بالاں نوں فطرت نال جوڑو
لكهت:سعد اللہ شاہ
کجھ نہیں کہیا جا سکدا کہ حقیقت افسانہ تے افسانہ حقیقت کدوں بن دا اے۔ کامیاب اوہو اے جنہے رک کے ذرا غور کیتا تے اپنے آپ نوں سمجھن دی کوشش کیتی۔
انسان تے کچا اے تعلیم و تربیت ای ایس پتھر نوں صیقل کرکے آئینے بناندی اے۔ ایتھے میں تربیت دے حوالے نال اک سنہری گل شیئر کرنا چاہ رہیا واں۔ ایہ گل بھاویں بالاں دی تربیت دے حوالے نال اے پر وڈے وی سکھ سکدے نیں ایہ وکھری گل اے کہ بالاں وچ سکھن دا مادہ زیادہ ہوندا اے تے اوہ تیار وی ہوندے نیں۔ وڈے تے اکثر اوقات نااہل اصلاح وی ہوندے نیں۔ ایہ وی اک موضوع اے کہ بچہ بندے دا باپ ہوندا اے۔ ایہ ورڈ ورتھ نے کہیا سی ایس توں پہلاں کہ موضوع ہتھوں نکل جاوے اوہ گل کر جاواں جو ساڈے عہد دے مہادانشور احمدجاوید نے بالاں دی تربیت دے حوالے نال کہی سی کہ بالاں نوں کھڈونے بدل بدل کے نہ دیو کجھ دیر اوہناں نوں اک دو کھڈونیاں دے نال رہن دیو۔ ویکھو ایہ کنے دانشور تے حکمت دی گل اے کہ جدوں بچہ اک کھڈونے دے نال کجھ ویلا گزارے گا تے اوہدے نال مانوس ہووے گا تے ایس طرح اوہنوں کسے دے نال ویلا گزارن دا ہنر آوے گا۔ ایہ اک نفسیاتی تربیت اے کھڈونے بدل بدل کے دتے جان گے تے اوہ اوہناں نوں بھنے گا دھیان اوہدا ونڈیا جاوے گا تے ایس طرح اک دو کھڈونیاں دی قدر وی بچے دے دل وچ ودھے گی۔ اظہارشاہین یاد آ گئے:
کھلونو ںکی دکانوں راستہ دو
مرے بچے گزرنا چاہتے ہیں
بچے دی تربیت وچ سویرے سویرے جاگنا وی بڑا اہم اے۔ ایس بابرکت ویلے دے اثرات تہانوں اوہدی شخصیت وچ نظر آ ن گے اوہنوں فطرت نال جوڑو سویرے دی تازگی دا کوئی وی نعم البدل نہیں۔ قدرت نے ایہناں گھڑیاں وچ کوئی خاص گل رکھ دتی اے۔ ممتاز مفتی نے تے ایہنوں ’’سمے کا بندھن‘‘ افسانے وچ بہت زیادہ اہمیت دتی اے اسیں کدی فطرت نال جڑے سی کہ ستاریاں دے خرام تک توں واقف سی۔ دھپ چھاں توں اندازے لا لیندے سی۔ اک پاکیزہ تے صاف ستھرا کلچر سی۔ ایس شفافیت وچ اسیں کہندے سی ظہر دے بعد ملاں گے یاں عصر دے بعد ایہ کم کراں گے۔ انج جیویں اپنے اوقات دا تعین نمازاں نال کردے سی‘ گرمی لگے تے چھاں یاد آئوندی سی پر ہن تے اے سی ذہن وچ آئوندا اے اودوں نغمے وی تے گیت وی انج ای ہوندے سن تاروں سے بھری راتیں ‘چندا اور چکوری‘ پریشاں رات ساری ہے ستارو تم تو سو جائو۔ اجے کل ای میں پڑھ رہیا سی کہ بڑا ای خطرناک اے کہ اسیں بچے نوں فوراً موبائل پھڑا دیندے آں تے فیر اج دا بچہ وی ایناں سیانا کہ سکرین تے کوئی کارٹون ویکھے گا تے مطمئن ہووے گا ایہ اوہ بچے نہیں جہڑے ماں دی لوری دے نال سوندے سن تے رات نوں دادی اماں توں کہانی سن دے سی۔ ہن ماواں دے کول ویلا ای کتھے اوہ تے بچے نوں پیمپر لا کے فارغ ہو جاندی اے ایہ بڑی ای چنتاجوگ گل اے کہ ایہ پب جی تے ایسے قسم دے کھڈونیاں نے ساڈے بالاں دیاں اکھاں خراب کر دتیاں نیں۔ ہر دو تن مہینے بعد نمبر ودھ جاندا اے ایہناں نوں روکو تے کہندے نیں کہ فیر پڑھن لکھن نال وی تے نمبر ودھدا اے۔ تسیں جان دے او کہ حکمت دی روح نال سبزہ ویکھن تے سبزے تے ننگے پیریں پھرن نال نظر تے مثبت اثر پیندا اے پر ساڈے بچے تے اے سی دی ٹھنڈک دے عادی ہو چکے نیں۔ ساڈے جسماں وچ گرمی برداشت کرن دی طاقت نہیں رہی جد کہ ترش و تنگ موسم وچ جسم چوں نمکیات دے نکلن دا عمل وی ساڈے جسم دی کیمسٹری لئی ضروری اے اوہ جو چوٹی توں اڈی تک مڑھکا وگن دے محاورے سن ایویں ای نہیں سن۔ کاش اسیں بچیاں نوں قائل کر سکیے کہ جے اوہ کامیاب بننا چاہندے نیں تے دنیا وچ ناں پیدا کرنا چاہندے نیں تے فیر سویر دے سنہرے تے قیمتی ویلے نوں استعمال کرنا سکھو کہ ایہ برکت دا ویلا اے جو قدرت نے سویر وچ رکھیا اے ایہنو ںبیان نہیں کیتا جا سکدا۔ انج وی صبح دے ویلے جسم و جاں توانائی تے تازگی جذب کردے نیں ذہن تے حواس دی کارکردگی ودھی ہوئی ہوندی اے۔ اقبال دی شاعری وچ تے تہانوں تھاں تھاں صبح گاہی دا تذکرہ ملے گا اوتھے سحرگاہی نظر آئوندی اے۔
زمستانی ہوا میں گرچہ تھی شمشیر کی تیزی
نہ چھوٹے مجھ سے لندن میں بھی آداب سحر خیزی
بس اج تے میں ایہو جسارت کیتی کہ کجھ اپنے بالاں لئی لکھ دیواں کہ شاید کوئی ایہدے توں اثر قبول کر لوے تے اپنی عادت بدلن دی کوشش کرے۔ میں تے اپنی کلاس وچ ایہو دسدا سی کہ جہڑا بچہ سویرے اٹھ کے پڑھن دا وعدہ کرے اوہدی کامیابی دا میں یقین دوانا واں۔ ہن تے عجیب بے برکتی آ گئی اے کہ راتاں نوں یاراں باراں وجے تے روٹین اے کہ بچے برگر کھا رہے ہوندے نیں سویرے والدین جے ہمت کر لین تے اوہ نماز پڑھن گے تے فیر سوں جان گے۔ میری ماں مرحومہ جدوں ساڈے کول آئیاں تے بڑا جھڑکدیاں سن تے کہندیاں سن تہانوں لہور والیاں دی کوئی زندگی اے کہ یاراں باراں وجے تک سُتے رہندے او کوئی اللہ توبہ نہیں‘ مردہ زندگی۔ والد صاحب رمضان شریف وچ کہندے سن کہ کیہ روزہ سون لئی ہوندا اے ایہ تے عبادتاں تے رحمتاں سمیٹن دا مہینہ اے اوہ زمانہ کناں روشن سی تے اوہ لوگ کنے سنہرے سن۔
ان کے ہوتے ہوئے کچھ بھی نہیں دیکھا جاتا
کتنے روشن تھے چراغوں کو جلانے والے
آخری گزارش اے کہ اپنے بالاں نوں آپ لے کے باغ وچ یاں پارک وچ نکلیا کرو ایہ چیز تہانوں ڈاکٹراں توں وی دور رکھے گی۔ ایہ پودیاں‘ پرندیاں تے ہواواں توں لطف اندوز ہونا اک زبردست تجربہ ایت ے فطری اے۔ اسیں فطرت توں دور کیوں ہو گئے اوہ چیز جو ساڈے لئی پیدا کیتی گئی اسیں کیوں اپنے آپ نوں اوہدے توں محروم کر لیا۔ اوہ وسعت نظارہ دل دی کشادگی لئی ضروری اے۔ اک شعر دے نال اجازت چاہواں گا:
جب پھول چپ ہوئے تو ثمر بولنے لگے
پھر اس کے بعد سارے شجر بولنے لگے
