“شاپر بیگ بیماریاںودھان لگ گیا؟”

خوبصورت شہراں دے ماحول نوں آلودہ کرن وچ شاپر بیگ دا وی اہم کردار اے

تحریر: اکرم عامر سرگودھا

الیکٹرانک میڈیا نوں صرف ، لہور، کراچی، کوئٹہ ، اسلام آباد وچ کچرے دے ڈھیر نظر آندے نیں پر میڈیا نے ملک دے دوجے شہر جیہڑے گندگی نال اٹے پئے نیں نوں نظر انداز کر دتا اے۔ انج لگدا اے کہ میڈیا دی نظر وچ ایہہ شہر پاکستان نہیں کسے دوجے ملک دے نیں۔ ایہہ گل درست اے کہ کراچی، کوئٹہ، اسلام آباد، لہور زیادہ اہمیت دے حامل نیں ۔ کراچی ملک دا سب توں وڈا شہر اے جد کہ کوئٹہ وچ بلوچستان اسمبلی تے لہور وچ پنجاب اسمبلی تے اسلام آباد وچ قومی اسمبلی دے دفتر نیں تے ایہناں شہراں وچ ارکان اسمبلی تے وزراء دا آنا جانا ٹھہرائو ذرا زیادہ اے پر دوجے شہراں نوں نظر انداز کرنا انج ای اے جویں کوئی ماں اپنے سوتیلے پتر نال ناروا سلوک روا رکھے ، حکومت نوں سارے شہراں دے باسیاں نوں اک ای نظر نال ویکھنا چاہیدا اے کیوں جے حکمران ہر شہر توں ووٹ حاصل کر کے اسمبلیاں تیکر اپڑدے نیں تے فیر صفائی، ستھرائی، صحت تے تعلیم دے نال دیگر بنیادی سہولتاں وچ نکے شہراں نال امتیازی سلوک کیوں ورتیا جاندا اے۔ میاں برادران دی حکومت سی تے ترقیاتی کماں دے حوالے نال نوازشا ت دی برسات لہور اُتے ہو رہی سی، ہن عثمان بزدار وزیر اعلیٰ تے ترقیاتی کماں دا جال ڈیرہ غازی خان یعنی کہ وزیراعلیٰ دے آبائی ضلع وچ وچھ رہیا اے جنہی گرانٹ ڈیرہ غازی خان نوں دتی گئی اے اینی جے دیگر شہراں نوں دتی جاندی تے ایہناں دی حالت وی سدھر جاندی ، اسلام آباد، لہور، کوئٹہ، کراچی وچ صفائی دا نظام زیادہ بہتر رکھنا شاید ایس لئی وی ضروری اے کہ ایہناں شہراں وچ بیرونی ملکاں دے وزراء اعظم، سفراء، وزیر، مشیر آندے جاندے رہندے نیں پر حکومت نوں ایہہ وی یاد رکھنا چاہیدا اے کہ اسلام وچ صفائی نوں نصف ایمان قرار دتا گیا تے اشرف المخلوقات انسان نوں ہر طرح نال ماحول نوں پاک رکھن دا کہیا گیا تاں جے انسان ذہنی، جسمانی، اخلاقی، نفسیاتی طور اُتے خوش و خرم تے صحت مند نظر آئے۔ اسلام انسان نوں پیدا ہون نال جہان فانی توں کوچ کر جان تیکر صاف ستھرا رہن دی تعلیم دیندا اے۔ ایس وچ جسم دی صفائی توں لے کے گلی محلہ، چوک چوراہے، سڑکاں حتیٰ کہ ہر اوہ مقا م جتھے اوہ رہندا اے نوں صاف رکھن دا کہیا گیا اے۔
انسان لئی اذیت دا موجب بنن والی گندگی، کنڈے، پتھر، مردہ جانور تے دیگر فضلہ جات جے رستے وچ ہون تے ایہناں نوں ہٹا کے رستے نوں پاک صاف رکھنا ایمان دی شاخ قرار دتا گیا اے تاکہ انسان جتھے وی رہ رہیا ہوئے اوہ مقام پاک رہوے۔ اسلام دی تعلیم وچ ایہہ وی شامل اے کہ شاہراہواں، رستے محفوظ تے ہموار بنائے جان، گلیاں، رستیاں سڑکاں اُتے رکاوٹ پیدا کر کے لنگھن والیاں نوں تنگ کرن دے عمل نوں ناپسندیدہ قرار دتا گیا اے جد کہ گوانڈھیاں دے حقوق دے تحفظ دا درس دتا گیا تے کہیا گیا اے کہ اپنی عمارتاں نوں ہمسائے دی عمارت توں اینا اُچا نہ کرو کہ ایس دی بے پردگی ہوئے تے ایس دے گھر دی ہوا بند ہو جائے حتیٰ کہ گھر دے چولہے دا دھواں وی ہمسائے نوں تکلیف نہ دیوے ، درختاں نوں بے جا کٹن، عمارتاں، فصلاں، مویشیاں، چشمیاں، جانوراں، پرندیاں تے دیگر انج دیاں شیواں جیہڑی انسان نوں فائدہ اپڑا سکدیاں ہون نوں ضائع کرن توں منع کیتا گیا اے۔ ایہہ وی کیہا گیا اے کہ کھڑے پانی وچ گندگی پا کے ایہنوں آلودہ نہ کرو، پانی نوں صاف کر کے محفوظ کرن دی ہدایت کیتی گئی اے۔ ایہہ وی فرمایا گیا اے کہ غسل و ضو تے زندگی دی دیگر آسائشاں لئی وی ضرورت دے مطابق پانی استعمال کرو ، پانی تے کھان پین دی دیگر اشیاء بے جا ضائع کرن والیاں توں آخرت وچ حساب ہوئے گا۔
پر اسیں مسلمان ہون دے باوجود اکثریت ایس دے برعکس کم کر رہے آں، کراچی، لہور، اسلام آباد ، کوئٹہ دے علاوہ ملک دے نکے وڈے شہراں و چ صفائی دا نظام ابتر ہو چکیا اے۔ الیکٹرانک تے پرنٹ میڈیا جس بابت گاہے بگاہے نشاندہی وی کردا رہندا اے پر بشمول راقم قوم دی اکثریت شہراں، گلیاں ، محلیاں، چوکاں، پارکاں، سیر گاہواں حتیٰ کہ ہر مقام اُتے تعفن پھیلان دی خود ذمہ دار اے کیوں جے اسیں سگریٹ پی کے ٹوٹا، پان کھا کے تھُک جتھے ویکھنے آں اوتھے سٹ دینے آں۔ گھراں ، دکاناں، کارخانیاں تے دیگر مقامات اُتے پیدا ہون والا کچرا جتھے تھاں ملے سٹ دینے آں۔ ایس طرح اسیں سب معاشرے وچ گندگی پھیلان دے مرتکب ہو کے ’’مجرم ‘‘ واں۔ جیہڑا دہشت گردی توں وی ڈا جرم اے۔ کیوں جے گندگی دے پھیلائو نال پیدا ہون والی بیماریاں وی انسانی جان لئی خطرہ نیں جد کہ وڈے نکے شہراں وچ مویشی پالن والے حضرات وی کسے توں پچھے نہیں۔اوہ مویشیاں دا فضلہ شہر توں باہر مختص تھاواں اُتے سٹن دی بجائے اندرون شہر چوک یا سڑک کنارے سٹ دیندے نیں یا فیر اوہ کچرا گٹراں وچ پا دتا جاندا اے جس نال اکثر شہراں وچ سیوریج دا نظام تباہ ہو چکیا اے تے سیوریج توں نکلن والی پانی ایہناں ای گوالیاں، ایہناں دے عزیز و اقارب تے شہریاں نوں متاثر کر رہیا اے پر اسیں آں کہ فیر وی ایس فعل مجرمانہ توں اجتناب نہیں کردے، تے انج دا جرم بدستور کیتے جا رہے آں۔
خوبصورت شہراں دے ماحول نوں آلودہ کرن وچ شاپر بیگ دا وی اہم کردار اے کیوں جے ساڈے ملک وچ ایس دا استعمال دوجے ملکاں دی نسبت بوہت زیادہ اے۔ اسیں مارکیٹ توں 10 روپئے دی شے خریدیے یا 10 ہزار دی ایہنوں منزل تیکر لے جان لئی شاپر بیگ دا ای سہارا لینے آں تے فیر اپنی مطلوبہ شے نوں کڈ کے ایسے شاہر نوں کھلے مقام اُتے سٹ دینے آں ۔ یا ایس وچ کچرا، فضلہ جات گھراں ، دکاناں تے اداریاں دا بچ جان والا ناکارہ کچرا ایہناں وچ پا کے ایہنوں سڑک کنارے سٹ دینے آں۔ جیہڑ اڑ کے نالیاں تے گٹراں وچ اپڑ کے صفائی ستھرائی دے نظام نوں درہم برہم کر دیندا اے تے فیر وڈے نکے شہراں دی گٹراں دی ڈی سلٹنگ اُتے لکھاں روپئے خرچ ہوندے نیں۔
کجھ ورہے پہلاں ملک وچ شاپر بیگز دی تیاری تے ایس دے استعمال اُتے حکومت ولوں پابندی عائد کیتی گئی سی پر ایس اُتے عملدرآمد نہ ہو سکیا ایس طرح شاپر بیگ ملک دے نکے وڈے شہراں وچ بدستور آلودگی پھیلا رہیا اے کچرا چُکن والے سڑکاں توں شاپر بیگ، پلاسٹک دا پرانا سامان بوتلاں وغیرہ چُک کے کباڑیاں نوں ویچ دیندے نیں پورے ملک دے سرکاری ہسپتالاں وچ استعمال شدہ کچرا جس وچ پلاسٹک دی بوتلاں، سرنجاں تے دیگر سامان شامل ہوندا اے نوں تلف کرن لئی پلانٹ 15 فیصد ہسپتالاں وچ نصب نیں جد کہ 85 فیصد نکے وڈے ہسپتالاں وچ ویسٹ شدہ سامان ٹھکانے لان دا کوئی انتظام نہیں۔ ایہناں ہسپتالاں دا عملہ ویسٹ شدہ شیواں جس وچ طرح طرح دی دوائیاں دے کیمیکل ہوندے نیں نوں اکٹھا کر کے کباڑ خانیاں تیکر اپڑاندا تے اپنی جیت گرم کردا اے فیر ایسے ویسٹ شدہ سامان نوں دوبارہ استعمال وچ لیا کے پلاسٹک دے برتن تیار کیتے جاندے نیں تے ایہناں پلاسٹک دے برتناں دا ملک وچ کثرت نال استعمال ہو رہیا اے۔ پلاسٹک بیگ دے استعمال نال ماحولیاتی آلودگی، آبی آلودگی تے زمیناں نوں نقصان ہو رہیا اے کیوں جے جس کھیت وچ شاپر بیگ ملیا کچرا پا دتا جائے تے ایس دی زرخیزی ختم ہو جاندی اے۔
ایسے طرح چیک اینڈ بیلنس دے فقدان نال شاہراواں اُتے چلن والی گڈیاں خاص طور تے رکشیاں بھٹہ خشت تے نکے وڈے صنعتی اداریاں توں اٹھن والا دھواں معاشرے نوں آلودہ کر کے ساہ پھیپھڑیاں تے ٹی بی دے مریضاں وچ وادھا کر رہیا اے جد کہ پورے ملک وچ اکثر فیکٹریاں دا کیمیکل ملیا پانی پائپاں دے ذریعے قریبی نہراں تے راجباہواں وچ پا کے ایہنوں زہر آلود کیتا جا رہیا اے حکومتی پابندی دے باوجود شہراں دے نیڑے واقع زرعی رقبیاں وچ فصلاں خاص طور تے سبزیاں جیہڑی کثرت نال استعمال ہوندیاں نیں سیوریج دے گندے پانی نال سیراب کر کے عوام نوں زہر کھوایا جا رہیا اے پر حکومت ولوں زہر کھوا کے لوکاں نوں بیماریاں وچ مبتلا کرن والیاں دے خلاف کوئی کاروائی عمل وچ نہیں لیائی جا رہی۔
ڈسٹرکٹ ٹیچنگ ہیڈ کوارٹر ہسپتال سرگودھا دے آئیسولیشن وارڈ دے انچارج و سینئر چیسٹ فزیشن ڈاکٹر سکندر حیات وڑائچ دا کہنا اے کہ لوکاں وچ کینسر دا 65 فیصد مرض شاپر بیگ تے پلاسٹک دے برتن استعمال کرن والیاں وچ پایا جاندا اے جد کہ فضائی آلودگی نال 75 فیصد مریض دمہ، ٹی بی، سانس تے پھیپھڑیاں دیاں بیماریاں وچ مبتلا ہو رہے نیں جد کہ سرگودھا دے سب توں وڈے کڑانہ ہل سیکٹر جس اُتے لکھاں مزدور پتھر توڑن دا کن کردے نیں اُتے آلودگی گھٹ کرن والے پلانٹ نہ لائے جان نال ٹی بی دے سالانہ سینکڑیاں مریض صرف ایس علاقے توں نکل رہے نیں پر بار بار یاد دہانیاں دے باوجود حکومت نے ایس بابت کوئی مثبت اقدام نہیں چکیا۔ لوڑ ایس امر دی اے کہ حکومت ماحول نوں آلودہ کرن والے عناصر نوں قانون دی گرفت وچ لیان لئی مثبت تے ٹھوس اقدامات کرے تے انج دے عناصر دی سزاواں وچ وادھا لئی قانون سازی کرے تے انج دا فعل کرن والیاں دے خلاف فوجداری مقدمیاں دا اندراج کرے۔ ایس دے نال قوم دا وی فرض اے کہ اوہ ایس سلسلے وچ حکومت نال تعاون کرے اپنے اردگرد دے ماحول نوں آلودہ کرن دی بجائے ایہنوں صاف رکھے، کھیڈاں دے گرائونڈ آباد کرے تے صحتمند معاشرہ تشکیل پائے گا تے فیر ہسپتال ویران ہونگے۔حکومت نوں چاہیدا اے کہ شاپر بیگ اُتے لائی جان والی پابندی دے فیصلے اُتے وی سختی نال عملدرآمد کروایا جائے شاپر بیگ بنان، ویچن تے استعمال کرن والیاں دے خلاف وی کاروائی عمل وچ لیائی جائے نہیں تے آن والے ویلے وچ حکومت نوں کینسر، دمہ، ٹی بی تے ساہ دے مریضاں دی ودھدی ہوئی تعداد اُتے قابو پانا مشکل ہوئے گا۔