درس گاہ نال پیار کرن والیاں دی خواہش

لكهت: مظہر برلاس

انگریزاں دی آمد دے نال ای کجھ نویں تعلیمی ادارے قائم کیتے گئے۔ 1550 دے اعدادوشمار موجب لہور وچ تعلیمی ادارے سب توں ودھ سن۔ اک سو فارسی‘ 36عربی‘ 44عربی مشترکہ تے 38 شاستری سکول کم کر رہے سن۔ انگریزاں نے فارسی تے عربی دی چھٹی کراندے ہوئے سرکاری زبان انگریزی دے نال مرکزی زبان اردو نوں ذریعہ تعلیم قرار دتا۔ لارڈ لارنس دی رپورٹ تے ابتدائی تعلیم اردو جد کہ کجھ مڈل سکولاں وچ انگریزی نوں اختیاری مضمون بنایا گیا۔ 1857ء وچ بک اینڈ ٹرانسلیشن ڈیپارٹمنٹ قائم کیتا گیا ایس طرح اردو توں انگریزی دا زمانہ شروع ہو گیا۔
مغل دور دے تعلیمی مرکز لہور وچ انگریزاں نے بیک وقت گورنمنٹ کالج تے ایف سی کالج قائم کیتے۔ گورنمنٹ کالج لہور وچ انگریزی دا شعبہ قائم کرکے الحاق کلکتہ یونیورسٹی نال کر دتا گیا۔ کشش پیدا کرن لئی سول سروس دا امتحان انگریزی وچ کیتا گیا۔ انگریزاں نے تعلیمی نظام دے راہیں اپنے سیاسی نظام نوں تقویت دین دا فیصلہ کیتا تے جاگیردار طبقے لئی ایچی سن کالج بنایا۔ کڑیاں لئی کوئین میری کالج تے فیر 1913ء وچ کنیئرڈ کالج وی قائم کر دتا۔ 1860 توں کم کرن والے لہور میڈیکل کالج نوں 1911 وچ کنگ ایڈورڈ کالج دا ناں دے دتا گیا۔ گورنمنٹ کالج لہور وچ ابتدائی 30 ورھیاں تک صرف آرٹس دے مضمون پڑھائے جاندے سن۔ پہلے پرنسپل ڈاکٹر جی ڈبلیو لیئر سن جو کنگز کالج لندن وچ عربی تے اسلامی قنون پڑھاندے سن۔ ایس عظیم درس گاہ وچ پورے برصغیر توں ذہین طالب علم داخلہ لے کے فخر محسوس کردے سن۔ 1864 وچ بنن والے گورنمنٹ کالج لہور نوں حویلی دھیان سنگھ دے بعد انارکلی دے نیڑے اک بنگلے وچ منتقل کیتا گیا فیر کجھ ورھیاں بعد موجودہ عمارت وچ شفٹ کر دتا گیا۔
انگریز پرنسپلز دا زمانہ گزریا تے پروفیسر جی ڈی سوندھی نوں گورنمنٹ کالج لہور دا پہلا ہندوستانی پرنسپل بنایا گیا۔ راوینز گورنمنٹ کالج لہور دے میناراں نال عشق کردے سن تے بقول اشفاق احمد گورنمنٹ کالج درس گاہ نہیں سگوں درگاہ اے۔ ٹاور‘اوول گرائونڈ‘ بخاری آڈیٹوریم‘ اوپن ایئرتھیٹر‘ لوگارڈن حالاں کہ پوڑھیاں سب کجھ رومانوی اے۔ ایس ماحول وچ کدی اقبال تے فیض دے شعر گونجدے نیں۔ کدی ساحر لدھیانوی تے ناصرکاظمی دی شاعری‘ کدی کشورناہید دا جاگدا لہجہ تے کدی صوفی تبسم دیاں نظماں یاد آئوندیاں نیں۔ کدی اشفاق احمد تے بانوقدسیہ دی جوڑی تے کدی محمدحسین آزاد تے قدرت اللہ شہاب یاد آ جاندے نیں۔ بھارت تے پاکستان دے راوینز وزرائے اعظم اندر کمار گجرال‘ ظفراللہ جمالی‘ نوازشریف تے یوسف رضا گیلانی تے کدی نوبل انعام پان والے ڈاکٹر ہرگوبند کھرانہ تے ڈاکٹر عبدالسلام یاد آئوندے نیں۔ کالج وچ پھردے پھردے کدی ڈاکٹر ثمرمبارک مند‘ کدی جنرل راحیل شریف‘ کدی مولانا طارق جمیل تے کدی دیوآنند ورگا اداکار یاد آ جاندا اے۔ وکالت نال جڑے ایس ایم ظفر‘ اعتزاز احسن‘ کئی ہور وکیل‘ بہت سارے ججز‘ کئی چیف جسٹس یاد آ جاندے نیں۔ سرگنگارام دی سماجی خدمات یاد آ جاندیاں نیں۔
زندگی دے ہر شعبے وچ ان گنت نامور شخصیات پیدا کرن والے گورنمنٹ کالج لہور وچ پطرس بخاری‘ ڈاکٹر سیدنذیر احمد تے پروفیسر اشفاق علی خان ورگے لوک پرنسپل رہے۔ گورنمنٹ کالج لہور دے پرنسپل اصولاں تے کدی سمجھوتہ نہیں سن کردے۔ ایس سلسلے وچ اک واقعہ لکھ رہیا واں۔ ایوب خان دے آمرانہ دور وچ سخت گیر گورنر ملک امیرمحمد خان نے داخلے لئی اک غیرمستحق طالب علم دی سفارش کیتی۔ کالج دے پرنسپل ڈاکٹر سید نذیراحمد نے سفارش نوں میرٹ دے سامنے پرکھیا تے فیر سفارش نوں نظرانداز کر دتا۔ اوہناں نوں سزا دے طور تے ٹرانسفر کیتا گیا تے کالج دے طالب علماں سڑکاں تے آگئے۔ اوہ نعرے لاندے کہ ’’ہمارا باپ واپس لائو‘‘ آمرانہ حکومت نوں اپنی سخت گیری سنے گوڈے ٹیکنے پئے‘ ڈاکٹر نذیراحمد دا تبادلہ دوبارہ گورنمنٹ کالج کر دتا گیا۔ ایس مرحلے تے طالب علماں نے والہانہ محبت وکھائی‘ اوہ ڈاکٹر نذیراحمد نوں موڈھیاں تے چک کے واپس لیائے پر اج دے دور وچ محبت دا ایہ عالم کتھے؟ اسیں من حیث القوم تنزلیاں دا شکار آں‘ تعلیمی بربادیاں سامنے نیں۔ گورنمنٹ کالج لہور وچ وی ایہ اثرات کسے نہ کسے صورت سامنے آئے۔ راوینز دے دل دکھے تے نوحہ گری تے اتر آئے۔ یاداں اوہناں نوں ڈسدیاں نیں۔
2000ء وچ گورنمنٹ کالج لہور نوں یونیورسٹی دا درجہ دے کے اوہناں توں اوہ ناں کھوہ لیا گیا جہدے نال راوینز نوں عشق اے۔ گورنمنٹ کالج لہور راوینز دے دلاں نوں آباد رکھدا اے۔ اوہ وی ایس سلسلے نوں ٹٹن نہیں دیندے۔ اوہناں نے ایس مقصد لئی اولڈ راوینز یونین بنا رکھی اے۔ ایس یونین دا الیکشن ایس واری ویلنٹائن ڈے تے ہویا۔ سپیشل برانچ نے کم وکھایا‘ اک ڈاکٹری نسخہ وی کم آیا‘ دھونس تے دھاندلی نے ایس الیکشن نوں ڈسکہ الیکشن بنا کے رکھ دتا۔دھکے زوری تے دھاندلی خلاف رانا اسداللہ‘ ساجدگورایہ تے اسد گوندل چیف الیکشن کمشنر جسٹس (ر) احمدفاروق شیخ دے کول گئے‘ چنگی شہرت رکھن والے جج نے ثبوت منگے تے اک ہور راوین چیف انفارمیشن کمشنر پنجاب محبوب قادر شاہ نے ثبوتاں دا ڈھیر لا دتا۔ جسٹس احمد فاروق شیخ نے نتیجے روک دتے تے حکم جاری کیتا کہ جدوں تک فیصلہ نہیں ہوندا حلف برداری نہیں ہووے گی۔ ایس سٹے آرڈر دے باوجود سپیشل برانچ نے کالج انتظامیہ دی مدد نال حلف برداری دی کوشش کیتی پر نکامی ہوئی۔ تقریب دے مہمان خصوصی آئی جی پنجاب انعام غنی سن۔ راوین ہون دی وجہ نال اوہ ایس دھبے دا حصہ نہ بنے۔ سپیشل برانچ دے زیراثر کجھ پروفیسراں نے چیف الیکشن کمشنر نوں خط وی لکھے پر راوین جسٹس احمدفاروق شیخ اڑ گئے کہ میں اپنے کالج دی روایات تے حرف نہیں آن دیواں گا۔ اوہناں نے باراں اپریل نوں فیصلہ سنانا سی پر دھونس دھاندلی والیاں نے اتوار یاراں اپریل چھٹی دے دن گورنر ہائوس وچ اپنی حلف برداری کروا لئی۔ یقینا گورنر پنجاب نوں چیف الیکشن کمشنر دے فیصلیاں توں بے خبر رکھیا گیا ہووے گا۔ خیر ایس غیرقنونی تے غیراخلاقی حلف برداری دے باوجود باراں اپریل نوں جسٹس احمد فاروق شیخ ولوں فیصلہ آیا۔ اوہناں نے الیکشن کالعدم قرار دے کے وی سی نوں نویں انتخابات کروان دا حکم دتا۔ سارے راوینز ولوں ایس فیصلے نوں سراہیا جا رہیا اے۔ اولڈ راوین ارشد اولکھ سیاستدان ای نہیں‘ سیاسی دانشور وی نیں‘ اوہ کہندے نیں جے راوینز نے دھونس دھاندلی قبول کر لئی تے ایہدا مطلب ایہہ ہووے گا کہ اوہناں نے گورنمنٹ کالج دی عظمت دا داغدار ہونا قبول کر لیا‘ پورے معاشرے وچ راوینز ای تے ہے نیں جو کرپٹ مافیا دے سامنے کندھ کھڑی کر سکدے نیں۔ سارے راوینز دی ایہو خواہش اے کہ اوہناں دی عظیم درس گاہ دی شاندار روایات قائم رہن اوہناں دی درس گاہ یعنی گورنمنٹ کالج لہور بحال ہو جاوے‘ ایسے طرح اولڈ راوینز یونین دے شفاف الیکشن ہو جان‘ راوین علامہ اقبال د ا شعر چنگی طرح یاد رکھے کہ:
سلطانی جمہور کا آتا ہے زمانہ
جو نقشِ کہن تم کو نظر آئے مٹا دو