انٹر نیشنل ویبی ناردا پربندھ

پچھلے دنیں جدوں اک پاسے بھارت آزادی دیہاڑ منا رہیا سی ، عین اوسے ویلے کشمیری، سکھ تے بھارت دے طول وعرض وچ وسن والیاں اقلیتاں ‘کالا دیہاڑ’منارہیاں سن۔ جیہڑا اک پاسے برصغیر دی 47ء وچ ہون والی کانی ونڈ دے خلاف احتجاج سی تے دوجے پاسے نام نہاد سیکولر سٹیٹ بھارت وچ اقلیتاں دے نال جو غیر انسانی سلوک، ظلم تے جبر روا ہے جیہنے انسانی زندگی اجیرن بنا رکھی ہے ، اوہدے تے غم تے غصے دا اظہار وی سی۔ ایہ احتجاج نہ صرف بھارت سگوں پوری دنیا وچ کیتا گیا جس دا مڈھلا مقصد دنیا نوں ‘ہندو توا ‘،SSRتے ‘بی جے پی’ دی انتہا پسند حکومت دیاں کرتوتاں تے اوہدے مکرو چہرے توں نقاب لاہ کے دکھان دی کوشش سی۔
ایس پچھوکڑ وچ پچھلے دنیں ‘دیال سنگھ ریسرچ اینڈ کلچرل فورم’ نے اک ‘ انٹر نیشنل ویبی نار” دا پر بندھ کیتا۔ ایہ فورم دا28واں ویبی نار سی، جیہدے وچ پاکستان تے بھارت توں وکھ دنیا بھر توں دانشوراں، سوجھواناں تے علم و بصیرت رکھن والی نامور شخصیات نے رلت کیتی۔ایس ویبی نار دا سرناواں سی” 47مگروں سکھ جدو جہدِ آزادی” پاکستان توں جھنگ یونیورسٹی دی وائس چانسلر تے پنجاب یونیورسٹی دے ‘انسٹی ٹیوٹ پنجابی اینڈ کلچرل سٹڈیز’ دی ڈائریکٹر پروفیسر ڈاکٹر نبیلہ رحمان، بھارت توں ڈاکٹر امر جیت سنگھ، سابق وائس چانسلر لاء یونیورسٹی شملہ، ڈاکٹر گُر درشن سنگھ ڈھلوں، سابق پروفیسر تے سربراہ شعبا تاریخ، پنجاب یونیورسٹی چندی گڑھ، ڈاکٹر امر جیت سنگھ ‘ چیف ایگزیکٹیوTV 84امریکا، ڈاکٹر پریت پال سنگھ کوارڈینیٹر امریکن گوردارا پربندھک کمیٹی ، امریکا تے گُر پریت سنگھ ، صدر گلوبل سکھ کونسل انڈیا، توں وکھ جگت بھر توں سکھ دانشوراںتے سوجھواناں ‘ویبی نار’ وچ رلت کیتی۔
پردیس وسدے پنجابی سوجھوان ، شاعر تے لکھاری اقتدار چیمہ ہوراں ساڈی اچیچی درخواست تے نظامت دے فرائض انجام دتے جد کہ راقم ڈاکٹر رزاق شاہد ڈائریکٹر ‘دیال سنگھ ریسرچ اینڈ کلچرل فورم’ نے میزبانی کیتی۔ اقتدار چیمہ ہوراں ‘ویبی نار ‘ دے سرناویں تے بھرواں چانن پایا تے ڈائریکٹر فورم نوں ، ویبی نار دے رلتیاں نوں ‘جی آئیاں’ نوں آکھن دا سدّا دتا۔انج لیکھک نوں رلتیاں نوں’جی آئیاں نوں’ آکھن دا مان ملیا۔ لیکھک نے فورم دے اغراض و مقاصد تے چانن پایا تے فورم دے کماں کاراں، لکھتاں، میگزین ‘پنجاب دے رنگ’توں وکھ مختلف وقتاں وچ ہون والے سیمینار ، ویبی نارتے رہتل دیہاڑ منان دی دس پائی۔ سکھ رہتل، سکھ ورثا دی سانبھ سنبھال دے نال نال سکھ یاتریاں دے پاکستان اؤن ویلے اوہناں نوں چنگی سیوا لئی کیتیاں گئیاں فورم دیاںکوششاں بارے وی چانن پایاگیا۔ لیکھک نے دوواں پنجاباں دی عوام وچکار پہلاں توں موجود ثقافتی ، لسانی تے تاریخی سانجھ نوں ہور پکیاں کرن دی سدھر دا اظہار کیتا۔
ڈاکٹر امرجیت سنگھ نے ویبی نار دے پہلے مقرر دے طور تے گل بات کر دیاں فورم دیاں سرگرمیاں، کوششاں نوں سراہندیاں دوواںپنجاباں دے واسیاں نوں تاریخی تے رہتلی حوالے نال پیش اؤن والیاں اوکھیائیاںتے وچار وٹاندرا کرن لئی پلیٹ فارم مہیاکرن تے دیال سنگھ فورم دا شکریا ادا کیتا۔
اوہناں تاریخی پچھوکڑ وچ برطانوی راج دوران تے مگروں سکھ جدوجہدِ آزادی تے بھرویں گل بات کیتی ، اوہناں منیا پئی47ء وچ ہون والی کانی ونڈ ویلے سکھ قیادت توں وی بھلاں ہوئیاں کیوں جے اوہناں کول قائداعظم جہیا لیڈر نہیں سی۔ ڈاکٹر امرجیت ہوراں گل اگے ٹوردیاں آکھیا پئی ایہ گل سچ اے کہ سکھ اکالی قیادت کانگرس دے لاریاں وچ آ کے حقیقت دا ادراک نہ کر سکی، اوس ویلے سکھاں نوں مسلم لیگ دا ساتھ دینا چاہی دا سی۔اوہناں ایہ وی منیا پئی اکالی قیادت اصل وچ گوردوارہ سیاست وچ پھسی ہوئی سی کیوں جے ایہدے نال اوہناں دے مالی مفادات جڑے ہوئے سن ، جس کر کے مثبت نتائج حاصل نہ کیتے جا سکے۔پروفیسر ڈاکٹر گُر درشن سنگھ ڈھلوں ہوراں تاریخ دے استاد تے طور تے معاملیاں نوں تاریخی پچھوکڑ وچ جانچدیاںہوئیاں، ایس گل نال اتفاق کیتا پئی ونڈویلے واقعی سکھ قیادت مثبت کرادر ادا کرن وچ ناکام رہی۔ اوہناں آکھیا پئی انڈیا پاکستان آزادی دا بیانیا ہی جھوٹھ ہے کیوں جے دوجی وڈی جنگ مگروں برطانیا دی اپنے مل مارے ملکاں تے گرفت ڈھلی ہو چکی سی تے مالی اوکڑاں اوہدا لک توڑ کے رکھ دتا سی۔اوہناں دا مننا سی پئی جے پاکستان نہ بن دا تے اج ہندوستان دنیا دا سبھ توں وڈامسلم دیش ہوندا کیوں جے بھارت دیاں اقلیتاں جیویں دلت وغیرہ اسلام توں متاثر سن فیر بنگلا پاکستان کشمیر تے ہندوستان دے سارے مسلمان رل کے ہندوواں توں ودھ جاندے۔انج انڈیا اک وڈی مسلم ریاست ہوندی۔
ڈاکٹر دلجیت سنگھ نے کہیا کہ ہندو قیادت نے مسلماناں تے سکھوںوچکارجان بجھ کے شک شبہے تے نفرت دے بی بیجے۔اوہناں قانون دے استاد ہون کر کے معاملیاں نوں قانونی پچھوکڑ وچ ویکھدیاںدسیا پئی ایس ویلے عالمی پدھر تے سکھاں نوں اپنی شناخت دا مسئلا در پیش اے۔ اوہناں سکھ برادری دے سماجی تے قانونی مسائل تے وی گل بات کیتی۔آخر وچ اوہناں سکھاں تے مسلماناں نوں ایس گل دی پریرنادتی پئی اگے آن تے اپنی شناخت دی بھال وچ اک مک ہو کے جتن کر ن لئی اک دوجے دی مدد کرن۔
پروفیسرڈاکٹر نبیلہ رحمٰن نے کہیا کہ برطانوی سامراج نے مسلماناں تے سکھوںنوں عالمی تے مذہبی پدھر تے ونڈن دی سازش کیتی۔ ایس ویلے جھگڑا سکھ تے مسلماناں وچکار مذہبی نہیں سگوں مذہب دے ناں تے پیدا کیتا گیا اے۔اوہناں دوہاں پنجاباں دے لوکاں نوں رہتلی حوالے نال مڑ کے اک دوجے نوں نیڑے لیان دی لوڑ تے زور دتا۔اوہناں ایہ وی دسیا پئی ایس مقصد نوں حاصل کرن لئی ‘انسٹی ٹیوٹ آف پنجابی اینڈ کلچرل سٹڈیز ‘ ولوں بابا نانک انٹر نیشنل کانفرنساں بلائیاں گئیاں، بابا جی نانک دی بانی’جپ جی’ نوں نصاب دا حصا بنایا گیاتے گرو نانک چیئر قائم کیتی گئی۔
ڈاکٹر پریت پال سنگھ نے ‘دیال سنگھ فورم’دے تاریخی حقائق تے چانن پاؤندیاں آکھیا کہ سکھاں تے مسلماناں نوں فکری تے ثقافتی پدھر تے اک دوجے نوں نیڑے لیان لئی محترم اشفاق احمد ہوراں سُجھا دتے۔ ایس سلسلے وچ بانو قدسیہ دے جتناں نوں نہیں بھلایا جا سکدا۔ڈاکٹر گُر پریت سنگھ نے کہیا کہ پنجاب تے پنجابیت نوں بچان لئی سانوں رل کے کوشش تے محنت کرن دی لوڑ اے۔اوہناں کہیا پئی سانوںآپسی اختلاف بھلا کے، ‘سانجھا پنجاب’ دے نظرے نوں وچارن دی لوڑ ہے۔ اقتدار چیمہ ہوراں نہ صرف خوبصورتی نال نظامتی امور نبھائے سگوں مختلف سوجھواناں ولوں چکے گئے سوالاں دے دلیلاں نال جواب وی دتے۔ اخیر تے ڈائریکٹر دیال سنگھ ریسرچ فورم ، لیکھک نے ویبی نار دے رلتیاں دا شکریا ادا کردیاں سکھ مسلم برادری وچکار پائیاں جان والیاں وتھاں تے غلط فہمیاں نوں بلا کے آپس وچ فکری سانجھ ودھان لئی فورم ولوں وچار وٹاندرا (ڈائیلاگ) جاری رکھن دے عزم نوں دُہرایا۔