مولانا کوثرنیازی تے سید محمد اسلام شاہ

تنویر ظہور

سید محمد اسلام شاہ ممتاز براڈ کاسٹر‘ شاعر‘ مصنف‘ کالم نگار تے ماہر موسیقی سن۔ ایم اے اسلامیات پنجاب یونیورسٹی توں کیتا آپ نے ریڈیو پاکستان لہور توں بطور پروڈیوسر ملازمت دا آغاز کیتا۔ پروگرام منیجر تے فیر ڈپٹی کنٹرولر دے عہدے توں ریٹائر ہوئے۔ باریش تے سر تے جناح کیپ پائی رکھدے پر لباس ولایتی پاندے یعنی پتلون تے کوٹ۔ طالب علمی دے زمانے توں ای میں ریڈیو دے پروگراماں وچ حصہ لیناشروع کر دتا سی۔ کجھ پروگراماں دے سکرپٹ وی لکھے۔ خاص طور تے پنجابی دے صوفی شاعراں تے۔ پروگرام توں فارغ ہون دے بعد میرا ڈیرا شاہ جی دا کمرہ ہوندا۔ عمر‘ عہدے تے ہر لحاظ نال سینئر ہون دے باوجود شاہ جی نال بے تکلفی رہی۔ پہلی واری ملن والا بندہ سمجھدا کہ اوہ مولوی تے خشک مزاج دے مالک نیں۔ انج نہیں‘ اوہناں وچ حس مزاح بہت زیادہ سی۔ گل بات وچ دھیما پن‘ میں کدی اوہناں نوں اچی آواز یاں غصے وچ نہیں ویکھیا۔ کمپلکس توں بے نیاز سن۔ ہمیشہ سائیکل زیراستعمال رہی۔ گھر توں دفتر توں علاوہ وکھووکھ تقریباں وچ وی اپنی سائیکل تے ای جاندے۔
مولانا کوثرنیازی نال محمد اسلام شاہ دی دوستی رہی۔ شاہ جی ریڈیو دے دینی پروگراماں وچ مولانا کوثرنیازی نوں اکثر سدے۔ مولانا کوثر نیازی دیاں کئی جہتاں سن۔ سیاست دان‘ عالم دین‘ شاعر‘ ادیب‘ صحافی‘ مقرر تے دانشور۔ مولانا 1972ء توں 1974ء تک وفاقی وزیر اطلاعات و نشریات رہے۔ ایہ ذوالفقارعلی بھٹو دا دور حکومت سی۔ وفاقی وزیر اطلاعات و نشریات دا عہدہ سانبھن دے بعد ریڈیو پاکستان لہور دا وزٹ کیتا۔ سٹیشن ڈائریکٹر نے مولانا کوثرنیازی نوں پروڈیوسرز تے پروگرام منیجر نال ملاقات کروائی۔ اوہناں دیہاڑیاں اسلام شاہ دا کمرہ وچکارلی منزل تے سی۔ مولانا کوثرنیازی جدوں شاہ جی دے کمرے وچ داخل ہوئے تے شاہ جی احتراماً کھلو گئے۔ اوس ویلے اوہ فون تے کسے نال گل بات کر رہے سن۔ کمرے وچ میں وی موجود سی۔ مولانا کوثرنیازی کھڑے رہے۔ شاہ جی نے فون تے گل بات جاری رکھی۔ مولانا کوثرنیازی نے ایہنوں اپنی توہین سمجھیا تے اسلام شاہ نال مخاطب ہو کے کہیا۔ میں تہانوں ملن آیا واں کیہ فون کال اینی اہم سی کہ تسیں میری آمد نوں نظرانداز کیتا دو تن منٹ گل بات دے بعد مولانا کمرے چوں نکل گئے۔ میں شاہ جی نوں آکھیا کہ تسیں سمجھیا کہ ایہ اوہو مولانا نیں جہناں نوں اپنے پروگراماں وچ سدے سی۔ ایس ویلے اوہ وزیر اطلاعات و نشریات نیں۔ اوہناں نوں پروٹوکول دینا چاہیدا سی۔ بہرکیف شاہ جی نے ایس گل نوں خاص اہمیت نہ دتی تے اپنے کم وچ مصروف ہو گئے۔
محمد اسلام شاہ نے اسلامیات وچ ایم اے کیتا۔ ایہدے باوجود موسیقی تے اوہناں نوں عبور حاصل سی۔ موسیقی بارے وکھووکھ اخبارات تے جرائد وچ اوہناں دے مضمون چھپدے رہے۔ اوہناں دی کتاب نامور فنکار موسیقی 1984‘ اصطلاحات موسیقی 1998ء‘ صوفیانہ موسیقی اور ہمارے اقوال 2001ء وچ چھپیاں۔ اوہناں دا پہلا شعری مجموعہ فتویٰ سی جو 1977 وچ چھپیا۔ ایہدے وچ پنجابی نظماں شامل سن۔ بہترین تجارت اوہناں دا دوجا پنجابی مجموعہ سی جو 1981ء وچ چھپیا۔ اوہناں نے غزلاں وی کہیاں پر زیادہ آزاد نظماں لکھدے۔
سید محمد اسلام شاہ دے بچپن دے حوالے نال میں اوہناں دا انٹرویو کیتا جو اک اخبار وچ چھپیا۔ بعد وچ ایہ انٹرویو میری کتاب میرا بچپن وچ شامل اے۔ کتاب 1990ء وچ چھپی۔ اسلام شاہ 13مئی 1932ء نوں لدھیانہ وچ پیدا ہوئے تے 20ستمبر 2014ء نوں لہور وچ وفات پائی۔ اوہناں دا کہنا سی کہ صلح کل دی عادت مینوں ورثے وچ ملی۔ والد صاحب عملاً دیوبندی مسلک دے سختی نال پابند سن جد کہ والدہ بریلوی مسلک تے قائم رہیاں۔ ایہدے باوجود دوہاں وچ کدی رنجش نہیں ہوئی۔ ایس اثر دی وجہ نال میں مسلک دے معاملے وچ آزاد تے غیرمتعصب آں۔ ساڈے سکول وچ ٹوپی پانا تے سکول وچ نماز دی پابندی لازمی سی۔ ریڈیو پاکستان وچ شاہ جی نے چھ ست ورھے تک سکھاں لئی پروگرام پنجابی دربار پیش کیتا۔ اوہناں نے سکھ مت پڑھی تے گرمکھی سکھی۔ سید محمد اسلام شاہ دے صاحبزادے احمد اسلام شاہ نے مینوں دو کتاباں گھلیاں جو شاہ جی دی وفات دے بعد اوہناں دی بیوی پروفیسر زریں اسلام بخاری نے مرتب کیتیاں۔
پہلی کتاب نگارشات اسلام شاہ پنجابی زبان وچ اے۔ دوویں کتاباں 2015ء وچ چھپیاں۔ دوجی کتاب جلد دوم اردو وچ اے۔ ایہناں دو کتاباں وچ اسلام شاہ دا مطبوعہ‘ غیرمطبوعہ کلام تے لکھتاں شامل نیں۔ جلد دوم وچ محمد اسلام شاہ دا بچپن دے حوالے نال انٹرویو شامل کیتا گیا اے جو میں کیتا سی پر میرا ریفرنس نہیں دتا گیا۔ کتاب وچ محمد اسلام شاہ دی وکھووکھ شخصیات دے نال فوٹواں وی چھاپیاں گئیاں نیں پہلی جلد 250 تے جلد دوم 688 صفحیاں تے مشتمل اے۔٭٭