غلبے دی جنگ

حمید اللہ بھٹی

روس دی یوکرین وچ مسلسل پیش قدمی جاری اے ۔ جواب وچ یوکرین وی امریکہ تے مغربی اتحادیاں کولوں ہتھیار لے کے گوریلا طرز دی لڑائی لڑ رہیا اے جد کہ نیٹو ایس آڑ وچ غلبے دی جنگ وچ مصروف اے جہدے توں لڑائی لمی ہون دا خدشہ اے۔ امن لئی جدوں نیٹو وَل نظراں اٹھدیاں نیں تے ایہہ تنظیم کوئی ٹھوس تے نتیجہ خیز قدم چکن توں گریزاں بلکہ امن دی آڑ وچ جنگ نوں طول دیندی نظر آندی اے۔ امریکہ تے یورپی ملکاں نے یوکرین نوں ہتھیاراں دی سپلائی وچ وادھا کر دتا اے مگر روسی میزائل نظام دے جواب وچ امریکی الٹرا سونک میزائل دے تجربے دی نکامی ایسا دھچکا اے جہدے توں میزائل سازی وچ روس دی برتری ثابت ہو گئی اے ایسے لئی امریکہ تے یورپی ملکاں نے یوکرین نوں توپ خانہ قسم دا دور تک تیزی نال مار کرن والا راکٹ نظام دین تے میزائلاں دی ترسیل ودھا دتی اے تاں جے اوہدی فوج روسی طاقت اتے کاری وار کرن دے قابل ہو سکے۔ ایہناں ہتھیاراں نال ہزیمت دینا ممکن نہیں فریقین وچ لفظی جنگ وی جاری اے۔ نیٹو نے روس نوں بڑا خطرہ سمجھدے ہوئے مشرقی یورپ وچ ہور فوج تعینات کرن دا منصوبہ بنایا اے۔ انج ہون دی صورت وچ پیوٹن نے جوابی کارروائی دی دھمکی دتی اے۔ انج دے اقدامات امن دے منافی نیں ایسے لئی نیٹو ول اٹھن والی امن پسنداں دی نظراں مایوس لوٹ آندیاں نیں۔ یوکرین وچ جاری جنگ دے شعلیاں وچ یوکرینی عوام سڑ رہے نیں فیر وی نیٹو جنگ نوں لمے عرصہ جاری رکھن دی منصوبہ بندی کر رہیا اے تاں جے روس نوں نیچا وکھان تے غلبہ پان جئے نتائج حاصل کیتے جا سکن۔
میڈرڈ وچ منعقد ہون والے نیٹو دے حالیہ سربراہی اجلاس دی خاص تے چونکا دین والی گل ایہہ اے کہ تنظیم دے سیکرٹری جنرل جینس اسٹولٹن برگ نے ایہہ اعتراف کیتا کہ یوکرین وچ روسی مداخلت دے حوالے نال نیٹو ملوث اے۔ تنظیم دے سیکرٹری جنرل نے پہلی واری برسرعام روس نوں وڈے تنازع وچ ملوث کرن دا اعتراف کردے ہوئے آکھیا کہ 2014 وچ یوکرین وچ ہون والی بغاورت مگروں امریکی قیادت وچ نیٹو نے روس نال مقابلہ کرن دا نہ صرف فیصلہ کیتا بلکہ ایس حوالے نال تیاری وی شروع کردتی سی۔ ایہہ ایسا انکشاف اے جہدے اتے امن پسند حلقے ششدر نیں کیوں جے بظاہر نیٹو دا دعویٰ ایہہ اے کہ اوہ روس تے یوکرین وچ جاری لڑائی ختم کرانا چاہندا اے تاں جے خطے وچ امن قائم ہووے۔ سوال ایہہ پیدا ہوندا اے کہ تنظیم دے سیکرٹری جنرل دے اعتراف مگروں کوئی ذی شعور امن دے دعوے نوں تسلیم کرے گا؟ شایدای انج ہووے کیوں جے مقابلہ کرن دا فیصلہ تے تیاری دا آغاز ثابت کردا اے کہ امن پسندی دے دعوے محض ڈھونگ نیں۔ قول و فعل دا ایہو تضاد ای اقوام عالم دی سب توں وڈی دفاعی تنظیم دے متعلق دنیا دے شکوک و شبہات پیدا کردا اے۔ ایسی اطلاعواں وی منظر عام اتے آ چکیاں نیں کہ نیٹو نے2015 وچ یوکرینی فوج دی تربیت شروع کردتی سی تاں جے اوہنوں نیٹو دے معیار دے مطابق بنایا جا سکے۔ ایسے تربیت دی بنا اتے یوکرینی دستیاں نے ڈونباس وچ روسی نسل دے لوکاں نوں کچلدے ہوئے انسانی حقوق دی دھجیاں اڈائیاں جہدے تے روس نے یلغار جیا انتہائی قدم چکیا۔ ہن جدوں روسی فوجیاںنے یوکرین اتے چڑھائی کردتی اے تے نیٹو دے ممبر ملک پابندیاں لان تے اتھرو بہا کے دنیا نوں یقین دوان دی کوشش وچ نیں کہ اوہ تے امن پسند اے۔ر وس نے سرحداں دے باہر کارروائی کر کے دنیا دا امن ختم کر دتا اے مگر ایس فوجی کارروائی وچ نیٹو تنظیم دا ایس وجہ نال اہم کردار اے۔ امریکی سربراہی وچ نیٹو نے اک تے یوکرین نوں نیٹو دا ممبر بنان دا لالچ دتا۔ دوجا روس دے مقابلے اتے ڈٹ جان دی تلقین کردیاں ہوئیاں کسے وی فوجی کارروائی دی صورت وچ روس نوں نیٹو ولوں سخت جواب دین دی یقین دہانی کروائی لیکن ہن نیٹو دے ممبر ملک روس اتے معاشی پابندیاں لان تے یوکرین نوں اسلحہ فراہم کرن تک محدود نیں کیوں جے اوہناں دا واحد مقصد امن قائم کرنا نہیں بلکہ لڑائی نوں طول دینا اے تاں جے روس دی معیشت تباہ کیتی جا سکے۔ روس نوں یوکرین وچ الجھان دا دوجا مقصد ایہہ اے کہ نیٹو دی توسیع توں اوہدی توجہ ہٹ جاوے۔ یوکرین دی قربانی دے عوض یورپ نوں ہمیشہ لئی محفوظ بنانا اے۔
دنیا وچ امن قائم کرن لئی نیٹو دے متعلق ابہام نیں۔ ایس تنظیم دے پیش نظر امن نہیں دنیا اتے دھاک بٹھانا اے۔ حال ای وچ جرمنی تے فرانس ولوں منسلک معاہدے نوں وقت گزاری لئی اک دھوکہ قرار دینا ایس خیال دی تائید کردا اے۔ معاہدے توں نیٹو نے کریمیا تے ڈونباس اتے یوکرین دا قبضہ مستحکم بنان لئی اوہدے فوجی دستیاں دی تربیت کرن تے جدید ہتھیاراں نال لیس کرن دا ویلا لیا۔ جرمنی تے فرانس دے اعتراف نے دنیا دے خدشات اتے تصدیقی مہر ثبت کردے ہوئے سارے ابہام دور کر دتے کہ امریکی سربراہی وچ قائم نیٹو جئی تنظیم فوجی حوالے نال اپنے ہم پلہ کسے طاقت نوں برداشت نہیں کر سکدی تے جے ایسا امکان ہووے تے کسے ملک نوں قربان کردے ہوئے غلبہ قائم رکھن نوں یقینی بناندی اے ایہو کجھ یوکرین دی جنگ وچ ہو رہیا اے۔
یوکرینی قیادت نے نیٹو دی ایما اتے ای کسے پرامن حل جئے مجوزہ تجاویز وچ عدم دلچسپی وکھائی تے ہن روس نوں دندان شکن جواب دین لئی مغربی اتحادیاں کولوں وڈے پیمانے اتے ہتھیار حاصل
کرن لئی منت سماجت کردی پھر رہی اے مگر چند اک روسی شہراں نوں نشانہ بنان دے سوا کوئی وڈی کامیابی حاصل نہیں کر پائی باوجود کوشش دے لوہانسک تے ڈونباس علاقیاں اتے قبضہ کھون تے خودمختاری حاصل کرن توں روک نہیں سکی۔ یوکرینی قیادت تے قوم پرستاں نوں اوہناں علاقیاں وج روس ول جھکائو رکھن والی اکثریت اتے انسانیت سوز مظالم توں وی باز نہیں رکھ سکی بلکہ ایسے اقدامات کیتے جہدے توں روسی النسل لوکاں وچ عدم تحفظ دا احساس فروغ پاوے۔ ایہناں حالات وچ جوابی قدم حیران کن نہیں روس تے فیر اک وڈی فوجی طاقت اے۔ جے اوہدی سرحداں اتے نیٹو آ کے بیٹھ جاوے گا تے سلامتی دے اقدامات کرنا اوہدا حق اے لیکن کجھ وی ہووے جنگ دی کسی صورت حمایت نہیں کیتی جا سکدی۔ نیٹو نوں وی سمجھنا چاہیدا اے جنگ وجدل نہیں امن پسندانہ پالیسیاں ای انسانیت لئی بہتر نیں۔ غلبہ حاصل کرن لئی انسانی لہو بہانا غلط اے۔
نیٹو یعنی نارتھ اٹلانٹک آرگنائزیشن نے دوجی جنگ عظیم مگروں سوویت یونین نوں ہور علاقیاں اتے قبضہ کرن تے اوہناں نوں اپنا حصہ بنان توں روکیا تے فیر روس تے جرمنی وچ معاہدہ ہون دی وی نوبت نہ آن دتی مگر ہن میڈرڈ سربراہی کانفرنس دے دوران نیٹو نے آئندہ فوجی غلبہ برقرار رکھن لئی جہڑی حکمت عملی ترتیب دتی اے ایس توں یورپ وچ
امریکی کردار ودھانا اے لیکن روس نوں ایس حد تک کمزور کرنا جہدے مگروں مقابلے دے بجائے زیر نگین رہن اتے صاد کر لوے دی کامیابی بارے فوری طور تے کجھ آکھنا مشکل اے۔ نیٹو وچ چین نوں الگ تھلگ رکھن دی سوچ وی موجود اے حالاں جے روس تے چین نال اکو ویلے محاذ آرائی رکھنا ممکن نہیں جہدا یورپ نوں تے نہیں البتہ امریکہ نوں ادراک ہو گیا اے۔ انڈونیشیا دے جزیرے بالی وچ ہون والی جی ٹونٹی کانفرنس وچ ایہدا بھرواں عکس نظر آیا جتھے روس تے یوکرین تنازع وچ مداخلت نال چین نوں باز رہن تے امریکہ قائل کرن وچ مصروف وکھائی دتا۔ امریکی وزیر خارجہ انٹونی بلنکن نے چینی ہم منصب وانگ پی نال پنج گھنٹے تک لمی ملاقات کیتی۔ گل بات وچ دونویں ملکاں وچ باہمی تعاون’ مفادات دی بنیاد اتے دو طرفہ رابطے بہتر بنان اتے اتفاق کردے ہوئے چین تے امریکہ مشترکہ ورکنگ گروپ دی مشاورت نوں فروغ دین اتے اتفاق ہویا۔ نیٹو بحرا لکاہل تک اپنی رسائی ودھان لئی جی سیون گروپ نوں نال رلا کے بین الاقوامی قنون نوں روندن اتے وی تیار اے۔ ایہہ حکمت عملی اقوام متحدہ دے چارٹر دے منافی اے۔ اپنے مفاد لئی انسانی لہو بہان نوں جائز سمجھنا جنگ نوں فروغ دے کے غلبہ بحال رکھن دی سازش کرنا امن پسندی نہیں امن دی آڑ وچ ایہہ ایسی سازش اے جہدی تکمیل توں نسل انسانی نوں لاحق خطرات وچ کئی گنا وادھا ہو جاوے گا۔