ستم ظریفی دی انتہا

شکیل امجد صادق

اک واری کسے مچھیرے دے کول اک گاہک آیا جنہے مچھی دی تھاں پنج کلو زندہ ڈڈو خریدن دی عجیب و غریب خواہش ظاہر کیتی تے ایہدے لئی مچھیرے نوں منہ منگی قیمت دین دی پیش کش کیتی۔ مچھیرا من ای من وچ بڑا خوش ہویا کیوں جے اوہ جدوں وی مچھیاں لئی جال سٹدا سی تے ڈھیر سارے ڈڈو ایویں ای مچھیاں دے نال جال وچ آ جاندے جہناں نوں چھانٹ کے واپس سٹنا پیندا سی۔ مچھیرے نے ایہ پیش کش قبول تے کرئی پر اک مسئلہ سی کہ گاہک پورے پنج کلو ڈڈو چاہندا سی نہ سو گرام ودھ نہ پنجاہ گرام گھٹ۔ مچھیرے نے جال سٹیا تے گھروں ترکڑی منگوا کے اک پلڑے وچ پنج کلو دا وٹا رکھیا جد کہ دوجے وچ ڈڈو پان لگ پیا۔ جیویں ای اوہ ڈڈو پلڑے وچ رکھدا کجھ ڈڈو ٹپ کے باہر چھال مار دیندے۔ تولن وچ مشکل ویکھی تے اوہنے ڈڈو اک تھیلے وچ پا کے پلڑے تے چڑھا دتے پر ایہ پنج کلو توں ودھ نکلے جد کہ گاہک دا اسرار پورے پنج کلو دا سی۔ اوہنے کجھ ڈڈو کڈھن لئی تھیلے دا منہ کھولیا تے کافی سارے ایویں ای باہر جمپ کر گئے تے ایس طرح تول پنج کلو توں گھٹ گیا تے پلڑا اُتے اٹھ گیا۔ ہن جدوں دوبارہ مینڈک تھیلے وچ پان لئی منہ کھولیا گیا تے ہور کئی ڈڈو باہر ٹپ گئے تے تول کدی پنج کلو توں گھٹ ہو جاندا تے کدی ودھ‘ کوئی گھنٹہ ڈیڑھ گھنٹہ دی مشقت والی کوشش دے بعد مچھیرا آپ ای جھنجھلا گیا۔ اوہنے گاہک دے اگے ہتھ جوڑ کے معذرت کر لئی کہ اوہنوں ایہ سودا منظور نہیں ایس لئی اوہنوں معاف کر دتا جاوے۔ سنن وچ آیا کہ اوہدے بعد مچھیرے نے مچھیاں دے کاروبار توں وی توبہ کر لئی۔
انگریزاں توں سانوں سرکاری ملازمتاں دا جہڑا سسٹم ملیا سی اوہدے وچ وکھووکھ اداریاں تے محکمیاں وچ تنخواہواں‘ گریڈز تے ترقی دے وکھرے وکھرے نظام سن۔ بالعموم ملازمتاں دے چار بنیادی کلاسز یعنی ون‘ ٹو‘ تھری تے فور سن۔ بھٹو نے 1972ء وچ تنخواہواں دا اکو جیہا نظام متعارف کرایا جہدے تحت ساریاں سرکاری ملازمتاں (وفاقی تے صوبائی) لئی 22سکیلاں تے مشتمل اکو جیہا نظام لاگو کیتا۔ ایہدے نال کلاسز دا طبقاتی تصور وی ختم ہو گیا۔ بجٹ دے موقعے تے وفاقی حکومت تنخواہواں یاں الائونسز وچ ردوبدل کردی تے صوبے وی اوہدی پیروی کردے۔ ایس طرح پورے ملک وچ مساوات دی اک فضا قائم رہندی۔
2014ء وچ کے پی کے وچ پی ٹی آئی دی حکومت اقتدار وچ آئی تے اوہدے توں بڑیاں آساں سن ایہناں وچوں اک توقع ایہ سی کہ سرکاری ملازماں دی کارکردگی وچ بہتری لیاندی جاوے گی۔ نویں حکومت نے ایس بارے عزم ظاہر وی کیتا سگوں بیوروکریسی نوں لگام دین دیاں گلاں وی کیتیاں گئیاں۔ بیوروکریسی نے ایس صورتحال نوں سمجھ کے حفاظتی اقدامات کیتے جہدے نتیجے وچ چھیتی ای حکومت دا کاروبار رکن لگ پیا۔ ایس صورتحال وچ سیاسی حکومت نے بیوروکریسی مفاہمت کر لئی تے اپنے اصلاحات نوں نسبتاً کمزور ملازماں تک محدود رکھیا۔ ایہدے نتیجے وچ بیوروکریسی دی طاقت پہلے توں وی ودھ گئی تے اوہ حکومت توں نویاں نویاں مراعات لین دی کوشش کرن لگ پئی۔ ایہناں کوششاں دے نتیجے وچ اوہناں نے بجٹ دے باہر ای ایگزیکٹو الائونس منظور کرا لیا جہدی صورت وچ اوہناں دیاں تنخواہواں اک دم دونیاں ہو گئیاں۔
2018ء وچ پی ٹی آئی مرکز وچ اقتدار وچ آئی تے اوتھے وی بیوروکریسی نے ایہو کجھ اپنے واسطے کر لیا۔ اوہناں دی دیکھا دیکھی عدلیہ نے وی اپنیاں تنخواہواں وچ ڈھیر وادھا کر لیا۔ منتخب نمائندے پچھے کیوں رہندے۔ اوہناں نے تے کابینہ دے ممبراں نے دل کھول کے اپنے آپ نوں نوازیا کیوں جے جہدے ہتھ وچ کجھ اختیار سی اوہنے اپنی تنخواہ آپ ودھانی شروع کر دتی ایس لئی بجٹ وچ کیتی جان والی پے رویژن دی لوڑ باقی نہیں رہی۔ ایہدا نتیجہ ایہ نکلیا کہ عملاً 1972ء دا اکو جیہا تنخواہواں دا نظام ختم ہو گیا۔ اک ای گریڈ وچ کم کرن والے دو محکمیاں دے ملازماں دی تنخواہ وچ ہن زمین اسمان دا فرق اے۔
ایہناں حالات وچ اچھوت قسم دے ملازم احتجاج لئی باہر نکلے تے اوہناں تے زہریلی گیساں دا ٹیسٹ کیتا گیا۔ بڑی مشکل نال وفاقی حکومت نے 25 فیصد الائونس دا اعلان کیتا پر صوبیاں نے ایس اعلان نوں ردی دی ٹوکری وچ سٹ دتا۔ ایس ناانصافی دا سب توں وڈا ثبوت ایہہ وے کہ حکومت نے جو پنجی فیصد الائونس دین دا اعلان کیتا اوہنوں Disparity Reduction Allowance دا ناں دتا اے۔ یعنی عدم مساوات نوں گھٹ کرن دا الائونس۔ دوجے لفظاں وچ عدم مساوات فیر وی برقرار رہوے گی۔ موجودہ حکومت دی اپنی لیاندی ہوئی عدم مساوات۔ پر کیوں؟ صرف ایس لئی کہ سیاسی حکومت نالائق‘ کم ہمت تے بے حس اے۔ وزیراعظم ٹی وی تے آ کے بڑیاں بڑیاں گلاں تے کردے نیں پر اوہناں دے ہتھ وچ کجھ نہیں تے حکومتی کمیٹیاں وی اوس مچھیرے توں گھٹ نہیں جو ترکڑی دے پلڑے وچ پنج کلو ڈڈو تولن توں قاصر اے۔٭٭