیتاً اوہناں نے جواب دتا اونج تے ایس اُتے بوہت گل ہو سکدی اے پر تہاڈے لئی ایس دی صرف اک وجہ ای کافی اے اوہ ایہہ کہ اسیں پاکستانی قرآن دا فہم نہیں رکھدے نیں۔ قرآن پاک وچ نظام زندگی دا راز مضمر اے تے جیہڑا دنیا دے سارے مسائل دا حل پیش کردا اے۔ ساڈے لوکاں نے ایس کتاب ہدایت نوں سمجھ کے پڑھن دی گھٹ ای کوشش کردے نیں۔ ایس لئی غور و فکر دی عادت توں وی اسیں دور آں۔ عام مسلماناں دے ذہناں وچ ایہہ خیال پیدا کر دتا گیا اے کہ فہم قرآن عام لوکاں دا نہیں بلکہ صرف علماء دا کم اے، پر ایہہ خیال بالکل غلط اے۔ اللہ تعالیٰ نے تے انج دی کوئی تخصیص نہیں کیتی بلکہ وضاحت کیتی اے کہ قرآن دا نزول سارے لوکاں لئی اے۔ بس مینوں ایس توں ایہہ نقطہ ہتھ لگیا کہ تقویٰ حاصل کرنا اے تے سانوں خالق کائنات دی ایس شاہکار کتاب نوں ترجمہ و تشریح دے نال پڑھن دی کوشش کرنی ہوئے گی۔ فہم قرآن نال نہ صرف اسیں اپنے رب دے پیغام نوں بہتر انداز وچ سمجھن دے قابل ہو سکنے آں بلکہ قرآن اُتے غور کرن نال اسیں تحقیق و ایجادات دا سفر وی شروع کر سکنے آں تے جدوں اسیں فہم قرآن دی کوشش کراں گے تے اسیں دوجے لاکں دے حقوق دا خیال بہتر انداز وچ ہون لگے گا۔ ایہو تقویٰ دی پہچان ہوئے گی۔