ابن بطوط دی ڈائری

اقتدار جاوید

بہت ساریاں سلطنتاں توں ہوندا ہویا میں اجہی سلطنت وچ وارد ہویا جتھے کسے فرمانروا دی رسم تاج پوشی سی۔ لوکاں وچ جوش و خروش اے۔ پچھن تے پتہ لگا کہ شاہ حمار سوار ایس فرمانروا دا ناں اے تے مرحوم بادشاہ دا سب توں چھوٹا بیٹا اے۔ شاہ حمار سوار’ اوہنے اپنا ناں آپ منتخب کیتا اے ہور بہت سارے ناں سن پر اوہدی دانش دا اندازہ ایہدے توں لائو کہ ناں چنیا وی تے حمار سوار۔ ایہ ملک سوداگراں دی جنت اے۔ دوروں دوروں سوداگر آندے نیں’ اپنے مطلب دیاں چیزاں خرید کے خوش ہوندے نیں۔ جدوں استفسار کیتا تے پتہ لگا ایتھے کھیت ویران پئے نیں کسے قسم دی کوئی فصل کاشت نہیں کیتی جاندی’ ہر چیز دور دیسوں آندی اے تے منہ بولی قیمت پاندی اے۔ جدوں پچھیا کہ جدوں ایتھے کوئی چیز پیدا ای نہیں ہوندی تے دور دور دے تاجر ایتھے کیہ کرن آندے نیں؟ اوہناں دے کم دی کہڑی اوہ چیز اے جو اوہناں نوں ایتھے کھچ لیاندی اے؟ پتہ لگا ایتھے لوک وکدے نیں یاللعجب ایہ کہڑا دیس اے تے کہڑے لوک نیں۔
پچھن تے پتہ لگا کہ ایس سلطنت دا ناں ملک حماراں اے ایتھے اک ای قسم دے حمار پائے جاندے نیں یعنی ایہناں وچ کسے قسم دا فرق نہیں۔ ایتھوں دے باشندیاں دی زبان عجیب اے’ ایہدے وچ الفاظ نہیں ہوندے اوہ کہڑی زبان وچ اپنا اظہار کردے نیں ایہدا ذکر آخر وچ آوے گا۔ خوشی’ غمی دا اظہار وی ایسے بے لفظ زبان وچ کردے نیں ناں تے ایس ملک دا وکھرا ہے ای سی ایہدی زبان وی ساری دنیا دی سلطنتاں توں وکھری اے۔ ایس بے لفظ زبان دا فائدہ ایہ ہویا کہ ایتھے شاعر ناں دی مخلوق ای نہیں پر پتہ لگا کہ شاعر تے بہت سارے نیں تے اوہناں نے اپنی شاعری الفاظ وچ ای کیتی سی پر جیویں خربوزے نوں ویکھ کے خربوزہ رنگ پھڑدا اے ایہو حال شاعراں دا ہویا’ ہن اوہ ایسے بے لفظ زبانی غزل کہندے نیں۔
میں ہجوم وچ شامل ہو گیا تاں جے اصل صورتحال دا پتہ لگے۔ رات دی تھکان اجے اکھاں وچ اے میں سرائے بھٹیارن توں سویرے اٹھ کے ایتھے اپڑیا واں۔ ہن ایس اک دن دی روداد لکھنا واں۔
ملک حماراں وچ سویر ہو چکی اے۔ شاہ حمار سوار دی سواری دی آمد آمد اے دارالسلطنت اے کہ شیشے وانگوں چمک اٹھیا اے۔ اک دن پہلاں فرمانروائے ملک حماراں دی موت دے غم وچ ماتم دی گھڑی سی۔ پرانے فرمانروا دا جنازہ پیا سی پر جنازہ اٹھایا نہیں سی جا رہیا۔ پچھن تے پتہ گا کہ خران ریاست وی اپنے مالکان دے نال اپنے جذبات دے اظہار دے طالب نیں پر مالکان اوہناں نوں اظہار ڈھینچوں ڈھینچوں توں باز رکھن تے تلے ہوئے نیں۔ پتہ لگا کہ مالکان خران دا حکم اے کہ احاطہ قیام وچ اپنے جذبات دا اظہار کر لوو پر آواز نیویں رکھی جاوے۔ خران دا موقف سی کہ کیوں جے اوہناں دے مالکان وی اوسے آواز یعنی ڈھینچوں ڈھینچوں تے قادر نیں تے شہر دیاں گلیاں وچ اپنی آواز بلند کردے نیں ایس لئی اوہناں نوں وی شہر وچ آ کے اپنے جذبات دے اظہار دا موقع دتا جاوے ایس توں علاوہ اوہ کسے ہور طریقے نال اپنے جذبات حقیقی دے اظہار توں قاصر نیں ایس لئی اوہناں نوں یعنی خران نوں اپنے مالکان دے نال آزادی اظہار دا موقع دتا جاوے۔ خران بے قابو ہو رہے سن اہل خران قدیمی وضع دے لوک سن تے جدید نظریات توں ناواقف’ ایس لئی خران دی تواضع چوب شاہی نال کر رہے سن۔ مالکان تے خران دی آپسی آویزش دی وجہ نال منادی کران وچ دیر ہو رہی سی سگوں ایہ وی پتہ لگا کہ معاملہ وزیر بے تدبیر دے کول اپڑا دتا گیا اے تے اوہ کسے وی ویلے ایتھے آ جان گے تاں جے خران تے مالکان نوں کوئی درمیانی راہ ملے’ صلح دا سامان ملے تے کاروبار مملکت پہلے وانگوں چلدا رہوے۔ معاملہ بڑا نازک ہو چکیا سی کہ خران کسے صورت مالکان دی گل منن تے تیار نہیں سی آخر وزیر بے تدبیر دا ظہور ہویا فیصلہ کیتا گیا کہ مالکان خران دی آواز تے خران مالکان دی صدائے خوش کن وچ اپنے جذبات دا اظہار کر سکن گے۔
ساریاں دے علم وچ سی کہ کل شام فرمانروا دا جنازہ اٹھیا سی پر کسے دی اکھ وچ اتھرو نہیں سی۔ نویں حاکم دی رسم تاج پوشی ہون والی سی جہدی منادی دا انتظام کیتا جا چکیا سی۔ کجھ پرانے بھونپے جہڑے شاہی کباڑ خانے وچ پئے سن دی مٹی جھاڑ کے اعلان کرن والیاں نوں عنایت کیتے جان دی گھڑی سامنے سی۔ ناگاہ ریاست دے کجھ ننگ دھڑنگ انسان نما لوک نکلے’ اوہناں دا کہنا سی کہ اسیں اہل خر بھاویں نہیں پر اوہناں توں کجھ گھٹ وی نہیں اعلان یاں منادی کرن توں پہلاں ساڈی درخواست دل پذیر دی شنوائی ہووے۔ ریاست دا اک نمائندہ’ جہدی اک اکھ فرمانروا نے کڈھوا دتی سی تاں جے اوہ اہل خران تے خران نوں اک نظر نال ویکھ سکے نکلیا۔ اوہنے ننگ دھڑنگ گروہ دے سربراہ جہدے دند ڈگ چکے سن تے بولن وچ دشواری محسوس کر رہیا سی نوں اشارے نال سدیا۔ سربراہ دے جسم وچ طاقت دا طوفان اٹھ کھڑا ہویا جو چند گھڑی پہلاں بولن وچ دقت محسوس کر رہیا سی تے گل گل تے اوہنوں دنداں نوں سنبھالنا پے رہیا سی’ چیتے ورگی تیزی نال حاضر ہویا۔ تن واری کورنش وجا کے سامنے کھڑا ہو گیا۔ اوہ منتظر سی کہ نویں حاکم دا پرانا نمائندہ زبان مبارک توں کجھ ارشاد کرے تے اوہ وی اپنا مدعا بیان کرے۔
شاہ حمار سوار آن والا سی صبح ہو چکی سی بھونپو بردار’ خران تے اہل خران سارے چپ کھڑے سن ایہناں تناں گروہاں دا مقابلہ ایہ وی سی کہ شاہ حمار سوار جدوں آن تے ساہ لین دی وی آواز نہ آوے۔ بس جدوں اوہ جلوہ ناز سامنے آ جاوے تے فیر اوہنوں جی آیاں کہن دی سب نوں آزادی اے۔ اپنی اپنی طرز وچ اپنے اپنے طریقے نال’ ابن بطوطہ دی بطخ نے ویکھیا کہ بھونپوبردار’ خران تے مالکان خران توں اک ای قسم دی خوش کن صدائے ڈھینچوں ڈھینچوں نکل رہی سی۔ سارا شہر’ سارا دربار’ ساری ریاست کوچہ گردان صدا دے سحر وچ شاہ حمار سوار دے حضور جھکدے چلے گئے۔٭