دوسرا پنجابی صوفی سیمینار

پنجابی زبان ، ادب، کلچر، صوفی ازم دے ودھاء واسطے کم رہیاں دو تنظیماں ”پنجاب قومی ستھ” تے ”پنجابی زبان تحریک” دی سانجھ نال گورنمنٹ پوسٹ گریجوایٹ کالج برائے خواتین شیخوپورہ وچ 29اگست 2022، سوموار والے دن سویرے 10:00وجے ”پنجابی صوفی سیمینار” کروایا گیا۔
اج توں کوئی چار پنج مہینے پہلاں دی گل اے جدوں ”پنجابی زبان تحریک” دے قائد محترم جناب چودھری الیاس گھمن صاحب دی اگوائی ہیٹھ سوشل میڈیا دے تیز ترین پلیٹ فارم ”ٹویٹر” تے پنجابی زبان دے ودھا واسطے اساں ”سپیس” چلانی شروع کیتی۔ اوس سپیس وچ بہت سارے سجن رلت کر کے پنجابی زبان دے ودھاء بارے اپنیاں تجویزاں پیش کردے رہے۔ اوہناں تجویزاں وچوں اک تجویز ایہ وی سی کہ اجوکے دور دی ضرورت اے پئی اج دی نویں نسل نوں پنجابی زبان ول پریریا جائے تے ایہ پریرنا دین لئی کالجاں تے یونیورسٹیاں وچ پنجابی اکٹھ کروائے جاون۔ اوہناں اکٹھاں وچ رلت کرن والے پڑھیاراں تے پڑھیارناں وچکار تقریری مقابلے کروائے جاون۔ ایہ تجویز اکو ویلے جاوید پنچھی (جہڑے کہ ٹویٹر سپیس نوں ہوسٹ کر رہے ہوندے سن) تے نال ای سپیس دی ”کوہوسٹ محترما لاریب فاطمہ (سائیکالوجسٹ فرام گجرات یونیورسٹی) ولوں پیش کیتی گئی۔ بہت سارے سجناں نے ایس تجویز تے اتفاق کیتا۔ اوس سپیس وچ اک ہور تجویز وی پاس کیتی گئی سی کہ ”جنے وی پنجابی لکھاری ایس دنیا توں جا چکے نیں اوہناں ساریاں دی یاد وچ پنجابی ہرکھ اکٹھ کیتے جاون جہناں وچ گزرے ہوئے پنجابی لکھاریاں دی شخصیت دا بھرواں تعارف کروایا جائے تاں جے نویں نسل نوں پتا لگ سکے کہ پنجابی زبان واسطے کہنے کیہ کم کیتا سی؟
اوس ہرکھ اکٹھ نوں ”یاداں وچھڑے سجن دیاں آئیاں” دا ناں دتا جائے تے ایسے اک وشے ہیٹھ سارے گزرے لکھاریاں بارے گل بات کیتی جائے۔
اساں اوس ویلے توں ای بھج نس شروع کر دتی سی تے اج اوسے سلسلے دی دوجی کڑی گورنمنٹ پوسٹ گریجوایٹ کالج برائے خواتین شیخوپورہ وچ دوسرا ”پنجابی صوفی سیمینار” کروایا گیا ۔ جہدی صدارت ”پنجابی زبان تحریک ” دے قائد محترم جناب چودھری الیاس گھمن ہوراں کیتی۔ اُچیچے پروہنیاں وچ لمز یونیورسٹی لاہور دے پروفیسر ، پنج ناولاں تے تِن کہانی پراگیاں دے لکھاری، وارث شاہ عالمی ایوارڈ لین والے محترم جناب زاہد حسن تے دو شعری پراگیاں دی خالق محترما نرگس نور صاحبا شامل سن۔
سیمینار دے مقامی رلتی سجناں وچ ”پاک برٹش آرٹس” دے کوآرڈینیٹر پاکستان محترم جناب ڈاکٹر ایم ایچ بابر، کالج دی پرنسپل محترما پروفیسر بشریٰ سعیدا تے شعبا پنجابی دی انچارج محترما پروفیسرسعدیہ الطاف مان شامل سن۔
یاد رہوے کہ کجھ مہینے پہلاں وی ایسے کالج وچ ”پنجاب قومی ستھ” تے ”پنجابی زبان تحریک” ولوں ”پنجابی صوفی سیمینار” کروایا گیا سی ۔ اوس سیمینار دی صدارت وی محترم جناب چودھری الیاس گھمن ہوراں کیتی سی۔
29اگست نوں ہون والے سیمینار دے شروع وچ شعبا پنجابی دی انچارج محترما پروفیسر سعدیہ الطاف مان ہوراںسٹیج سیکرٹری دی ذمے واری نبھاندیاں ماں بولی بارے گل بات کردیاںآکھیا:”میں انج دی قوم نال ہو رہے دھرو بارے گل کراں گی جہدے نال پچھلے ٥٧ ورھیاں توں بہت وڈا دھرو ہو رہیا اے۔ سوچن والی گل اے کہ اوس بولی وچ وڈا ادب کنج تخلیق ہو سکدا اے، جہدے اپنے سکے پُتر دھیاں اوہدے ویری ہو گے نیں؟ انگریز نے اپنے مطلب لئی اوہناں نوں استعمال کرن دا منصوبا بنایا۔ دنیا نال لڑن لئی ، کلکتہ جتن لئی اپنی فوج وچ پنجابیاں نوں بھرتی کیتا۔ایس کم توں پہلاں اوہناں اس قوم دے شعور نوں بغاوت دے ٹیکے لائے۔ ایہنوں ثقافتی حوالیاں نال کمزور کرنا ضروری سی۔ ایس لئی بھوئیں وچ گڈیاں ایہدیاں جڑاں وڈھ کے ایہنوں اپنی مرضی دے گملے وچ لایا۔ برصغیر دے ہر حصے وچ ماں بولی نوں منن والے انگریزی سامراج نے پنجاب دی ماں بولی نال خاص ویر رکھیا۔ اک نویں ان جانی بولی وچ پڑھائی شروع کیتی گئی تے مورال دے نال پڑھتا دی شرح وی مونہ بھار ڈگ پئی۔ گل ایتھے ای مُک جاندی تے فر وی خیر سی۔ انگریز ی سامراج نے عام لوکائی دے ذہناں وچ ایہو جہیا خطرناک وائرس بھریا کہ ”پنجابی ان پڑھ تے گوار لوکاں دی بولی اے”۔ سکول جاون والے بال وی اپنے بزرگاں دی بولی دا مذاق اڈائون لگ پئے۔ ماں بولی بولن والیاں دے اندر گھاٹ دا احساس ودھدا گیا ۔بلھے شاہ تے وارث شاہ دی آفاقی بولی نوں قید کر دتا گیا۔ لکھن والے ویلے دی چال سمجھ کے آفاقی بولی توں دور ہوندے گئے۔ اقبال، فیض، منٹو ، عبداللہ حسین تے مستنصر حسین تارڑمٹی نال پیار ہوندیاں وی ایہدے لئی کجھ نہ کر سکے۔ 1947دی ونڈ ویلے پنجاب دے مونہ وچ گڑھتی ویلے ایہدے کن وچ ایہ منتر وی پھوک دتا گیا کہ ایس بولی نے سِر چُک کے نہیں جینا، تاریخ دی کہانی وچ نہیں اُلجھنا ۔ بس محنت مزدوری کرنی اے تے کمائی دے خانے وچ شرمندگی درج کرنی اے۔
جدوں جدوں پنجاب نوں مندا بولیا گیا کسے پنجابی حکمران نے کدی ایہ پُچھن دی زحمت نہ کیتی کہ آخر ساڈا قصور کیہ اے؟ میرے کھیت سونا اُگاندے نیں ۔میری مٹی سبزے نوں جنم دیندی اے۔ میرے دریا حیاتی دا راگ سناندے نیں۔ ایہ سبھ کجھ میرا اپنا ذاتی اے۔ میں کسے تے قبضا نہیں کیتا۔ میں تے ایہناں دی کمائی ونڈی اے۔ پنجاب دا المیا اے کہ ہُن تک پنجاب وچ ماں بولی نوں لازمی مضمون دا درجا حاصل نہیں ہو سکیا۔ ایس مسئلے تے سوچنا چاہیدا اے تے کوئی راہ کڈھنی چاہیدی اے ۔ جہدے تے ٹر کے ایہ مسئلا حل کیتا جا سکے”۔
ایس توں بعد اوہناں نے کالج دیاں طالبات توں عارفانا کلام گوان دے نال پنجابی صوفی تے مزاحمتی شاعر حضرت بلھے شاہ رحمة اللہ علیہ بارے وی گل بات کروائی۔
سیمینار وچ تلاوت کلام پاک دی سعادت حاصل کرن والی طالبا ”سمعیہ افتخار” سرور کونین حضرت محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی بارگاہِ اقدس وچ ہدیہ نعت لے کے حاضری لگوان والی طالبا دا ناں”نگین فاطمہ” سی۔
سُلطان العارفین حضرت سُلطان باہورحمة اللہ علیہ دا کلام علیشبہ ماہ نور نے پیش کیتاتے پنجابی صوفی شاعر حضرت بلھے شاہ رحمة اللہ علیہ دی حیاتی بارے غزالہ پاشا نے گل بات کیتی۔ جدوں کہ پنجابی صوفی شاعر حضرت میاں محمد بخش رحمة اللہ علیہ دا کلام سنائون دی سعادت ”سویرا جٹ ” نے کھٹی تے مرحوم لکھاری شریف کنجاہی ہوراں دی کہانی ”اک بدو تے اک اوٹھ” زنیرہ کرن نے سنا کے داد وصول کیتی ۔
دوجے مرحلے وچ سٹیج سیکرٹری دی ذمے واری ”پنجاب قومی ستھ” دے چیئرمین جاوید پنچھی نے نبھائی تے سیمینار وچ رلت کرن والے سارے پروہنیاں دا چنگی طرحاں تعارف کروایا۔
جاوید پنچھی نے محترم جناب چودھری الیاس گھمن ہوراں دا تعارف کرواندیاں دسیا کہ ایہ نہ صرف ”پنجابی زبان تحریک” دے قائد نیں سگوں بہت وڈے پنجابی لکھاری وی نیں۔ الیاس گھمن ہوری 15کہانی پراگے لکھ چُکے نیں، 3ناول وی ایہناں دیاں قلم کِرتاں وچ شامل نہیں۔ ایس توں علاوا سینکڑے سائنسی کتاباں نوں پنجابی زبان وچ کنورٹ کر کے چھاپ چُکے نیں۔ ہزارں ایوارڈ لے چُکے نیں تے دنیا دے کئی مُلکاں وچ پنجابی زبان دے ودھاء واسطے کم کررہیاں تنظیماں توں نامنا کھٹ چُکے نیں۔ دنیا دے تِن پنجاباں وچ کوئی اجہیا پنجابی لکھاری نہیں جہڑا الیاس گھمن ہوراں نوں نہ جان دا ہووے۔ اج کل 1947وچ ہوئی پنجاب دی ونڈ بارے کہانیاں اکٹھیاں کر کے ہزاراں صفحیاں دیاں پنج کتاباں چھاپ رہے نیں۔ سو اج دے ایس ”پنجابی صوفی سیمینار” دی صدارت محترم جناب چودھری الیاس گھمن ہوری کرن گے۔
انج ای اُچیچے پروہنیاں دا تعارف وی دسیا گیا ۔ تے فیر جاوید پنچھی نے اپنا مضمون ”ماں بولی تے خطے دی اہمیت قرآن حدیث دی روشنی وچ” پڑھیا۔ جہڑا کجھ مہینے پہلاں روز وار بھلیکھا لاہور وچ چھپ چُکیا اے۔
مقامی شاعر تے کالمسٹ محترم جناب ڈاکٹر ایم ایچ بابر ہوراں نے اپنی مزاحیا نظم سنائی ، اک غزل توں بعد دھمال دے انگ وچ پنجابی زبان بولن لئی پریرنا دین والی بہت ودھیا نظم سنائی۔
ایس توں بعد محترما نرگس نور نے اپنا چونواں کلام سنایا جہدے وچ پنجابی زبان بولن ، لکھن تے پڑھن لئی پریرنا دتی گئی سی۔ ایس توں بعد پروفیسر ، کھوج کار، کہانیکار، ناول کار محترم جناب پروفیسر زاہد حسن ہوراں نے پنجابی زبان تے پنجابی پڑھائی لئی بھرویں گل بات کیتی۔
صدارتی گل بات توں پہلاں سیمینار وچ رلت کرن والیاں کُڑیاں تے سوانی پروفیسراں نوں ”پنجاب قومی ستھ” تے ”پنجابی زبان تحریک” ولوں ”بلھے شاہ ایوارڈز” دے نال ”پنجابی چُنیاں” وی دتیاں گئیاں۔
آخرتے محترم جناب الیاس گھمن ہوراںاپنے جوشیلے انداز وچ پنجابی زبان تے پنجابی پڑھائی بارے گل بات کردیاں ہویاں اک وار فیر سیمینار دا ماحول گرما دتا۔ اوہناں دسیا کہ : ”حضرت بابا فریدالدین گنج شکر ، گرونانک، سُلطان باہو، شاہ حسین ، بلھے شاہ، وارث شاہ تے میاں محمد بخش ورگے صوفیاں نے سانجھے پنجاب دی لوکائی نوں مسلمان کرن وچ بہت وڈا کردا ادا کیتا تے پنجابی بولی نوں ذریعا تعلیم بنا کے حق تے سچ دا سدا لوکائی تک اپڑایا پر افسوس کہ ایتھوں دے حکمراناں نے اوہناں عظیم صوفیاں نوں دائرا تعلیم وچوں ای کڈھ دتا اے۔ تاں جے پنجاب دی نویں نسل اپنے اصلی وِرثے توں دور ہو سکے۔ پنجابی بالاں نوں دھکے نال اوبڑ بولیاں وچ تعلیم دین لگ پئے۔ ایہ پنجابی زبان خلاف بہت وڈی سازش ہوئی سی ۔ اساں اپنی بولی نوں جیوندا رکھنا اے ۔ ایہدے لئی بہت ضروری اے کہ اسیں اپنے گھراں وچ، محفلاں وچ تے سکولاں کالجاں وچ نہ صرف پنجابی پڑھیے سگوں اک دوجے نال گل بات وی پنجابی وچ کریے۔
اوہناں نے اپنے جوشیلے انداز وچ اک نعرہ لایا :
”چن پنجابی ، ڈھول پنجابی”
تے اگوں کالج دیاں ساریاں کُڑیاں (جہناں دی گنتی 500توں ودھ سی)نے اوسے جوشیلے انداز وچ جواب دیندیاں آکھیا:
”پڑھ پنجابی بول پنجابی”
بس فیر ایہ نعرہ بار بار ”پنجابی صوفی سیمینار” وچ گونجدا رہیا تے کڑیاں وی پورے جوش نال پرتاوا دیندیاں رہیاں۔
آخر تے کالج دی پرنسپل پروفیسر بشریٰ سعیدا نے سارے پروہنیاں دا شکریا ادا کیتا تے ودھیا چاہ پانی نال پروہنیاں دی سیوا کیتی۔