ساڈیاں ختم ہوندیاں روایات
عارف اے نجمی
پوری دنیا وچ رمضان المبارک دی آمد دے نال ای عالم اسلام وچ اک مقدس لہر دوڑ جاندی اے تے ماہ صیام وچ سحر و افطار دا خصوصی طور اُتے اہتمام کیتا جاندا اے۔ ایہہ پاکیزہ مہینہ اپنے نال خوشی تے مسرت دی بہاراں لے کے آندا اے، پوری دنیا وچ رمضان المبارک دے مہینے وچ لوکاں نوں سحری لئی بیدار کرن دی مختلف قیمتی ثقافتی روایات ملدیاں نیں جے پاکستان دی گل کیتی جائے تے پاکستان وچ ماہ رمضان دی اپنی ای کجھ قدیمی روایات نیں جنہاں وچ سحری دے ویلے ٹین کنستر یا ڈھول وجا کے لوکاں نوں جگانا وی شامل اے، اک دہائی پہلاں رمضان المبارک شروع ہوندے ای گلی محلیاں وچ سحری دے ویلے لوک ٹین کنستر وجا کے لوکاں دی توجہ روزہ رکھن ول مبذول کرایا کردے سن اک دہائی پہلاں تیکر ٹین کنستر وجا کے سحری لئی اٹھایا جانا خاصا مقبول سی فیر ہولی ہولی ایس کم لئی ڈھول دا استعمال وی ہون لگیا، کجھ لمحیاں لئی جے ماضی ول جائیے تے افطاری دے ویلے بچے مسیتاں دے گرد جمع ہو جایا کردے سن تے اذان دی اواز سن کے گھراں ول دوڑ لایا کردے سن تاں جے گھر والیاں نوں رو زہ کھلن دا دسیا جائے پر سحری دے ویلے بالاں لئی ایہہ ممکن نہیں ہویا کردا سی تے نوجواناں نے اپنے علاقیاں وچ ٹین دے ڈبے یا ڈھول وجا کے روزہ داراں نوں جگانا شروع کر دتا، رمضان توں پہلاں ای نوجوان، بچے تے بزرگاں ولوں سحری دے ویلے لوکاں نوں روزہ رکھن لئی اٹھان دا خصوصی طور اُتے اہتمام کیتا جاندا سی رمضان شروع ہون توں ہفتہ دس دن پہلاں ای ٹین تے کنستر اکٹھے کرنے شروع کر دیندے سن، ایس نیک مقصد لئی نوجوان، بچے تے بزرگ پوری طرح متحرک نظر آندے تے ایس نیک کم لئی بڑھ چڑھ کے حصہ لیندے سن تے پوری رات نہ سوندے، ایہہ نوجوان رات دے دو وجدے ای ٹولیاں دی صورت وچ پورے علاقے وچ پھیل جاندے تے ٹین ڈبہ تے کجھ ڈھول وجا کے گلیاں تے محلیاں وچ ’’اٹھ جاؤ لوگوسحری کا ٹائم ہو گیا،سحری کھا کر روزہ رکھ لو‘‘ دیاں اوازاں لاندے تے نعتاں پڑھدے جاندے تے زور زور نال دروازے کھڑکاندے جاندے، ایہہ نوجوان بے لوث رمضان دا پورا مہینہ ایہہ نیک کم انجام دیندے سن کیوں جے ایس ویلے نہ بجلی سی تے نہ جدید گھڑیاں، مسیتاں دے لائوڈ سپیکر وی ناپید سن تے موبائل سنے دیگر سہولتاں وی میسر نہیں سن، لوک سورج دے نکلن تے ڈھلن اُتے ویلے دا تعین کیتا کردے سن۔ ٹین کنستر تے ڈھول وجان دے شور نال لوکاں نوں روزے لئی اٹھان والے ایہنوں مذہبی عمل سمجھن دے نال نال معاشی آسودگی دا ذریعے نال ایہہ فعل اک نیکی سمجھ کے کردے رہے، جویں جویں حضرت انسان نے ترقی کیتی تے ایہہ ساری گلاں ماضی دا حصہ بن کے رہ گئیاں۔ ویلے دے نال نال ٹین کنستر تے ڈھول وجا کے سحری لئی لوکاں نوں اٹھائے جان والی اوازاں معدوم ہونا شروع ہو گئیاں، شہراں، پنڈاں تے قصبیاں وچ کدھرے کدھرے ہن وی لوکاں نوں سحری دے اوقات ویلے جگان والے ڈھول وجان والے روزہ رکھن والیاں نوں جگان دی ذمہ داریاں سرانجام دے رہے نیں پر حالیہ کجھ عرصے توں سحری دے ویلے لوکاں نوں روزے لئی اٹھان والے صدیاں پرانی روایت دے حامل انج دے ڈھولچیاں دی تعداد وچ وی واضح کمی ویکھن وچ آرہی اے۔ جس دی وجہ اسمارٹ فورن تے دیگر ذریع نیں۔
نویں نسل انج دی قدیمی روایات دے اینے گرویدہ نہیں تے ادھی رات نوں بستر وچ دراز ہوندے ویلے اوہ ٹین کنستر تے ڈھول دی تھاپ نوں نین وچ خلل وی محسوس کردے نیں۔ انج دے ای عوامل نال ایس قدیمی روایت اُتے جدیدیت دی دھول جمنا شروع ہو گئی اے۔ ہن جدید ترقی دے دور وچ تقریباً ہر گھر وچ ٹی وی، موبائل تے الارم کلاک موجود اے لہٰذا سحری دے ویلے ٹین، کنستر تے ڈھول وجان دی لوڑ نہیں رہی۔ ماہ رمضان وچ سحری وچ جگان دی صحت مند روایت دلاں تے ہتھاں دی تنگی وجہ نال ہن دم توڑدی جا رہی اے۔ ٹین، کنستر تے ڈھول اُتے سحری اُتے بیدار کرن والے باہمی تعلقات نوں مضبوط کرن والے اک معاشرتی بندھن سن پر معاشرے وچ انتشار دے نال ایس دی گرہ وی ہن ہولی ہولی کھلدے جا رہی اے۔ ’’اٹھو اللہ کے پیارو سحری کا وقت ہو گیا ہے اٹھونبی ﷺکے پیارو اپنے گناہوں کی بخشش کے لئے سحری کا وقت ہو گیا ہے ‘‘جہی پرنم صداواں ویلے دے تھپراں تے معاشرتی دستور وچ تبدیلی پاروں ہن مدھم پیندیاں جا رہیاں نیں۔ پاکستان وچ انج دی روایات نوں زندہ رکھن لئی سانوں اپنے بالاں دے تربیتی عمل وچ پرانے معاشرتی طریقیاں نوں متعارف کران دی بوہت لوڑ اے نہیں تے باقی قدیمی ثقافتاں وانگوں ایہہ ثقافت وی دم توڑ جائے گی۔
