چھوٹی سس تے وڈی سس

مولانا حسرت موہانی توں کسے نے پچھیا: ”حضرت اوہ تہاڈا رسالہ کڈھن دا تجربہ کیسا رہیا؟” فرمایا: ”بھائی’ بڑا اوکھا کم اے۔ایس واقعے دا دلہن نوں پتہ سی تے ایہ وی پتہ سی کہ اوہدی خوشگوار پرسکون تے گھریلو سیاست دیاں تلخیاں توں بچن دی اکو صورت ایہہ وے کہ ایس حقیقت نوں سمجھ لوے کہ چھوٹی سس تے وڈی سس دی گھر وچ کوئی حیثیت نہیں۔ گھر وچ سارا رولا تے ایہناں دو ہستیاں دے مرہون منت اے ایس توں ودھ ایہناں دوہاں دی کوئی وقعت نہیں۔ دوہاں سساں نے اپنیاں اپنیاں واریاں لائیاں ہوئیاں نیں۔ اک واری دلہن نوں چھوٹی سس اپنا نشانہ بناندی اے تے دوجی واری وڈی سس اپنا وار کردی اے۔ دوہاں نال گھر وچ ای نہیں پورے محلے وچ کوئی عزت نال پیش نہیں آندا۔ سارے ایہناں دوہاں نوں ساہمنیوں آندا ویکھ کے ہسنا شروع کر دیندے نیں جے کوئی ہسدا نہیں تے زیرلب مسکراندے ضرور نیں۔ ایس زیرلب مسکراہٹ دی دوہاں سساں نوں کوئی پرواہ نہیں سی۔
کسے نے چھوٹی سس دے کن وچ کانا پھوسی کیتی سی کہ محلے دے لوک کسے نوں پھپھے کٹنی کہہ رہے سن۔ چھوٹی سس نے فوراً کہیا ایہہ تے میں کدوں دی کہہ رہی آں کہ وڈی نوں محلے دے لوک بالکل پسند نہیں کردے۔ جدوں ایس موضوع نوں ہور کھولنا چاہیا تے چھوٹی سس نے ساری گل سنی ان سنی کر دتی۔ چھوٹی لئی ایہ خوشی دا مقام تے ہے ای سی کسے نے وڈی سس نوں وی دسیا کہ محلے دے لوک کسے نوں بڈھی کھوسٹ کہہ کے یاد کر رہے سن۔ وڈی فوراً بولی میں تے کدوں دا کہہ رہی آں کہ چھوٹی میرے توں صرف اک ہفتہ بعد ایس گھر وچ آئی سی۔ عمر اوہدی میرے توں وڈی اے۔ عمر وچ میں اوہدے توں ڈھیر چھوٹی آں۔ ایہ فضول تے بیہودہ القابات مینوں مخاطب کرکے نہیں کہے گئے ایہ چھوٹی دا معاملہ اے محلہ جانے تے چھوٹی جانے۔ دلہن نوں ایس گھر وچ آن توں پہلاں ایہناں دوہاں سساں دا پتہ سی اوہنے ویاہ توں بہت پہلاں ساری سن گن لئی سی۔ اوہدی منگنی دے شگناں وچ سب کجھ پتہ لگ گیا سی پر اوہ خاص مشرقی دلہن سی اوہنوں ڈولی وچ بٹھان ویلے میکے نے کہیا سی ہن سسرال ای تیرا گھر اے۔ تیرا جنازہ نکلے تے نکلے توں اوس گھروں نہیں نکلنا۔ تیرا اصل گھر اوہو اے۔
چھوٹی تے وڈی دوویںبڑیاں کایاں نیں۔ اڈدی چڑی دے پر گننا کوئی اوہناں توں سکھے۔ اوہنوں دسیا گیا کہ اوہ دوویں ہوا دا رخ پچھانن وچ اک دوجے توں اگے نیں۔ دوہاں وچ مقابلہ خوب چلدا رہندا اے۔ کدی اک دا پلا بھاری ہوندا اے کدی دوجی غالب آ جاندی اے۔ دوویں کیوں جے بڑی کایاں نیں ایس لئی بڑی دیر نال اپنی اپنی حکومتاں نہ صرف بچان وچ کامیاب نیں سگوں اپنے آپ نوں بڑا مضبوط وی سمجھدیاں نیں پر مضبوط بالکل وی نہیں۔ اوہ سمجھدیاں نیں کہ اوہناں دے کول بہت اختیارات نیں دلہن نوں کیہ کرنا اے کنہوں ملنا اے کنہوں نہیں ملنا ایہ اوہناں دوہاں دا اختیار اے۔ دلہن دا کم صرف اک شو پیس دا اے ایس توں ودھ کجھ نہیں۔ دوہاں سساں دی صحت ہن وی قابل رشک سی۔ اوہناں نے قریبی رشتے داراں نال پکی دوستی بنائی ہوئی سی۔ جس چیز دی اوہناں نوں طلب ہوندی اک پل وچ عنایت کردیندیاں۔ اوہ دوویں کھا کھا کے سنڈھے بن چکیاں سن۔ صبح سویرے وڈی سس تے بادام دی سردائی پیندی سی چھوٹی سری پائے دا ناشتہ کردی سی۔ دوہاں سساں دیاں نوکرانیاں نوکر وی اوہو خوراک استعمال کردے اوہناں ساریاں دیاں دھوناں وی مفت دی کھا کھا کے موٹیاں ہو چکیاں سن۔ اکھاں دے اگے چربی دے پہاڑ آ گئے سن۔ اوہناں دی اکھاں گوشت وچ لکدیاں جا رہیاں سن۔ ایہناں دوہاں نوں کسے دی پرواہ نہیں سی اوہ کسے دی محتاج نہیں سن ہر چیز اوہناں دے کول موجود سی۔
دلہن اوہناں دے رحم و کرم تے نہیں سی پر اوہ سیاست بازی کرکے اوہنوں تنگ تے کر سکدیاں سن۔ ایہو اوہناں نے کرن دا سوچیا۔ دلہن نوں کدی ہمت ہو ای نہیں سکدی کہ اوہ اوہناں دے سامنے آوے۔ دلہن نے بہت سوچ سمجھ کے تے پھوک پھوک کے قدم چکن دا فیصلہ کیتا ہویا سی۔ دلہن غریب وی سی تے کمزور وی پر خوبصورت بلا دی سی۔ چال ڈھال وچ وی وقار سی چلدی تے اک حشر برپا کر دیندی۔ محلے وچ آندی جاندی ساریاں عورتاں اوہنوں ویکھ کے صدقے واری جاندیاں۔ تمیزدار بہو سی ایس لئی ڈپٹی نذیراحمد دی اصغری سی۔ گل کرن وچ ٹھہرائو’ فضول گلاں توں اجتناب’ وڈیاں دا احترام تے چھوٹیاں نال شفقت نے اوہنوں محلے دی اکھ دا تارا بنا دتا۔ ایس کہانی وچ کدھرے خاوند تے سوہرے دا ذکر نہیں اوہ موجود ہے سن تے نہیں وی۔ ایہناں دوہاں نے ایہ معاملات ایہناں دو سساں تے چھڈے ہوئے سن۔ خاوند دی تے اماں حضور سن تے سوہرے دی بیگم جان۔ خاون دتے سوہرا خوش سن چلو جان چھٹی۔ اوہ پرانے آزمودہ کلیے تے عمل کر رہے سن کہ طویلے دی بلا باندر دے سر۔ دلہن ایس انتظار وچ اے کہ دوویں سساں روایتی سس دے رول توں ہٹن تے گھر دی اصل مالک نوں اوہدا مقام دین۔ مولانا حسرت موہانی دا ادبی پرچہ چل نکلے۔٭