قاضی حسین احمد‘ عظیم شخصیت

امتیاز احمد شاد

حیرت اے کہ اج کل ہر بندا دوجے نوں ایہ باور کران وچ لگیا اے کہ ایس توں ودھ وڈا کوئی دوجا نہیں۔ اعمال ‘ کرتوت تے لچھن جنے وی ضرر رساں ہون۔ خود ای اپنی عظمت دا لیبل اپنے ہتھی اپنے کالر اتے چسپاں کر کے بزعم خود ’’اہم‘‘ بن لیا جاندا اے۔ حالاں جے حقیقت وچ عظمت نال مراد عظمت کردار اے جہڑا لمحہ موجود وچ ناپید اے تے ایہو لمحہ فکریہ اے۔ وڈے لوک اوہ ہوندے نیں جہناں دے وڈے کارنامے‘ ٹھوس کردار تے قومی تے ملکی مفاد وچ اوہناں دی غیر معمولی خموش قربانیاں موجودہ تے آن والی نسلاں لئی چانن دا مینار ہون۔ اوہناں دے وکھائے ہوئے سدھے رستے اتے چل کے قوم نوں فکرو سوچ دی نویں راہ ملے مگر صد افسوس صورتحال انتہائی ناگفتہ بہ اے۔ کوئی ایہ سوچن دی لوڑ محسوس نہیں کردا کہ زبردستی وڈا ہرگز نہیں بنیا جا سکدا۔ اسیں سمجھنے آں جے وڈا بننا اک شعوری کوشش ہوندی‘ اپنی ذات نوں حجم دین‘ بڑائی لئی زبردستی دا عمل ہوندا تے اج عظمتاں درختاں اتے پھلاں وانگوں‘ پودیاں اتے سبزیاں وانگوں تے شاخاں اتے پھلاں دی مانند اگدیاں تے ہر انسان نام نہاد وڈا ہوندا۔ لیکن انج عظمت تے پستی وچ امتیاز ممکن نہ ہوندا۔
ایہ صحیح اے کہ بظاہر سارے انساناں دے دل تے دماغ اکو جئے ساخت دے ہوندے نیں لیکن ہر انسان وڈا نہیں ہوندا نہ ای وڈا بن سکدا اے۔ ساریاں دے کم تے کماں دے انجام تے انعام وکھرے وکھرے ہوندے نیں۔ مخصوص لوکاں نوں عظمت تے اوہناں دے کم دی قبولیت تے مقبولیت اللہ تعالیٰ ولوں ودیعت ہوندی اے۔ انسانی تریخ وچ انبیاء کرام تے صالحین مگروں جے کوئی عظیم لوک ایس دنیا وچ آئے تے یقینا اوہناں دے کارنامے تے کم اج وی اوہناں دے رخصت ہون دے باوجود زندہ نیں۔ ایس حوالے نال اسیں جے اپنے قومی ہیروز دی گل کریے تے قائداعظمؒ علامہ اقبالؒ ‘ سرسید احمد خان‘ مولانا حالی ایہ سارے لوک پیدائشی طور تے وڈے سن۔ اوہناں دے بچپن توں لے کے وفات تک کارنامیاں اتے نظر پائیے۔ حیاتی دے لمحے لمحے نوں ویکھیے تے اوہناں دی عظمت دے لگاتار آثار نظر آندے نیں۔ تاہم اوہناں نے مسلسل کوشش دا دامن ہتھوں نہیں چھدیا۔ بہت سارے ایسے لوک ایس عہد وچ وی وڈے کم کر گئے جنہاں دا نام اج وی مخالفین احترام نال لیندے نیں۔ عشق رسولﷺ نال سرشار‘ عاشق علامہ اقبال تے مجاہد ملت جئے القاب پان والے قاضی حسین احمد توں کون واقف نہیں۔ پاکستان دی سیاسی تے سماجی تریخ گواہ اے کہ قاضی حسین ایسا مرد مجاہد (جہنے امت مسلمہ دا درد محسوس کردیاں ہویاں اسلامی ملکاں دے عوام نوں اک سوچ تے تحریک دتی) اج وی لوکاں دے دلاں وچ زندہ اے۔ ظالمو قاضی آ رہیا اے‘ اک ایسا نعرہ سی جہنے پاکستان دی تریخ وچ اک مذہبی جماعت دے سربراہ نوں عوامی بنا دتا۔ شاید ای کوئی ایسا شہر یا پنڈ ہووے گا جتھے ایس نعرے دی گونج نہ سنائی دتی ہووے۔
بدترین مارشل لا دے دور وچ وی انسانی حقوق دی پامالی اتے سیسہ پلائی دیوار بنن والیا یہ وڈی شخصیت 6جنوری 2013نوں ایس فانی دنیا توں کوچ کر گئی۔ قاضی صاحب دی بہت ساریاں ایسی گلاں نیں جہناں دی وجہ نال میں اوہناں دا گرویدہ واں‘ مگر اک ایسی ملاقات مینوں ہمیشہ یاد رہی۔ اک واری عام انتخاباں وچ جدوں قاضی صاحب نوں نگران وزیراعظم بنان دی گلاں ہون لگیاں تے اوہناں دناں اک سینئر صحافی دوست دے نال اوہناں نال ملاقات ہوئی۔ گل بات وچ امت مسلمہ تے بالخصوص پاکستان دے کردار اتے تفصیلی گل بات ہوئی۔ قاضی حسین احمد دی ہر گل تے دلیل وچ نبی اکرمﷺ دی سیرت دا حوالہ تے علامہ اقبال دے شعر موجود رہندے۔ ایس توں سب واقف نیں کہ امت مسلمہ دے کسی حصے اتے خنجر چلدا تے قاضی حسین احمد تڑپ اٹھدے تے پوری قوم نوں بیدار کرن لئی چوکاں‘ چوراہواں اتے نکل آندے۔ میں اوہناں کولوں سوال کیتا کہ اسلامی جماعتاں تے تنظیماں اعلیٰ سطح دے فلاحی کم وی کردیاں نیں تے دوجیاں دی نسبت لٹ مار وچ وی ملوث نہیں۔ آخر کیہ وجہ اے کہ اقتدار وچ نہیں آ سکدے؟ جواب شاندار سی۔ اوہناں نے آکھیا کہ نکامی دے بہت سارے اسباب ہون گے مگر سب توں نمایاں ایہ کہ سانوں ’’نیکی دا زعم‘‘ مردوا گیا۔
دراصل اج وی اسیں جے بغور جائزہ لیے تے ایہ واضح اے کہ خود نوں پارسا بنا کے پیش کرن والیاں دی اکثریت ساڈے ہاں موجود اے جہڑی دوجیاں نوں مسلمان تک نہیں گرداندے۔ خودنمائی تے خود فریبی دے جال وچ الجھے لوکی ہر ویلے خود نوں عظیم رہنما بنا کے پیش کرن دی جہد مسلسل وچ لگے نیں۔ اج دنیا افراط و تفریط دی جہڑی راہ اتے گامزن ہو چکی اوہنے انسان کولوں امن تے سکون کھوہ لیا اے تے کار انسانیت نوں انتشار و افتراق دی اوہناں ظمتاں دی نذر کردتا کہ بظاہر اوہدے توں نجات دی کوئی سبیل نظر نہیں آندی۔ ایہ صورتحال مسلم امہ لئی وی عظیم الشان چیلنج دی حیثیت رکھدی اے تے حقیقت ایہ اے کہ عالمی طاقتاں نے ایہ ساری تلخیاں مسلماناں ای لئی بالخصوص وضع کیتیاں نیں۔ اج مسلمان سیاسی‘ اقتصادی‘ علمی الغرض سارے شعبیاں وچ انتہائی مجبور حد تک نکام تے نامراد نیں۔ آکھیا جا رہیا اے کہ 2023 مگروں دنیا دا نقشہ تبدیل ہووے گا تے بہت سارے ایسے واقعات رونما ہون گے جہڑے اقوام عالم دی سوچ تبدیل کر دین گے۔ ایس توں قاضی حسین احمد دی بڑی یاد آئی۔ اگر وہ اج ایس دنیا وچ ہوندے تے قوم نوں تبدیل ہون اولے نقشے توں ناصرف آگاہ کردے بلکہ اگلا لائحہ عمل وی دیندے۔ یقینا اوس ویلے وی ساڈے ملک وچ بہت سارے رہنما نیں مگر قاضی صاحب ایسی متحرک تے ہمہ جہت شخصیت دی کمی رہے گی تے ایہ خلابہ مشکل پورا ہووے گا۔ قاضی حسین احمد نوں ساڈے کولوں بچھڑے اتھ ورھے لنگھ گئے مگر انج لگدا اے کہ جیویں صدیاں گزر گئیاں ہون۔ اللہ اوہناں نوں کروٹ کروٹ سکون عطا فرماوے۔